Eindexamens
Mariken Heitman doet examen biologie: ‘Wanneer gaat het nou eens over de clitoris?’
De eindexamens in het voortgezet onderwijs zijn op stoom. Schrijver en bioloog Mariken Heitman (40) buigt zich over het vmbo-eindexamen biologie voor de gemengde en theoretische leerweg.
Mariken Heitman moest een beetje lachen toen ze aankwam bij de vraag over de menselijke voortplanting in het vmbo-examen biologie. ‘Bij de vrouw gaat het over zwangerschap en de groei van de baby en bij de man vragen ze naar zwellichamen en erecties. Dat was in mijn tijd exact hetzelfde. Wanneer gaat het nou eens over de clitoris?’
Gelukkig maakte de clitoris toch nog een entree later in het examen bij de vraag over geslachtsoperaties bij transgender personen. ‘Een mooie mix tussen ouderwets en modern’, concludeert Heitman tevreden.
Heitman ging na haar studie biologie aan de Universiteit Utrecht aan de slag als tuinder in de biologische groenteteelt. Natuur en landbouw, maar ook gender en identiteit, komen als thema’s terug in haar volprezen boeken De wateraap (2019) en Wormmaan (2021), die vorig jaar de Libris literatuur Prijs won. Haar schrijverschap combineert ze nog steeds met het geven van moestuincursussen.
Komt de fascinatie voor alles wat bloeit en groeit terug in het examen? ‘Het immuunsysteem, de ecologie, evolutie, al die aspecten komen terug in de vragen. De vragenmakers hebben echt hun best gedaan om de biologie in de breedte te behandelen – de onderwerpen variëren van een recept over een bloementaart en luizen bij duiven tot dwerggroei bij een kattenras.’
Als puber koos ze, naar eigen zeggen ‘een beetje hoogdravend’, voor een studie biologie omdat ‘ze wilde weten hoe het leven in elkaar stak’. Elke examenleerling met een interesse in het vakgebied raadt ze aan om hetzelfde te doen. ‘Als je kijkt naar ons lichaam en hoe we ons gedragen; we zijn een al natuur. Als je een microbe bestudeert, zie je ook iets van jezelf.’
Of ze al weet hoe het leven in elkaar steekt? ‘Nog niet’, zegt ze lachend, ‘maar de biologie helpt wel’.
Tip: examen natuurkunde en scheikunde
Donderdag maken examenkandidaten van vmbo-theoretisch het examen Natuur- en Scheikunde 2, een keuzevak met de nadruk op scheikunde. ‘Neem natuurlijk je Binas (tabellenboek, red.) mee’, tipt (Youtube-)docent Miranda Onstenk-Kusters voor de zekerheid nog maar eens. Een ander goed advies dat ze op de valreep nog geeft: ‘Gebruik de gegevens die in de verschillende tabellen staan ook echt tijdens het maken van je examenvragen.’
Les tegen de stress
In de aanloop naar de examens groeide de spanning onder de leerlingen van de UniC-school in Utrecht. Orthopedagoog Lianne den Oude-van Leeuwen ging voor het eerst aan de slag met ‘stresslessen’. ‘Ik merkte dat leerlingen zich gestresst voelden, maar tegelijkertijd niet goed wisten wat stress is of hoe je het zelf kunt verminderen.’
In haar lessen benadrukte Den Oude-van Leeuwen dat een stressreactie heel natuurlijk is en dat iedereen er anders op reageert. ‘Je moet zelf uitzoeken wat voor jou werkt. Stel jezelf de vraag: wat maakt jouw hoofd het meest leeg? De een gaat een rondje hardlopen, de ander gaat tekenen, hard meezingen met muziek of juist staren in de verte.’
Sommige leerlingen zouden de neiging hebben om bij veel stress zich af te sluiten van de wereld. ‘Terwijl sociaal contact, dat vergeten ze soms, heel goed werkt tegen stress. Het hoeft niet een zwaar gesprek te zijn, maar gewoon even lachen met iemand.’ De orthopedagoog tipt dan ook: laat na het examen de nakijkmodellen even met rust, maar klets even rustig met een klasgenoot op het schoolplein.
