Marinus Schroevers was een briljant essayist en invloedrijk cultuurhistoricus

In zijn leven was hij zijn vrienden trouwer dan zijn liefdes. ‘Hij had een immens vermogen tot vriendschap’, aldus Ruud Hisgen van de Haagse Kunstkring. ‘Ooit ontmoette hij de romanschrijver A. den Doolaard, bekend van de klassieker De herberg met het hoefijzer, in Joegoslavië. Hoewel Den Doolaard 26 jaar ouder was dan hij, bleven ze bevriend tot Den Doolaards dood in 1994. Net als Den Doolaard zag Marinus zich als een schrijverd en ­dolaard.’

Marinus overleed 12 juni op 94-jarige leeftijd in woon-zorgcentrum Oostduin. Zijn dochter Machteld, die in Frankrijk woont: ‘Hij leed al twee jaar aan alzheimer. Elke twee maanden ging ik een week naar hem toe. Hij had gelukkig een leuke vorm van alzheimer, waardoor hij veel lachte.’

Marinus Schroevers werd geboren als oudste in een onderwijzersfamilie met vier zoons in Oude Niedorp, een dorp in de kop van Noord-Holland. Na de hbs wist hij dat hij schrijver wilde worden. In 1945 zette hij zijn eerste stappen in de journalistiek bij de lokale krant De nieuwe Schager. Al snel begon het dolen. In zijn eentje trok hij liftend door Europa, om de Griekse cultuur, de bakermat van de westerse cultuur, met eigen ogen te bewonderen.

Terug in Nederland trok hij de stoute schoenen aan en belde uitgeverij De ­Bezige Bij met het voorstel een boek over auto’s te maken. In 1950 verscheen Het jongensautoboek, dat drie drukken haalde. Schroevers kreeg meteen een opdracht een tweede popularisatie te maken: een jongensboek over biologie.

Aanvankelijk woonde Schroevers in Amsterdam, maar in de jaren zestig verhuisde hij naar Den Haag. Hier woonde ook een andere vriend van hem: de fotograaf Dirk de Herder, met wie hij veel ­samenwerkte.

Een van zijn andere vrienden was de acteur Wim de Haas, met wie hij altijd naar de Haagse Kunstkring ging. ‘Hij was een man van diepte. En wie diepte heeft, kan niet bestaan met leegte om zich heen. Hij moet iets kunnen vernemen’, omschreef Schroevers die vriendschap. Uit een van zijn relaties – die met kinderboekenschrijver Annet van Battum – werd een dochter geboren: Machteld.

Dertig jaar lang verdiende hij zijn brood bij de Vara. Hij maakte honderden interviews voor de Varagids. Boudewijn Büch complimenteerde hem een keer. ‘Waarom? Het gaat over boeken. En er staat niet één fout in. Dat maak ik weleens anders mee, met journalisten en dikke, dure bandrecorders.’

Schroevers motto was: ‘Ik observeer en ga begrijpen.’ Zo creëerde hij ook zijn meesterwerk De twintigste eeuw. Het eerste deel, Wankele dageraad, besloeg de eerste veertig jaar. Het tweede deel, Het helse middaguur, ging over de Tweede Wereldoorlog. En in De nevels van het avondland beschreef hij het het westerse cultuurbeeld van de tweede eeuwhelft.

Ruud Hisgen: ‘Marinus’ schrijfstijl valt volledig samen met de mens Marinus. Als je Marinus leest, dan komt hij volledig tot leven, want hij schrijft precies zoals hij praat. Dat betekent dat hij soms terugkomt op eerder gedane beweringen. Soms zie je hem denken alsof hij een wandeling met zevenmijlslaarzen maakt en op andere moment wordt hij overweldigd door enthousiasme en ontroering.’