Londen zet 23 Russische diplomaten uit om zenuwgasaanval, Moskou spreekt van 'vijandige daad'

Theresa May is de confrontatie met Rusland aangegaan. Nadat Moskou geen helderheid heeft willen verschaffen over het gebruik van Russisch zenuwgas bij een moordaanslag op een oud-KGB-spion in Salisbury heeft de Britse premier woensdag onder meer besloten 23 Russische diplomaten het land uit te zetten. Moskou noemde de aantijgingen 'ongegrond' en beloofde dat de reactie 'niet mild zal zijn'. Voor May komt het conflict met de grootmacht op een precair moment. Londen zit midden in een vechtscheiding met de Europese bondgenoten, wier steun May nu hoopt te krijgen voor nadere sancties.

Naast het uitzetten van bijna de helft van het ambassadepersoneel zal de Britse overheid bezittingen van de Russische staat bevriezen, beter in de gaten houden wat welke Russen zich op het eiland vestigen en striktere douanecontroles uitvoeren bij privévliegtuigen. Tevens zal het een amendement op een fraudewet steunen die het mogelijk maakt sancties uit te voeren tegen Russen die worden verdacht van corruptie. De verwachting is dat dit pas het begin is en de Britten, in afwachting van het Russische antwoord, niet meteen al hun kaarten op tafel willen leggen. Downing Street hintte bijvoorbeeld op cyberacties.

Mays maatregelen kregen in het Lagerhuis steun van zowel haar eigen partij als van een groot deel van de oppositie. Voor de als zwak uitgemaakte premier is het een kans om resoluut over te komen. Een partijgenoot zag zelfs 'flitsen van de IJzeren Dame'.

Veel aandacht ging uit naar Jeremy Corbyn. De Labour-leider veroordeelde weliswaar de mensenrechtenschendingen van het Poetin-regime, maar weigerde de Russen de schuld te geven voor 'Salisbury'. Zijn woordvoerder Seumas Milne wees erop dat de Britse veiligheidsdiensten rondom de Irak-oorlog ook fout zaten met de vermeende aanwezigheid van chemische wapens.

Volgens analisten komt May voorlopig beter uit de crisis naar voren dan de Labour-voorman. 'Corbyns binnenlandse beleid maakt van hem een kandidaat voor het premierschap omdat mensen moe zijn van bezuinigingen', schreef de leidende commentator Tim Shipman. 'Maar zijn impuls op buitenlands gebied vormt de grootste belemmering om dat doel te bereiken.'

Extra complicatie

Voor May is de ruzie een extra complicatie bij het toch al lastige Brexit-dossier. Zal ze zich opgelaten voelen, wanneer tijdens de aanstaande Europese top op initiatief van EU-president Tusk wordt gesproken over de gifgasaanval op Brits grondgebied? Door de tegenstanders van Brexit is in het licht van de Russische agressie altijd gewezen op het belang van Europese eenheid. Dat geopolitieke belang is door de Brexiteers gerelativeerd. Het is bovendien geen staatsgeheim dat opper-Brexiteer Nigel Farage een zwak koestert voor de Russische leider. In het afgelopen jaar zijn er aanwijzingen opgedoken die suggereren dat het Kremlin heeft geprobeerd het Britse EU-referendum te beïnvloeden, net zoals dat later het geval zou worden bij de Amerikaanse verkiezingen. In Londen bestaat nu de vrees dat Russische nepaccounts de sluimerende verdeeldheid in Noord-Ierland gaan uitbuiten.

Maar hoe eensgezind is de EU waar het gaat om de door May verlangde stappen tegen Moskou. Kort na haar verklaring in het roerige Lagerhuis zorgde Emmanuel Macron voor irritatie bij de Britten door te zeggen dat het te vroeg is om actie te ondernemen en dat hij eerst bewijzen wil zien van Russische betrokkenheid. Waar de Britten alle contacten op hoog diplomatiek niveau hebben verbroken, gaat de Franse president binnenkort bij Poetin op bezoek. Angela Merkel steunt May wel, evenals Trumps ambassadeur Nikki Haley bij de VN.

Onafhankelijk van de grillen en belangen van buitenlandse collega's kan May nog veel verder gaan bij het bestrijden van de Russen. 'Wat ze nu heeft voorgesteld is weinig en vaag', zegt Mark Hollingsworth, auteur van het boek Londongrad. 'Ze kan het de vrienden en stromannen van Poetin in Londen erg moeilijk maken, bijvoorbeeld door te onthullen welke Russen schuilgaan achter de bv's die miljoenen aan vastgoed hebben.' Zo hoeft Igor Shuvalov zich nog even geen zorgen te maken. De Russische vicepremier heeft op naam van een bedrijf een 13 miljoen euro kostend penthouse, om de hoek van Downing Street.

Het Kremlin opereert vanuit zwakte, al is het effect er vaak niet minder gevaarlijk om
De aanslag op ex-spion Skripal vraagt om gerichte tegenmaatregelen en om solidariteit met de Britten. Lees hier het commentaar van Arnout Brouwers.

Londen klaagt Russen aan om gifgas en voert zo de druk op Rusland op
De Britse ambassadeur in Den Haag, Peter Wilson, heeft dinsdag namens zijn land aangeklopt bij de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) met de eis dat Rusland volledige openheid geeft over zijn chemische wapenprogramma. Wilson beschuldigde Rusland ervan dat het 'jarenlang' informatie heeft achtergehouden voor de organisatie die moet toezien op het verbod op chemische wapens.

'Londongrad' was altijd een speeltuin voor rijke Russen, maar aan die gastvrijheid zitten ook schaduwkanten
Al jaren is Londen een speeltuin voor rijke Russen. Dat bracht zo zijn voordelen mee. De keerzijden komen steeds vaker naar voren.

Dit is het zenuwgas waarmee Rusland vermoedelijk ex-spion Skripal probeerde te vergiftigen: novitsjok
Het behoort tot de dodelijkste chemische wapens ooit ontwikkeld: het Russische novitsjok. Volgens de Britse regering is het zenuwgas gebruikt bij de mislukte poging om de voormalige Russische dubbelspion Sergei Skripal uit de weg te ruimen. Als de bewering van Londen klopt, is novitsjok voor het eerst ingezet. Het is vijf tot tien keer dodelijker dan het al dodelijke VX-gas. (+)