'Maak van Saddam geen good guy'

De Hoop Scheffer moet zich volgens Bos inzetten om de verschillen binnen Europa te overbruggen, in plaats van kritiek te leveren. 'Je scherp afzetten tegen een andere Europese partner, ook al ben je het buitengewoon oneens met hem, breng je nu niet naar buiten. Er is er maar één die dan heel hard lacht en dat is Saddam Hussein.'

De reactie van het kabinet op de rede van VN-rapporteur Hans Blix noemt Bos 'aanmerkelijk verstandiger'. Het kabinet steunt een Britse poging om de wapeninspecteurs nog een dag of tien de tijd te geven. Bos is wel 'sceptisch', omdat die periode erg kort is.

- Wat zou u gedaan hebben als Frankrijk en Duitsland bij u hadden aangeklopt om een VN-oorlogsresolutie te blokkeren?

'Ik zou me sowieso, en dat is het grote verschil tussen de Nederlandse regering en de PvdA, vele malen meer met de Franse positie geïdentificeerd hebben, dan met de Amerikaans-Britse positie.'

- Hoever gaat de identificatie met Frankrijk? Betekent een Frans veto over een VN-resolutie dat Nederland geen steun kan geven aan een oorlog?

'Je kunt onmogelijk actieve steun uitspreken aan wat dan feitelijk een Alleingang van de Verenigde Staten is. Al moeten we altijd een eigen afweging maken en niet achter Frankrijk aanlopen. Voor mij blijft overeind staan dat de zwaarste vorm van steun, het sturen van manschappen en materieel, alleen aan de orde kan zijn bij liefst unanieme steun van de Veiligheidsraad.'

- Wat als Balkenende een Alleingang toch steunt?

'Dan scheiden zich onze wegen bij de formatie. Twee dingen weet ik heel zeker. Wij zijn fel gekant tegen een actie die niet door enigerlei besluit van de VN wordt ondersteund. Maar ik weet ook zeker dat Nederland en de PvdA niet in een situatie terecht moeten komen dat Bush de bad guy is en Saddam Hussein de good guy.'

- Is een breuk met het CDA ook onvermijdelijk als Balkenende steun geeft in woord, maar niet in daad; passief steunt?

'Passieve steun, wat versta je daaronder? Ik weet het niet. Dat is wel heel jezuïtisch. Kijk naar de positie van de Duitsers. Iedereen doet alsof zij de oorlog niet zullen steunen. Wat de Duitsers zeggen, is dat ze niet meedoen.'

- Het lijkt erop dat er over de oorlog weinig spanning is in de PvdA. Hoe verklaart u dat?

'Ik hóóp dat het te maken heeft met de openheid waarmee we het debat voeren. Er wordt ook geluisterd naar Max van der Stoel, niet de minste, die zich al jarenlang zeer kritisch over Irak uitlaat. (De oud-minister heeft als mensenrechtenrapporteur voor Irak een interventie nooit uitgesloten, red.) Ook ziet iedereen dat we niet trigger-happy zijn. De debatten zijn niet mals, bijvoorbeeld die met de Jonge Socialisten, maar er staan ook andersdenkenden op, zoals laatst een man uit Noord-Irak die tweemaal een aanval met gifgas op zijn eigen dorp had meegemaakt.'

- Beinvloedt een mogelijke botsing met het CDA nu al de onderhandelingen?

'De sfeer binnenkamers is de afgelopen twee weken aanmerkelijk verbeterd. De week van de waarheid heeft zich binnenskamers afgespeeld. Buiten zie ik ook dat CDA vice-fractieleider Verhagen en andere anonieme bronnen uit het CDA snel roepen dat de PvdA geen begrotingsdiscipline heeft. Zij hebben kennelijk te vrezen van VVD-leider Zalm.'

- Welke vorderingen worden gemaakt? Wordt de 14,5 miljard euro bezuinigingen gehaald?

'Ik weet het niet. Wij hebben serieuze voorstellen gedaan die het mogelijk maken om dat bedrag te halen. Maar als het CDA stelselmatig alles wat een beetje gevoelig ligt bij de achterban afwijst, dan schiet het niet op. Ik ben bereid tot op grote hoogte te werken op basis van vertrouwen. Ik weet zeker dat degene die dat vertrouwen beschaamt, daarvoor betaalt.'