Leuren met patiënten door slaapgrage artsen

‘Pas maar op dat je hier niet gewond raakt want als je eindelijk in een ziekenhuis belandt, ben je al half dood,’ grapte een buurman toen ik in Tokio kwam wonen. Als je überhaupt wordt toegelaten tot een ziekenhuis, zou ik daar aan willen toevoegen. Want dat is al lang niet meer vanzelfsprekend.

Het begon een paar maanden geleden met het nieuws over een zwangere vrouw die onwel werd en een miskraam kreeg, nadat zeker tien ziekenhuizen haar hadden geweigerd. De daadkrachtige minister van Gezondheid Yoichi Masuzoe, pas een paar maanden aan het roer, regelde onmiddellijk een spoedoverleg over de affaire. Maar het ging van kwaad tot erger. Inmiddels zijn er zelfs doden gevallen.

Een vrouw met ademhalingsproblemen stierf eind vorig jaar in de ambulance omdat ze niet kon worden opgenomen. En begin januari bezweek een motorrijder die in botsing kwam met een auto aan zijn verwondingen, nadat vijf ziekenhuizen nul op het rekest hadden gegeven. Ze hadden geen bedden meer of waren al spoedoperaties aan het uitvoeren. Maar het geleur met een 71-jarige man die pijn in zijn borst had, spande de kroon. Hij werd door 21 ziekenhuizen afgewezen en stierf uiteindelijk aan een hartinfarct.

De afgelopen twee jaar zijn zeker vijf procent van alle Eerste Hulpposten in het land opgedoekt, blijkt uit onderzoek van de krant Asahi Shimbun; 174 posten om precies te zijn. De belangrijkste oorzaken zijn de hoge kosten, de leegloop op het platteland van medisch personeel dat liever in steden werkt waar de lonen hoger zijn én de weerzin van doktoren om ook ’s nachts te werken.

Prof. Yasuhiro Yamamoto, die aan het hoofd staat van een Japanse vereniging gericht op spoedeisende medische hulp, beaamt dat nog eens. ‘Door verslechterde werkomstandigheden in de ziekenhuizen proberen steeds meer artsen te voorkomen dat ze op de Eerste Hulp moeten werken.’

Pardon? In Japan wordt iedereen gedrild om zo hard mogelijk te werken, zo goed mogelijk zijn best te doen en zoveel mogelijk rekening te houden met het groepsbelang. En Japanners zweren bij een 24-uurs economie waarin men zelfs diep in de nacht nog boodschappen kan doen of uit eten kan gaan. Maar uitgerekend in de gezondheidszorg die non-stop móet doordraaien, mag het personeel opeens zelf bepalen of het wel of niet beschikbaar is?

Je zou op z’n minst een schuimbekkende minister Masuzoe verwachten die op alle tv-zenders verklaart dat deze praktijk onacceptabel is. Maar het blijft angstig stil.

De problemen stapelen zich op in de gezondheidszorg; het gebrek aan voldoende Eerste Hulpposten is er maar één. Ook is er een groeiende groep onverzekerde Japanners die geen premies kunnen betalen en medische hulp mijden, zelfs als ze ernstig ziek zijn. Inmiddels zijn tientallen sterfgevallen bekend van onverzekerde kankerpatiënten, die pas in het allerlaatste stadium aan de bel trokken.

Een plan van aanpak binnen de gezondheidszorg had er jaren geleden al moeten liggen. Feit is dat de politiek geen antwoorden meer heeft noch de financiële middelen om het tij te keren. Als er misstanden naar buiten komen belooft men beterschap en wordt er een zondebok gevonden én geofferd. Minister Masuzoe kan zijn borst wel nat maken.

Maar de problemen blijven onopgelost; er zit dus maar één ding op: geen ongeluk krijgen in Japan en zeker niet ’s nachts. Want dan slapen de artsen.

Joan Veldkamp