Nieuws
Mannen onderbreken mannen, maar ze onderbreken vrouwen drie keer zo vaak
Vrouwelijke ministers hebben aangekaart dat premier Rutte hen vaker onderbreekt tijdens vergaderingen dan hij doet bij mannen. Dat zou zomaar kunnen kloppen. Want mannen praten gemiddeld bijna drie keer zo vaak door het betoog van een vrouw heen als door het betoog van een man, blijkt uit verschillende wetenschappelijke studies.
‘Manterrupting’ heet het verschijnsel. Een variant op de woordspeling mansplaining: een man die iets op een neerbuigende, betuttelende manier aan een vrouw uitlegt. Naar manterrupting wordt door taalkundigen al vijftig jaar onderzoek gedaan, meestal simpelweg door te turven hoe vaak gesprekspartners elkaar onderbreken, in het echte leven en in laboratoriumstudies. En telkens blijkt dat mannen vaker interrumperen dan vrouwen; meestal nemen ze zelfs zo’n driekwart van alle interrupties voor hun rekening.
Volgens de Nederlandse corporate antropoloog Danielle Braun hanteren vrouwen tijdens gesprekken een soort ping-pongregels. ‘Nu mag jij. Daarna ben ik. Ze laten ook zien dat ze naar de ander luisteren en daarmee stimuleren ze dat de ander doorpraat.’ Het lijsttrekkersdebat tussen Ploumen en Kaag was daar een illustratie van. ‘Mannen doen het anders. Die praten, praten, praten. Punt. Dan nemen ze een snelle ademteug en gaan ze weer praten, praten, praten. Punt. Dat maakt het lastig erdoorheen te breken.’
Rutte
Onder taalkundigen geldt Rutte als kampioen ‘aan het woord blijven’, aldus conversatieanalist Tessa van Charldorp van de Universiteit Utrecht. ‘Met ellenlange zinnen, met handgebaren, met opsommingen – zodat de luisteraar weet dat hij even de tijd gaat nemen – en soms door even de stem te verheffen, weet Rutte als geen ander te voorkomen dat hij wordt onderbroken’, zegt Van Charldorp. ‘En als je die techniek beheerst kun je hem ook gebruiken om de momenten te vinden waarop je bij een ander kunt inbreken.’
Wat volgens Van Charldorp meespeelt, is dat mannen nu eenmaal vaker hogere posities bekleden. En als je een vergadering leidt en daardoor de gespreksagenda bepaalt, hoort het er misschien een beetje bij: dat je anderen in de rede valt.’
Macht speelt sowieso een rol bij manterrupting, meent antropoloog Braun. ‘Als we iemand ontmoeten, schatten we in eentiende van een seconde in wie boven ligt en wie onder of dat er leuk samengewerkt kan worden. Dat doen we op basis van heel primaire dingen als lichaamslengte, stemhoogte, wel/geen dialect, huidskleur, charisma, sekse. Die score bepaalt onze interactie. Als je denkt hoger te scoren dan de ander, dan ben je geneigd vaker het woord te nemen en iemand sneller in de rede te vallen.’
Rechters
Dat zou betekenen dat interrumperen vooral samenhangt met (machts)posities en veel minder met de sekse zelf. Hier houdt de overeenstemming onder wetenschappers op. Op basis van een observationele studie in een tech-bedrijf concludeerde de Amerikaanse linguïst Keiran Snyder in 2014: hoe hoger de senioriteit, des te vaker hij of zij anderen onderbreekt’, vatte zij haar bevindingen samen. Dan zou er dus – als mannen en vrouwen gelijke posities innemen – geen manterrupting meer bestaan.
Onzin, meent Tonja Jacobi, hoogleraar in de rechtsgeleerdheid in Chicago, die begin deze eeuw turfde hoe vaak de mannelijke en vrouwelijke rechters van het Amerikaanse Hooggerechtshof elkaar onderbraken. Hoewel een kwart van de rechters in een van de onderzochte perioden vrouw was, pleegden ze samen slechts 4 procent van de interrupties. Tegelijkertijd hadden ze een drie keer zo grote kans om niet uit te kunnen praten als hun mannelijke collega’s. Zelfs een topstatus beschermt vrouwen dus niet tegen manterrupting.
