Linkshandig

Waarom heeft de natuur gekozen voor die linker positie? Ik kan me er vanaf maken door te zeggen dat de keuze voor links toeval is. Het had net zo goed rechts kunnen zijn.

Het probleem met het begrip toeval is dat het de afvalbak is voor alle vragen waarop we geen antwoord hebben. Iets aan toeval toeschrijven, wil zeggen dat er nu geen verklaring voor is, en dat die verklaring er misschien nooit zal komen. Wetenschappers zullen altijd blijven proberen de toevalsfactor te elimineren uit een verklaring.

Tot op de dag van vandaag is het dan ook een uitdaging voor de natuurkunde, de scheikunde en de biologie om een verklaring te vinden voor het feit dat de natuur op veel gebieden onderscheid maakt tussen links en rechts. Deze week nog werd in het tijdschrift Nature (zie Kort) een doorbraak gerapporteerd over het ontwikkelen van linksrechts asymmetrie in een embryo.

Je vindt de links-rechts asymmetrie terug tot op het niveau van moleculen. Twee verschillende moleculen die elkaars spiegelbeeld zijn, worden linksdraaiend en rechtsdraaiend genoemd.

Deze notatie heeft te maken met hun verschillende wisselwerking met licht.

Onze smaak en reuk zijn zeer gevoelig voor het verschil tussen deze linkse en rechtse varianten. De rechtsdraaiende vorm van glucose smaakt zoet en de linksdraaiende zout.

Ook de werking van medicijnen hangt vaak af van de linksrechts-symmetrie. De linkervorm van amfetamine heeft een sterk stimulerende werking, terwijl de onschuldige rechtervorm wordt gebruikt in neusdruppeltjes. Menige wielrenner verklaart bij een positieve dopingcontrole dan ook dat hij neusdruppeltjes heeft gebruikt.

Levende organismen selecteren dus heel sterk op links en rechts. Dat is vreemd, want een linksdraaiend molecuul en een rechtsdraaiend molecuul zijn elkaars spiegelbeeld en lijken dus sterk op elkaar.

Als een chemisch product gemaakt wordt door levende dingen - zoals bacteri- blijkt de opbrengst vaak grotendeels te bestaan uit of de linkse, of de rechtse vorm. Vindt de chemische reactie daarentegen plaats zonder tussenkomst van levend materiaal, dan wordt een mengsel van 50 procent links en 50 procent rechts geproduceerd.

Worden er ergens stoffen aangetroffen die inks-echtsdraaiend zijn, dan zal deze asymmetrie worden opgevat als bewijs dat er levend materiaal bij de productie betrokken is geweest. Stenen afkomstig van Mars, zullen dan ook altijd getest worden op de eventuele aanwezigheid van links-rechts asymmetrie.

Het voorkomen in de natuur van zowel een linkse als een rechtse vorm kan behoorlijk onhandig zijn. Daar kunnen linkshandigen over meepraten. Ik kan me nog levendig de vele inktvlekken herinneren die ik als linkshandige maakte bij het leren schrijven op de lagere school. Ook lagen computermuizen voor mij altijd aan de verkeerde kant van het toetsenbord. Ik heb daarom een paar jaar geleden besloten om twee-muizig te worden.

Er gaan de wildste speculaties over het verschil in aanleg tussen linkshandigen en rechtshandigen. Linkshandigen zouden creatiever zijn. Dat idee bevalt me wel. Maar creativiteit heeft een prijs. Linkshandigen gaan eerder dood.