LiverDoc dag en nacht paraat

Er valt nog veel te verbeteren aan de behandeling van een zware leverontsteking. Vaak krijgen de patien niet de optimale behandeling of duurt het lang voordat ze bij de juiste arts zijn.

'Voordat een pati met een ernstige hepatitis, met name B of C, in een academisch ziekenhuis is, zijn we vaak zes maanden verder', verzucht prof. dr. Solko Schalm van het Erasmus MC in Rotterdam. 'Uit een studie in ons ziekenhuis blijkt dat minder dan 10 procent van de personen met hepatitis B uiteindelijk goed wordt behandeld.'

Op zijn initiatief is er een 'elektronische geelzucht dokter' gekomen, die iedere ziekenhuisarts 24 uur per dag kan raadplegen over hepatitis B en C. Woensdag komt het systeem online en kunnen artsen gaan meedoen. Later kunnen ook huisartsen en verslavingsartsen van de diensten gebruik maken.

Als de arts de medische gegevens van zijn pati opstuurt naar de computer in Rotterdam, krijgt hij binnen 24 uur een analyse van de aandoening, de prognose en de mogelijke therapie elk met bijwerkingen en kosten. 'Arts en pati kunnen dan samen beslissen hoe verder te gaan.'

Schalm wil absoluut niet als een betweter overkomen. 'Ik neem artsen niks kwalijks. De kennis over de behandeling van hepatitis verandert snel en is opgeslagen in de hoofden van mensen zoals ik en staat in boekenkast in de academische bibliotheken. Die verspreidt zich langzaam. Het computersysteem is een nieuwe vorm om de nieuwste wetenschappelijke kennis snel over te brengen naar de plek waar de pati de dokter consulteert.'

Hepatitis B en C zijn twee chronische vormen van een virale leverontsteking die steeds meer mensen treft. De ziekte is besmettelijk en wordt onder meer via bloed-bloed contact overgedragen. Wereldwijd zijn er honderden miljoenen patien, in Europa 20 tot 30 miljoen. Jaarlijks komen er 300 duizend bij. In Nederland is een half procent van de bevolking (ongeveer 75 duizend personen) besmet met hepatitis B of C.

De leverdeskundigen verwachten dat hepatitis C een groot probleem gaat worden. Tegen de aandoening is geen vaccinatie mogelijk en bij een late diagnose is een levertransplantatie onvermijdelijk. Geneesmiddelen tegen de ziekte zijn duur. Een antivirale therapie kost jaarlijks 20 tot 30 duizend euro.

Het is dus zaak daar snel bij te zijn. Dat wil niet altijd lukken. Veel symptomen zijn vaag en als de pati met vermoeidheidsklachten bij de dokter komt, is het de vraag of er snel de juiste diagnose wordt gesteld en of er daarna de juiste therapie wordt gekozen.

Schalm is in 2001 begonnen met het opzetten van het computersysteem dat als LiverDoc (www.liverdoc.nl) door het leven gaat. Dokters kunnen zich vanaf woensdag aanmelden en vervolgens via een beveiligde verbinding de medische gegevens anoniem doorsturen naar het systeem.

'Daarin', belooft Schalm, 'zitten alle recente wetenschappelijke gegevens en goedgekeurde richtlijnen voor de behandeling van hepatitis B en C.' Op basis daarvan genereert de computer een prognose, alsmede de mogelijke therapiedie voor de pati in aanmerking komen. Een expert op de universiteit kijkt naar het rapport dat de printer van de computer uitdraait en stuurt het advies binnen 24 uur terug naar de behandelend arts.

Het kost Schalm weinig moeite om de voordelen te noemen. 'De procedure werkt snel en kostenbesparend. De pati hoeft niet naar een academisch centrum te reizen en krijgt toch een behandeling volgens de meest recente inzichten.' Hij verwacht dat de toegang tot deze kennis de kans op genezing met bijna een kwart verhoogt en de kans op bijwerkingen met eenderde verlaagt.

LiverDoc is een lerend systeem. Alle gegevens worden opgeslagen in de database en als het goed is, ook het effect van de behandeling. Op die manier kan het in de loop der jaren alleen maar beter worden, verwacht Schalm.

De dienst gaat geld kosten, legt projectleider Robert Harris van LiverDoc uit. 'Het eerste jaar werken we gratis. Het is de experimentele fase. Daarna berekenen we een tarief, waarover we nog onderhandelen. Ik denk dat we rond de zeventig euro per advies zullen uitkomen.'

Harris is bescheiden met zijn prognoses van het aantal deelnemende artsen. 'In december hoop ik zeventig dokters te hebben geregistreerd, na jaar driehonderd.' De projectleider laat in het eerste jaar alleen ziekenhuisartsen toe, de mensen die hepatitis behandelen. Later komen daar huisartsen bij, maar dan moet het systeem worden uitgebreid. 'De huisarts wil antwoord op de vraag of hij een pati moet verwijzen naar een specialist of dat hij die zelf kan behandelen.'

Voor andere ziekten is een vergelijkbaar systeem mogelijk. Schalm is met hepatitis begonnen omdat hij leverarts is. 'Collega's uit andere disciplines staan bij mij in de rij om te kijken hoe LiverDoc gaat werken. Ik ga nu naar Australim uit te leggen hoe het systeem werkt. Het is bruikbaar voor veel ziekten waarvan de diagnose ingewikkeld is en waarvoor veel behandelwijzen mogelijk zijn. Ik denk dan aan de ziekte van Crohn, reumato artritis en HIV/aids.'

Het Nationaal Hepatitis Centrum in Amersfoort is ingenomen met de nieuwe werkwijze. 'Voor zover ik weet, is het uniek in de wereld', zegt Milena Babovic, projectleider hepatitis C.

'De mensen willen door hun eigen dokter in hun eigen streek worden behandeld en gaan liever niet naar een academisch centrum. Ze willen wel de beste zorg. Dit systeem combineert beide zaken.'

Ze wijst erop dat de behandeling van hepatitis C gecompliceerd is. De pati kan niet zomaar met een kuurtje naar huis, hij moet worden begeleid door de arts. 'Een veel gebruikt medicijn bij hepatitis C is interferon. Dosis en inname zijn per geval verschillend. Je kunt het een internist in een willekeurig ziekenhuis niet kwalijk nemen dat hij niet alles in detail weet.'