Analyse
Liberaal? Conservatief? Kennismaking met de anti-stikstofbeleidpartij
De naam ligt ineens op ieders lippen: BBB. Maar waar staat de partij voor? Het partijprogramma én het stemgedrag van Caroline van der Plas in de Tweede Kamer wijzen de weg. Het vaakst stemde ze mee met de SGP.
‘BBB is vaag’, zei Mark Rutte eerder deze week bij Goedemorgen Nederland. Hij weet niet goed waar de partij van Caroline van der Plas voor staat, zelfs niet als het om stikstof gaat. ‘Of ze dat nou wel of niet een probleem vinden en hoe ze het willen oplossen, kan ik niet inschatten.’
Ruttes verwarring is invoelbaar. Van der Plas zet haar stekels op als critici haar ervan beschuldigen een ‘stikstofontkenner’ te zijn. Maar in het verkiezingsprogramma van BBB staat het toch echt: ‘Alle stikstofmaatregelen gaan van tafel en er komen geen nieuwe maatregelen. Zolang de agrarische sector onder het Europese stikstofplafond blijft, is er geen reden om via stikstofmaatregelen de natuur te herstellen.’
Er zijn meer tegenstrijdigheden. BBB bewijst lippendienst aan het belang van natuurbescherming met teksten als ‘het huidige mooie cultuurlandschap op het platteland wordt behouden’ en ‘wij moeten goed voor de natuur zorgen’. Tegelijkertijd pleit de partij voor het opheffen van natuurgebieden. De Oostvaardersplassen moeten plaatsmaken voor 300 duizend woningen.
Neutrale afkorting
Driekwart van het verkiezingsprogramma (geschreven in 2021, maar recent geactualiseerd) gaat over landbouw en natuur. Toch afficheert BBB zichzelf niet langer als boerenpartij. De partijleiding gebruikte tijdens de succesvolle campagne zoveel mogelijk de neutrale afkorting BBB om een grotere groep kiezers aan te spreken.
De beoogde doelgroepverbreding is nog niet vertaald naar de politieke agenda. Wie wil weten hoe BBB denkt over gezondheidszorg, het begrotingsbeleid of defensie moet met een lantaarntje naar informatie zoeken. Aan asiel en migratie besteedt het partijprogramma wel veel aandacht. Economische ‘gelukszoekers’ zijn niet welkom in Nederland en echte vluchtelingen moeten zoveel mogelijk worden opgevangen in de regio. De partij is voor een tijdelijke asielstop en tegen de Spreidingswet die gemeenten kan dwingen asielopvangplaatsen te creëren.
Het migratiestandpunt en de weerzin tegen milieu- en klimaatbeleid zijn niet de enige BBB-meningen die de partij in de rechts-conservatieve hoek plaatsen. In het Kieskompas uit 2021 wordt BBB ingedeeld als iets progressiever dan de SGP, maar conservatiever dan CDA en VVD. Op de links/rechts-schaal staat BBB precies tussen CDA en VVD in.
Wonen, defensie, Europa
BBB is erg liberaal als het gaat om wet- en regelgeving voor mkb-ondernemers, burgers en lagere overheden. Die moeten zoveel mogelijk hun gang kunnen gaan, zonder bemoeienis van het verfoeide ‘Den Haag’. De partij wil bijvoorbeeld niet dat minister van Volkshuisvesting Hugo de Jonge bepaalt waar gemeenten woningen mogen bouwen en hoeveel. BBB keert zich ook tegen De Jonges voorstel om gemeenten een minimumpercentage sociale huurwoningen op te leggen.
Andere traditioneel rechtse standpunten die BBB huldigt zijn een verhoging van de defensie-uitgaven, meer subsidie voor ondernemers en scepsis over de politieke ambities van de EU, die geen ‘superstaat’ mag worden.
Van der Plas wil zich desondanks niet in de rechtse hoek laten drukken. ‘We zijn niet links en ook niet rechts’, zei ze kort na de oprichting in 2019. Vorig jaar protesteerde ze luid toen de website nieuwrechts.nl haar in een groepsfoto van rechtse politieke leiders had gemonteerd, samen met Thierry Baudet (FvD) en Geert Wilders (PVV).
Stemgedrag in Tweede Kamer
Om te bewijzen dat BBB geen rechtse partij is, verwijst ze graag naar haar stemgedrag in de Tweede Kamer. Op het onderwerp sociale zekerheid stemt ze vaak met links mee. BBB was net als PvdA, GroenLinks en SP voor de verhoging van het minimumloon (maar niet voor het mee laten stijgen van de bijstandsuitkeringen). BBB wil zorgmedewerkers beter belonen.
Maar het predicaat rechts-conservatief wordt bevestigd op de website partijgedrag.nl, die alle stemmingen over moties in de Tweede Kamer registreert. Daaruit blijkt dat Van der Plas het vaakst meestemt met de SGP, op de voet gevolgd door Denk en JA21. Ze keerde zich bijvoorbeeld tegen het schrappen van de verplichte bedenktijd voor abortus.
Een aanzienlijk aantal nieuwe BBB-politici was voorheen actief voor VVD, CDA of rechts-populistische lokale partijen. Op de kandidatenlijsten stonden nauwelijks overlopers van linkse partijen. Ook dat geeft BBB een duidelijk rechtse signatuur. Van der Plas was in 2018 CDA-kandidaat voor de Deventer gemeenteraad.
Geen groei Schiphol
Een onderwerp waarop BBB sterk afwijkt van andere rechtse partijen is luchtvaart. BBB is tegen groei van Schiphol en tegen het openen van vliegveld Lelystad. Dat heeft te maken met het boerenbelang: de landbouw concurreert met het vliegverkeer om schaarse stikstofruimte.
De linkse standpunten van BBB hebben vaak als kenmerk dat ze populair zijn onder kiezers, maar veel geld kosten. De vraag wie de rekening moet betalen gaat de partij grotendeels uit de weg. Bezuinigen is in elk geval níet het antwoord, aldus het partijprogramma. Laat de staatsschuld maar oplopen. ‘We hebben de laagste staatsschuld sinds jaren en bezuinigingen leiden tot armoede en een slechtere positie van Nederland.’
BBB is voor hogere belastingen voor ‘grote bedrijven’ en vindt ook dat ‘mensen die veel verdienen’ meer belasting moeten betalen. Bij die laatste stelling uit de Stemwijzer plaatst BBB echter wel een nuancering. ‘Nederland heeft al een progressief belastingstelsel waardoor mensen die veel verdienen dus al veel betalen.’ De overdracht van familiebedrijven aan de volgende generatie wil BBB juist niet zwaar belasten. Dat zou maar nadelig zijn voor boeren.
