Lubbers III worstelde al met asielbeleid

Het huidige kabinet mag de handen vol hebben aan de huisvesting van vluchtelingen, ook het kabinet-Lubbers III heeft in 1990 meermalen vergaderd over de 'noodsituatie opvang asielzoekers'. Dat blijkt uit de 25 jaar oude notulen van de ministerraad. Sinds dinsdag zijn de verslagen niet langer 'Zeer Geheim', maar liggen ze ter inzage in het Nationaal Archief.

Het kabinet van CDA en PvdA zocht ook in 1990 naarstig naar opvanglocaties. Minister Hedy d'Ancona (Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur) meldde in de ministerraad van 7 september dat ze negen locaties voor nieuwe asielzoekerscentra had gevonden. De eigenaren van de panden en terreinen waren akkoord, maar gemeentebesturen weigerden mee te werken.

D'Ancona waarschuwde dat het overleg met de gemeentebesturen een 'ander karakter zal krijgen', want 'gelet op de ontstane noodsituatie' was het kabinet 'gedwongen de asielzoekers er onder te brengen'. Defensie had tenten opgezet en op het ministerie van WVC waren constant 'twaalf mensen bezig met het zoeken van huisvesting in hotels en pensions'. Toch hadden zeshonderd asielzoekers geen onderdak.

Staatssecretaris Aad Kosto (Justitie) benadrukte in de ministerraad van 7 september dat vooral de stroom van potentiële asielzoekers uit Oost-Europa moest worden 'ingedamd door signalen af te geven dat Nederland nu ook weer niet zo aantrekkelijk is'.

Al begin dat jaar, op 19 januari, steggelen de bewindspersonen over de vraag wiens begroting moet opdraaien voor de financiële consequenties. Vooral Hans van den Broek (Buitenlandse Zaken) en Jan Pronk (Ontwikkelingssamenwerking) vinden dat zij te veel moeten bijdragen. Premier Ruud Lubbers trachtte de gemoederen te sussen: 'De hoop is gevestigd dat de verkorting van de procedures een verlossing uit de nood betekent. Het werkelijke probleem daarbij is een gebrek aan menskracht.'

Maar Kosto vreesde dat het een 'illusie' was dat de procedures beter konden. Hij schatte zelf nog 19 miljoen gulden nodig te hebben zodat het gerechtelijk apparaat veertienduizend asielzaken kon afhandelen. Bert de Vries (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) was bang voor het effect dat meer verblijfsvergunningen zullen hebben op zijn begroting.

Op 19 februari ging het gesprek verder. Het probleem, zei Lubbers, is dat een grote groep geen recht heeft op asiel, maar niet kan worden teruggestuurd. 'Het gaat om een zeer substantieel percentage van de asielzoekers.'

Het jaar 1990 was vooral internationaal roerig en dat weerspiegelen de notulen van de ministerraad. De Berlijnse Muur was eind 1989 gevallen, in Zuid-Afrika kwam in februari Nelson Mandela vrij, in augustus viel de Iraakse dictator Saddam Hoessein Koeweit binnen; de Sovjet-Unie begon uiteen te vallen. In de rondvraag kwamen echter ook meer triviale zaken voorbij. Zo drong minister Hanja Maij-Weggen (Verkeer en Waterstaat) erop aan dat 'bewindspersonen de snelheidslimieten nauwgezet in acht nemen' en konden ze zich bij Hedy d'Ancona opgeven als ze op het WK Voetbal in Italië naar Nederland-Engeland wilden.