Mao-aanpak SARS blijkt effectief

Tot ieders verbazing is de epidemie de negenhonderd miljoen boeren, 70 procent van de Chinese bevolking, vrijwel voorbijgegaan. Naar schatting heeft slechts 6 procent van alle besmettingsgevallen zich voorgedaan op het platteland. De Wereldgezondheidsorganisatie, die zeer kritisch staat tegenover de cijfers van de Chinese overheid, erkent de laatste dagen dat de officiële opgaven juist zijn.

Er was alle reden om het ergste te vrezen. Miljoenen binnenlandse migranten en studenten vluchtten eind april, begin mei in paniek uit de door SARS getroffen steden naar hun geboorteplaats in het binnenland. Niemand weet hoevelen van hen dragers van het virus waren.

De medische voorzieningen op het platteland zijn twintig jaar lang afgebroken door de markteconomie. De gebrekkige en dure gezondheidszorg wekt veel onvrede. Plannen om de medische lasten van de boeren te verlichten, werden na het uitbreken van SARS urgent.

In allerijl werden teams van militaire en civiele artsen het veld ingestuurd. Medische voorlichters zwermden uit, miljoenen folders en posters werden verspreid. Boeren met SARS zouden gratis behandeld worden. En ineens was er 1,1 miljard euro beschikbaar om het onttakelde gezondheidssysteem te herbouwen.

Maar die noodacties zijn niet doorslaggevend geweest om SARS buiten het erf te houden. Dat is vooral gelukt doordat de partij teruggreep op een oud wapen: de 'massa's'. Mao gebruikte hen in zijn permanente campagnes tegen de 'klassenvijand', om daardoor zelf aan de macht te blijven. Na hem vielen de massa's uiteen in individuen.

In de strijd tegen SARS zijn opnieuw miljoenen mensen gemobiliseerd. Ze hebben hun dorpen SARS-vrij gehouden door ze te isoleren. Nog altijd staan aan de dorpsingangen brigades die vreemden weren, van bekenden de temperatuur opnemen en auto's desinfecteren. Mensen uit Peking krijgen bevel terug te gaan naar hun SARS-stad.

Andere groepen wijden zich in het dorp aan voorlichting en temperatuurcontrole. In deze zelfopgelegde quarantaine was er weinig clementie voor terugkerende migranten. Zelfs hun familie wilde hen niet zien. Vaak zijn ze eerst tien dagen in afzondering gehouden. Wreed maar effectief.

Dat dit massale controlesysteem functioneert, bewijst dat de partij nog altijd in staat is de massa's te mobiliseren, al gaat het nu om een zaak waar niemand tegen kan zijn: de volksgezondheid. Ook in de steden zijn de bejaarde vrouwen die vanouds de bewoners van hun huizenblok in de gaten houden, heel nuttige SARS-controleurs gebleken.

De maoïstische aanpak van de strijd tegen SARS geldt ook de propaganda, die zoals in Mao's tijd een politieke ode is aan zelfwegcijferend heldendom. De helden zijn dokters en verpleegsters, de militairen en vooral de partij- en regeringsleiders, die het land hebben geleid naar de zege in de oorlog tegen de vijand SARS. De tijd dat de partij die vijand ongestoord zijn gang liet gaan, is niet alleen vergeten, die wordt zelfs alweer ontkend.