Links Frankrijk staat voor moeilijkste verkiezingen ooit

Volgens de laatste peiling mag de Franse president voor zijn herverkiezing rekenen op 75 à 82 procent van de stemmen. Volgens de onderzoekers is er 'geen enkele indicatie' voor een stijgende Le Pen-stemming. Mocht hij alsnog hoger eindigen, dan zal dat vooral afhangen van een lage opkomst of een fors aantal blanco stemmen.

De socialisten tonen een pril hervonden vertrouwen. Sinds de noodlottige 21ste april en het abrupte vertrek van premier Jospin hebben zich tienduizend nieuwe leden aangemeld. Belangrijker zijn de massabetogingen van 1 mei, waarvoor anderhalf miljoen mensen de straat opging. De demonstranten waren bijna uitsluitend van linksen huize. Rechtse partijen hadden hun aanhang gemaand thuis te blijven.

Martine Aubry, burgemeester van Lille, ex-minister en verantwoordelijk voor het PS-verkiezingsprogramma, noemde de 1 mei-betogingen 'een noodzakelijke etappe om opnieuw te kunnen demarreren'. De socialisten kijken alweer voorbij de presidentsverkiezingen, en beginnen voorzichtig te hopen op een linkse overwinning tijdens de aansluitende parlementsverkiezingen in juni. Ook president Chirac vreest een nieuwe linksrechtse cohabitation. Donderdagavond vroeg de president het Franse volk hem na zijn herverkiezing vooral ook een (rechtse) meerderheid in de Assemblée te geven.

Binnen de Parti Socialiste is zelfkritiek geleverd, met name door de liberale vleugel aangevoerd door ex-minister Dominique Strauss-Kahn. Hij vindt dat de socialisten 'een slechte campagne hebben gevoerd'. Vooralsnog heeft echter niet de liberale, maar de linkervleugel (la gauche socialiste) na de afgang van Jospin de wind in de zeilen. Die tendens is nog versterkt na de 1-mei-demonstraties met hun ondubbelzinnige boodschap: links moet weer ouderwets links worden.

Partijsecretaris François Hollande, tevens voorlopig partijleider, heeft de nieuwe denkrichting aangegeven: de PS zal het programma van Jospin niet kopiëren, want dat zou geen antwoord zijn op 'de boodschap van de kiezers'. Tegelijk moet het programma 'in overeenstemming zijn met hetgeen we vijf jaar onder Lionel Jospin hebben gedaan'. De verwarring is moeilijk te verbergen. Ook, en met name, over de 35-urige werkweek. Tegen dit paradepaardje van de regering-Jospin blijkt nu steeds meer volk te hoop te lopen. Vanwege het opgelegde karakter, de loonmatiging en de afgedwongen flexibiliteit.

Een tip van de sluier van het verkiezingsprogramma lichtte Martine Aubry op. Het programma moet tegemoet komen aan 'de sociale verlangens' die tijdens de eerste verkiezingsronde zijn uitgedrukt. 'Volledige werkgelegenheid en góede werkgelegenheid', hetgeen mag worden vertaald als: meer koopkracht, hoger minimumloon, inperking van tijdelijk werk.

De linkse partijen die tot voor twee weken als 'meervoudig links' door het leven gingen, hebben zich intussen herdoopt tot 'verenigd links'. 'Meervoudig links was een losse verhouding, verenigd links moet een gezamenlijk project worden', aldus de tweede man van de PS, Jean-Christophe Cambadélis. Communisten, Groenen en Socialisten hebben de koppen bij elkaar gestoken, om tijdens de parlementsverkiezingen zo goed mogelijk uit de bus te komen. Alleen de Mouvement des Citoyens van Jean-Pierre Chevènement mag niet meer meedoen. Chevènement is aangewezen als hoofdschuldige voor de ondergang van Jospin.

De socialisten koesteren nieuwe hoop. Het overleg met overig links moet de kansen doen stijgen, door gezamenlijke kandidaten te stellen. De Groene presidentskandidaat Noël Mamère (5,3 procent) is de enige die het ter linkerzijde redelijk goed heeft gedaan. Dat resultaat willen de Groenen verzilveren. In zestig tot zeventig districten moet een Groene eenheidskandidaat komen.

De communisten - van oudsher huiverig voor mooie relaties met de PS - weigeren vooralsnog gezamenlijke kandidaten. Na de vernietigende 3,4 procent van partijleider Hue in de eerste ronde, moet de rouwverwerking in de PCF nog helemaal beginnen.