Libiërs keren zich af van de politiek

AMSTERDAM - Gesprekken met Libiërs van diverse pluimage laten er geen twijfel bestaan: de burgers hebben het helemaal gehad met de milities, en ze zijn inmiddels doodziek van de politici, die niets tot stand hebben gebracht behalve polarisatie.

'Niemand weet waar we aan toe zijn', zegt telefonisch Ayat Mneina, oprichtster van de Libische Jeugdbeweging. 'Van dag tot dag is de toestand anders.'

Daar is niets te veel aan gezegd. Maandag werd in Tripoli de derde verjaardag van de revolutie gevierd. Dinsdag stonden twee van 's lands machtigste milities, Al-Qaaqaa en Al-Sawaaq, bij het parlement op de stoep om de politici te vertellen dat ze ogenblikkelijk hun biezen moesten pakken. Woensdag werd het ultimatum met 72 uur verlengd. Donderdag werd een grondwetgevende assemblee gekozen.

De uitslag is pas na het weekeinde bekend, maar ook dan zal niemand iets wijzer zijn. Partijen doen dit keer niet mee. Op de kieslijst prijken 649 namen van individuen, bij de kiezers grotendeels onbekend.

Met de grootste moeite werden 1 miljoen van de bijna 3 miljoen kiesgerechtigden geregistreerd. De vraag is hoeveel van hen zijn komen opdagen. 'Hooguit de helft', schat Claudia Gazzini, onderzoeker in Tripoli van de International Crisis Group. 'Er is nul campagne gevoerd, ook niet in de media.'

Groot was het enthousiasme in juli 2012, toen de Libiërs voor het eerst mochten proeven van de democratische belofte. Groot ook was de opkomst bij die verkiezingen voor het Algemeen Nationaal Congres (GNC), het overgangsparlement.

Ook de uitslag stemde hoopvol. De gematigde, seculier gezinde NFA won 48 procent van de stemmen. De politieke arm van de Moslimbroederschap, de JCP, kreeg slechts 10 procent van de kiezers achter zich. Het congres benoemde een regering en een herstel van de olieproductie kondigde zich aan.

Sindsdien: niets dan ellende. De regering slaagde er niet in de vele milities te ontbinden of in te tomen. De per stad of stam georganiseerde groepen hadden goed werk verricht. Kadhafi was door hen verjaagd en vervolgens hadden ze in het gezagsvacuüm de orde gehandhaafd. Maar gaandeweg waren ze steeds meer zelf een bedreiging van de veiligheid geworden.

En terwijl het (van de grond af) opbouwen van een staat nog in een pril stadium verkeert, lijken de burgers zich walgend van de politiek af te keren. 'Er gaapt een kloof tussen de GNC en de bevolking', zegt Libië-expert Dirk Vandewalle, in Tripoli nu directeur van het Carter Center. 'Het congres is verworden tot een middel voor patronage. De Libiërs zien niet het nut van hun politieke instellingen.'

De polarisatie tussen de twee politieke blokken heeft het werk van het congres verlamd. Volgens Gazzini krijgen vooral de Moslimbroeders op straat daarvan de schuld. 'De sfeer is sterk anti-Moslimbroederschap. Ongelooflijk, het lijkt Egypte wel.'

Acties als het 'ultimatum' van de twee milities aan het parlement worden in Tripoli onderhand gezien als een soort folklore (het zal wel met een sisser aflopen), maar hun kritiek op 'de corrupte politici' sluit naadloos aan op het volkse sentiment. Aan de opbouw van een democratische staat draagt het allemaal niet bij.

Ook wat de Libiërs moeten verwachten van de nieuwe assemblee is ongewis. De grondwet zal klaarheid moeten scheppen over de mate van autonomie voor de drie landsdelen (west, oost en zuid) en de rol van de islam in de wetgeving (groot of heel groot). Onduidelijk is hoeveel tijd de assemblee nodig zal hebben. Vier maanden? Twee jaar?

Vandewalle: 'Daar staan we dan, drie jaar na de revolutie. Eigenlijk is er, politiek gezien, geen enkele vooruitgang geboekt.' 'Helaas is het', zegt Ayat Mneina, 'een behoorlijke puinhoop.'

undefined