Machtsbasis Poetin hangt als los zand aan elkaar

Slechts vier partijen haalden de kiesdrempel van 5 procent. Poetin kan rekenen op de steun van drie daarvan. Eenheid Rusland stemde de afgelopen vier jaar kritiekloos in met alle regeringsvoorstellen. Ook de LDPR van Zjirinovski, de excentrieke vechtersbaas met ultranationalistische ideeën, volgde als het erop aankwam braaf de lijn van het Kremlin.

De links-nationalistische partij Rodina (Moederland) is pas vier maanden geleden opgericht en werd populair dankzij uitspraken als: 'Alle oligarchen horen thuis achter de tralies.' Om de communisten te verzwakken, kreeg Rodina in de campagne alle steun van het Kremlin en de media. De verwachting is dan ook dat de Rodina-parlementariërs niet erg actief oppositie zullen voeren.

De overwinning voor Kremlin-gezinde partijen betekent evenwel niet een terugkeer naar een eenpartijstelsel, zoals in de sovjettijd. De communistische partij was een goed georganiseerde, streng hiërarchische partij met een duidelijk programma. Eenheid Rusland is een samenraapsel van mannen met macht. Het programma van de partij is samen te vatten in de verkiezingsleuze: 'Samen met de president voor een verenigd Rusland'. Visie, ideologie en zelfs leiders ontbreken. Om misstappen en verdeeldheid te voorkomen, weigerde Eenheid Rusland als enige deel te nemen aan de tv-debatten. De partij heeft slechts één gezicht, dat van Vladimir Poetin.

Het verdwijnen van de liberalen uit de Doema is waarschijnlijk nooit de bedoeling van het Kremlin geweest. Poetin streeft ernaar in tien jaar tijd het bruto nationaal product te verdubbelen. Juist de twee democratische partijen SPS en Jabloko ontwikkelden en steunden de afgelopen vier jaar zijn economische hervormingen.

Poetin wil Rusland aantrekkelijker maken voor investeerders, maar na de arrestatie van oligarch Chodorkovski en de aanvallen op oliegigant Joekos maakt het wegvallen van liberalen geen goede indruk. Een parlement met alleen Kremlin-getrouwen, ultranationalisten en communisten geeft Rusland niet bepaald het uiterlijk van een moderne, stabiele democratie.

SPS en Jabloko hebben hun verlies hoofdzakelijk aan zichzelf te danken. Zij weigerden zich te verenigen. Sterker nog: zij richtten zich in hun lastercampagnes vooral tot elkaar.

Positief gevolg voor Poetin is dat nu de kritiek in de Doema op de autoritaire kant van zijn beleid zal verstommen. SPS en Jabloko waren de enige partijen die aandacht besteedden aan persvrijheid, mensenrechten en de oorlog in Tsjetsjenië.

De steun voor het Kremlin in het nieuwe parlement komt nu in de buurt van de tweederde meerderheid die nodig is om de grondwet te wijzigen. Dit zou Poetin, die in maart vrijwel zeker wordt herkozen, de mogelijkheid geven om zich in 2008 voor een derde termijn verkiesbaar te stellen.

Het is echter zeer de vraag of deze Doema uiteindelijk een zegen voor Poetin zal blijken. Eenheid Rusland bestaat grotendeels uit visieloze opportunisten. LDPR-leider Zjirinovski is een grillige, omkoopbare extremist. En ook de leider van Rodina is een risicofactor. De communistische econoom Sergej Glazjev is populair en ambitieus. Russische media noemen hem een kansrijke presidentskandidaat voor de verkiezingen in 2008.

De Russische bevolking heeft het Kremlin en 'de geleide democratie' een breed mandaat gegeven. In ruil daarvoor wil zij de komende vier jaar vooruitgang zien. Daarmee rust een zware verantwoordelijkheid op de schouders van president Poetin. Zeker met een machtsbasis die als los zand aan elkaar hangt.