Lula verdwijnt in de cel, zijn lot splijt de Brazilianen
De Braziliaanse rechter Sergio Moro heeft gisteravond een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen oud-president Luiz Inácio Lula da Silva. De 72-jarige politicus gaat vandaag de gevangenis in, als eerste oud-president uit de Braziliaanse geschiedenis. Desondanks gaat Lula proberen opnieuw de verkiezingen te winnen. Als hem dat lukt, staan militairen en reservisten naar eigen zeggen klaar om in te grijpen.
Vorig jaar is Lula veroordeeld tot negen jaar cel, in januari werd die straf in hoger beroep verhoogd naar twaalf jaar. De rechters achten bewezen dat Lula steekpenningen heeft aangenomen van bouwbedrijf OAS, in ruil voor lucratieve contracten. Lula zou dat bedrag hebben ontvangen in de vorm van een luxueus penthouse. Zelf zegt hij onschuldig te zijn.
De voormalig vakbondsleider is vastbesloten door te vechten tot alle juridische mogelijkheden zijn uitgeput, en dat kan nog jaren duren. Hij wilde op vrije voeten blijven tot hij is uitgeprocedeerd, maar zes van de elf hogerrechters wezen dat verzoek woensdag af. Lula heeft tot vijf uur vanmiddag de tijd om naar het politiebureau te gaan. Doet hij dat niet, dan laat Moro hem oppakken.
Militaire interventie
Achter de tralies of niet, Lula is van plan zich kandidaat te stellen voor de presidentsverkiezingen van oktober. Hij gaat voorop in de peilingen, een derde van de bevolking is van plan op hem te stemmen. Eenzelfde percentage voelt een diepe haat tegen de linkse politicus.
De kans is groot dat het electoraal hof Lula's kandidatuur verbiedt, maar die uitspraak komt pas in september, een maand voor de verkiezingen. In het onwaarschijnlijke geval dat het hof zijn deelname toelaat, kan Lula vanuit de cel de verkiezingen winnen. Dan wordt hij mogelijk vrijgelaten om het land te leiden.
'De enige oplossing is dan een militaire interventie', aldus Luiz Gonzaga, een prominente generaal van de nationale reserve, dinsdag in een interview met krant Estadão. 'De strijdkrachten zullen dan de orde in het land moeten herstellen.' Generaal Eduardo Villas Boas, opperbevelhebber van het Braziliaanse leger, publiceerde enkele uren later twee tweets waarin hij op nauwelijks verkapte wijze het hooggerechtshof opriep Lula's verzoek af te wijzen.
Zwaard in de aanslag
Andere hooggeplaatste militairen en reservisten sprongen direct in de startblokken. 'Ik heb het zwaard in de aanslag, mijn paard staat klaar', aldus generaal Paulo Chagas. 'Ik wacht op uw bevelen.' En generaal Pinto Sampaio: 'Iedereen verdwijnt, Brazilië blijft. Brazilië is voor altijd, en het leger moet de oneindigheid van Brazilië bewaken. We staan altijd klaar, commandant!'
Tussen 1964 en 1985 ging Brazilië gebukt onder een militaire dictatuur. Sinds de terugkeer van de democratie hebben de strijdkrachten zich op afstand gehouden, maar dat is aan het veranderen. Reservisten waarschuwen al langer voor 'het linkse gevaar', en de afgelopen maanden laten ook strijdkrachten in functie zich horen. In september riep generaal Antônio Mourão op tot een militaire staatsgreep als 'instanties het politieke probleem niet oplossen'. Hij zei dat zijn 'mening wordt gedeeld door de militaire top'.
Legergeneraal als minister
President Michel Temer maakt intussen ruim baan voor de strijdkrachten. In februari gaf hij het leger het bevel over het ministerie van Veiligheid van Rio de Janeiro, en daarmee de controle over politie, brandweer en gevangenissen in de deelstaat. Vlak daarna benoemde hij een legergeneraal als minister van Defensie. Dat was voor het eerst sinds het einde van de dictatuur.
Er zijn bijna vijftig militairen en reservisten die willen meedoen aan de verkiezingen in oktober, als de Brazilianen gouverneurs, parlementariërs en een president kiezen. De bekendste is Jair Bolsonaro, een extreem-rechtse en oer-conservatieve reservist die meedingt naar het presidentschap. Hij vindt dat alle 'fatsoenlijke burgers' het recht moeten hebben om bewapend over straat te gaan, en wil het leger inzetten in de strijd tegen criminaliteit.
Een deel van de bevolking krijgt koude rillingen van deze ontwikkelingen, maar figuren als Bolsonaro hebben ook een grote aanhang. Dat blijkt alleen al uit het feit dat de reservist tweede staat in de peilingen, net achter Lula. Veel Brazilianen hebben meer vertrouwen in het leger dan in de democratische instituties. En het idee dat alleen het leger orde op zaken kan stellen in het door corruptie geplaagde land, wint razendsnel terrein.
Bolsonaro staat tweede in de peilingen, vlak na Lula. Het idee dat alleen de strijdkrachten orde op zaken kunnen stellen in het door corruptie geplaagde land, wint razendsnel terrein. Met Lula in de gevangenis, liggen de kaarten er voor Bolsonaro weer beter bij.
