Macron bezoekt Rwanda en Zuid-Afrika, op zoek naar een ‘liefdesverhaal’ met het continent

Een nieuwe bladzijde openen in de relatie tussen Frankrijk en Rwanda, dat is het doel van Macrons bezoek aan de Rwandese hoofdstad Kigali dat vandaag begint. Een relatie die de afgelopen decennia werd getekend door de zwartste bladzijden uit de geschiedenis die beide landen delen: de Rwandese genocide die in 1994 aan 800 duizend Tutsi’s en gematigde Hutu’s het leven kostte.

Een gedeelde geschiedenis, want Frankrijk droeg een ‘overweldigende verantwoordelijkheid’ voor de massaslachting, zo oordeelden historici dit voorjaar in een onderzoeksrapport in opdracht van Macron. De erkenning van die betrokkenheid is een belangrijke stap in de verbetering van de relatie tussen beide landen. Sinds de genocide zijn de betrekkingen tussen Parijs en Kigali zeer gespannen, vanwege de dubieuze rol die Frankrijk speelde en die lange tijd taboe bleef.

De Rwandese regering verwelkomde het rapport van de Franse historici als een stap in de goede richting. Vorige week liet president Paul Kagame, die Macron ontmoette bij een top in Parijs over de financiering van Afrikaanse economieën, weten dat beide landen volgens hem nu klaar zijn om een ‘goede relatie’ te bouwen.

Al vanaf het begin van Macrons presidentschap is Afrika een belangrijk onderdeel van het Franse buitenlandbeleid. Dat begon met zijn speech in 2017, krap een half jaar na zijn aantreden, in Ouagadougou, de hoofdstad van Burkina Faso. Macron beloofde een nieuwe relatie tussen Frankrijk en het Afrikaans continent.

Evenwichtsoefening

Erkenning van het koloniale verleden zonder erin te blijven hangen, dat is Macrons evenwichtsoefening voor die hernieuwde verhoudingen. Om een vredige relatie te kunnen opbouwen, mogen er geen taboes zijn, zei hij eind vorig jaar in een interview met The Africa Report. Zo beloofde Macron Afrikaans erfgoed terug te geven aan de landen van herkomst. Ook bestempelde hij als eerste Franse president de kolonisatie als misdaad tegen de mensheid. Maar, voegde hij er in The Africa Report meteen aan toe: ‘Het zou vreselijk zijn als we gevangenen blijven van ons verleden.’ Frankrijk en Afrika, dat zou wat hem betreft een liefdesverhaal moeten zijn.

Belangrijke partner

Aan dat liefdesverhaal wordt deze weken hard gewerkt. In Kigali zal het bezoek van Macron vooral in het teken staan van de genocideherdenking. Voor het eerst zal een Franse president spreken bij het Gisozi-monument, waar de stoffelijke resten van ruim 250 duizend slachtoffers van de genocide liggen begraven. Verwacht wordt dat Macron daarnaast de benoeming van een Franse ambassadeur in Kigali zal bespreken, als bekroning op de verbeterde relatie.

Vrijdag reist Macron door naar Zuid-Afrika voor een ontmoeting met president Cyril Ramaphosa, een ‘belangrijke partner op het continent’. Op de agenda: de strijd tegen de coronapandemie en de daaruit voortgevloeide economische crisis in Afrika. Ramaphosa wil een voortrekkersrol spelen bij de Afrikaanse aankoop van vaccins. Macron steunt hem daarin en roept op tot financiële steun, niet alleen voor vaccins maar ook voor bredere volksgezondheidsprogramma’s voor landen in Afrika.

Meer doen voor Afrika

Afgelopen week verwelkomde Parijs een groot aantal Afrikaanse staatshoofden voor twee grote congressen. Op de internationale conferentie over de toekomst van Soedan na de afzetting van dictator Omar al-Bashir (in 2019) werd een deal gesloten over verlichting van de schuldenlast van het land. Ook zamelde Frankrijk bij westerse bondgenoten hulpgeld in voor Soedan.

Diezelfde week vond een conferentie plaats over de financiering van Afrikaanse economieën, waar Afrikaanse staatshoofden met de vertegenwoordiger van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds spraken over economisch herstel na de pandemie.

‘Ons doel: meer doen voor Afrika’, zo vatte de Franse president zijn missie bondig samen op Twitter. ‘Afrika is onze buur, het continent waarmee Europa de meeste binding, reiscontacten en connecties heeft. Een scenario waarin Europa herstelt terwijl Afrika wegzakt in ellende door een gezondheidscrisis en recessie, is ondenkbaar.’ Op een persconferentie pleitte hij voor subsidies en fondsen om het continent te helpen herstellen van de economische schade door de pandemie.

Achter zulke pleidooien voor economische steun en het aanhalen van de banden schuilt het Franse belang van Afrikaanse bondgenoten in de strijd tegen terrorisme, dat zowel in de Sahel als in Mozambique opspeelt, en in het tegengaan van migratiestromen naar Europa. Als buurland van Mozambique is Zuid-Afrika ook een belangrijke speler in de regio als tegenwicht tegen de terreurdreiging in dat land.

Zowel veiligheid als migratie belooft bij de Franse presidentsverkiezingen van volgend jaar een belangrijk thema te worden. Naar verwachting zullen die verkiezingen uitlopen op een tweestrijd tussen Macron en Marine Le Pen van Rassemblement National.