Limburg officieel rampgebied: duizenden inwoners moeten geëvacueerd, ‘Maas stond nog nooit zo hoog’

Limburg is door het demissionaire kabinet officieel tot rampgebied verklaard. Dit betekent dat een deel van de schade die door de watersnood is veroorzaakt, door de overheid wordt vergoed. Hevige regenval en hoog water teisteren de provincie al dagen. De zwaarste buien zijn inmiddels voorbij, maar het hoge water uit de Ardennen moet nog komen.

Daarom gaat het zuiden van Limburg met grootschalige evacuaties de avond in. Steeds meer dorpen en stadsdelen langs de Maas worden inderhaast geëvacueerd. Delen van het zuidwesten van Limburg staan al onder water. Defensie stuurde donderdagmiddag honderden extra militairen. Het totaal aantal hulpverleners van Defensie komt op zo’n 300 man. Ook het Rode Kruis is in actie gekomen in de provincie en maakte al 1.250 noodbedden klaar voor evacués.

In Maastricht worden ruim 10.000 mensen opgeroepen hun huizen ‘zo snel mogelijk’ te verlaten. Het gaat om inwoners van de wijken Heugem en Randwyck, in het zuiden van de stad. Ook zijn ruim tweehonderd mensen met een verstandelijke beperking uit voorzorg geëvacueerd uit de Maastrichtse zorginstelling Maasveld. In Zuid-Limburg wordt opgeroepen tot evacuatie in delen van Eijsden en Laag Caestert alsook de plaatsen Maasband, Meers, Urmond en Berg aan de Maas.

Evacuaties in heel Limburg

De Veiligheidsregio heeft delen van de provincie rood gearceerd: daar wordt een waterstijging van 80 centimeter tot 5 meter verwacht. Vannacht tussen 02:30 en 03:00 zal de Maas naar verwachting buiten zijn oevers treden in Maastricht en omstreken.

Stroomafwaarts, in Midden-Limburg, zijn ook evacuaties in gang gezet. De gemeente Echt-Susteren (halverwege Maastricht en Roermond) roept de inwoners van verschillende dorpen op hun woningen te verlaten. Het gaat om Roosteren, Illikhoven, Visserweert, Aasterberg en Kokkelert: stuk voor stuk dorpen die tussen de Maas en het Julianakanaal liggen. Volgens de gemeente bestaat het risico dat de huizen in de loop van de avond onder water komen te staan. Inmiddels zijn de autoriteiten overgegaan tot een evacuatieplicht voor een deel van Roermond en een aantal dorpen.

Roermond is begonnen met een grootscheepse evacuatie van zo’n 5000 inwoners. Zij wonen in de buurt van Roer en zijriviertje de Hambeek. Het gaat om honderden woningen. Doordat de Maas vrijdag een piek bereikt op hetzelfde moment dat ook Roer en Hambeek pieken, kunnen de Roer en Hambeek hun water niet kwijt in de Maas. Dat leidt ertoe dat het water de stad in loopt. Zowel de Roer als de Maas heeft nog nooit zo’n hoge waterstand bereikt als nu.

Recordhoogte Maas

Antoin Scholten, voorzitter van de Veiligheidsregio Limburg Noord en burgemeester van Venlo, zei donderdagmiddag bij een persconferentie dat bewoners zich moeten voorbereiden op een situatie als in 1993 en 1995. Toen overstroomde de Maas na hevige regenval en stonden grote delen van Limburg onder water.

Donderdagavond wordt een afvoer verwacht van ruim 3.350 tot 3.700 kuub water per seconde. Naast het water uit de rivier de Geul dat in de Maas stroomt, zorgt ook het noodweer stroomopwaarts voor extra water. In 1993 en 1995 was de afvoer ruim 1.000 kuub minder.

Er zijn wel verschillen met de overstromingen in die jaren, want er is sindsdien veel onderhoud gepleegd aan de Maas en haar zijrivieren. Ook is het zomer in plaats van winter, wat voor onzekerheden zorgt. Scholten spreekt van een ‘ongekende situatie’. Rijkswaterstaat verwacht donderdagavond een recordhoogte voor de stand van de Maas.

Bij het dorp Sint Pieter, waar de rivier Maastricht binnenkomt, werd donderdagavond een waterstand gemeten van 47,9 meter boven NAP. Dat is bijna 4 meter hoger dan het normale waterpeil rond deze tijd van het jaar.

Het provinciehuis, dat op een eilandje in de Maas staat, is per direct gesloten. Hoger gelegen delen van Maastricht worden niet geëvacueerd, maar maken zich alsnog klaar voor de komst van het water. In het ziekenhuis Maastricht UMC+ zijn voorbereidingen getroffen voor hoogwater.

Personeel heeft zandzakken neergelegd, er zijn kleine dijken opgeworpen en in geval van stroomuitval zijn er noodgeneratoren. Het VieCuri Medisch Centrum in Venlo heeft een opnamestop afgekondigd en is voorbereid op een eventuele evacuatie. Zelfs zo ver stroomafwaarts van Maastricht is de vrees voor het wassende water groot.

Koninklijk echtpaar in Valkenburg

Sinds de nacht van woensdag op donderdag is de toestand bijzonder nijpend in Valkenburg. Het centrum van het stadje is volledig ondergelopen. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima brachten donderdagavond een bezoek aan Valkenburg om de bewoners een hart onder de riem te steken. Vrijdag zal ook demissionair premier Mark Rutte een bezoek brengen aan het rampgebied.

De overstromende rivier de Geul, die uitmondt in de Maas, sloeg eerder een brug weg uit het stadje. Enkele andere bruggen over de rivier zijn instabiel, aldus burgemeester Daan Prevoo. In Valkenburg liggen tientallen bruggen. De weggeslagen brug dobbert volgens Prevoo op en neer met de stroming. ‘Ik verwacht dat de brug instort als het water zakt’, zei hij tegen persbureau ANP.

Defensie kondigde donderdagavond laat aan in de loop van de nacht de eerste brug te zullen bouwen. Demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) zegde eerder op de dag al toe noodbruggen naar Valkenburg te sturen.

Tot de komst van de noodbrug is het onmogelijk om van de oostkant naar de westkant van het Limburgse heuvellandstadje te gaan. Het oversteken van de Geul met zware voertuigen of bootjes is te gevaarlijk.

Dat hindert de evacuatie van honderden inwoners die hun huis uit moeten, omdat de elektriciteit is uitgevallen. Veel mensen zitten vast in hun woning. Als hun mobieltjes leegraken, is er geen communicatie meer mogelijk met de hulpdiensten.