Lees terug: Egypteblog - Doden bij protesten Morsi-aanhang

Lees de ontwikkeling van vrijdag hieronder terug.

Na tussenkomst van het leger lijkt de rust enigszins te zijn teruggekeerd in Caïro. De nacht is reeds gevallen. Vrijdag vielen meerdere doden, maar massale gewelddadige confrontaties tussen voor- en tegenstaders van Morsi bleven uit. De leider van de Moslimbroeders riep zijn aanhang op niet te buigen voor het leger. De Moslimbroeders betoogden niet te zullen rusten voordat Morsi weer in ere is hersteld als president. De komende dagen zal moeten blijken wat de gevolgen zijn van die oproep.

Correspondent Sander van Hoorn van de NOS bericht in Nieuwsuur dat het leger de verschillende groepen uit elkaar heeft gedreven en de Morsi-aanhangers nu weghoudt van het Tahrirplein. In totaal zouden er vandaag 17 doden zijn gevallen, dat zijn de officiële cijfers van de Egyptische autoriteiten. De rellen lijken dus voor het moment een halt toegebracht te zijn, maar het is volstrekt onduidelijk hoe de situatie zich de komende dagen zal ontwikkelen.

Zeker 17 mensen zijn vrijdag in Egypte om het leven gekomen door gewelddadigheden, dat bericht persbureau ANP op basis van berichten van het het Egyptische ministerie van Volksgezondheid gemeld.

Sinds zondag, toen miljoenen mensen betoogden tegen Morsi, zijn tientallen mensen door het geweld om het leven gekomen. Woensdag werd Morsi afgezet door het leger. Donderdag stond het dodental door clashes tussen pro-Morsi- en anti-Morsibetogers volgens Amnesty International op 36.

Persbureau AP meldt dat er gevochten wordt tussen tegenstanders van Morsi en aanhangers van de Moslimbroeders. In Caïro is een grote menigte islamisten een brug over de Nijl overgestoken en aan de andere kant van het water bij het Tahrirplein en het gebouw van de staatstelevisie slaags geraakt met tegenstanders van Morsi. Volgens een getuige werd er met stenen gegooid en klonken er schoten.

Ook in steden in het zuiden van Egypte, langs het Suezkanaal en in de Nijldelta kwam het tot gewelddadige confrontaties.

Het Tahrirplein is het domein van de tegenstanders van de afgezette president Morsi. De miljoenen Egyptenaren vieren nog steeds dat het leger de president uit zijn functie heeft gezet. Pro-Morsi-betogers zijn met tienduizenden bijeen elders in Caïro. Op Twitter melden bloggers en verslaggevers in Egypte dat de aanhangers van Morsi proberen om het Tahrirplein te bereiken. Gevreesd wordt voor een gewelddadige confrontatie. Het Egyptische leger blokkeert de weg van de demonstranten, maar het is onduidelijk hoe lang de confrontatie kan worden uitgesteld.

Twee leiders van de Moslim Broederschap die na de staatsgreep in Egypte waren gearresteerd, worden vrijgelaten. De openbaar aanklager in Egypte heeft daar vrijdag opdracht toe gegeven, meldde het staatspersbureau MENA.

Een van de leiders is Saad el-Katatni, politiek leider van de Egyptische Moslimbroederschap en voormalig parlementsvoorzitter. De andere hooggeplaatste Moslimbroeder is Rashad al-Bayoumi.

Het onderzoek dat tegen hen loopt voor het vermeend aanzetten tot geweld gaat nog wel verder. Ze werden opgepakt nadat het leger woensdag de democratisch gekozen president Mohamed Morsi had afgezet.

De leider van de Moslimbroeders, Mohamed Badie, sprak vandaag de pro-Morsi-betogers toe. Eerder meldde het leger dat hij gearresteerd was. Badie sprak stevige woorden bij de demonstratie in Caïro. Hij zei niet te zullen buigen voor het leger. 'Demonstraties zijn sterker dan tanks.' Hij eiste dat de afgezette president Mohamed Morsi terug in functie komt. Hij riep het leger op om niet op het eigen volk te schieten.

Hij wil dat de betogingen doorgaan totdat Morsi weer president is en beloofde 'de revolutie af te maken'. 'Al die miljoenen Egyptenaren zulllen op de pleinen blijven totdat we onze president Morsi op de schouders dragen', zei Badie, terwijl legerhelikopters laag overvlogen.

Islamisten protesteren vrijdag in Caïro in groten getale tegen het afzetten van Morsi. Hij is uit de broederschap afkomstig en wordt vastgehouden door het leger.

BBC-verslaggever Jeremy Bowen deelt op Twitter een foto van een doodgeschoten aanhanger van de Moslimbroeders. Volgens Bowen is de man gedood door het leger. Eerder vandaag ontkende het leger dat het op demonstranten zou hebben geschoten.

Persbureau Reuters meldt dat de leider van de Moslimbroeders, Mahamed Badie, vandaag verscheen op een demonstratie van Morsi-aanhangers in Caïro. Eerder werd bericht dat Badie gisteren zou zijn gearresteerd door het leger.

De berichten over de protesten bij het hoofdkwartier van de Republikeinse Garde zijn zeer tegenstrijdig. De Moslim Broeders twitteren dat er zeker 500.000 Egyptenaren staan. Andere twitteraars (die anti-Morsi zijn) hebben het over vijf- tot zesduizend man.

De interim-president Adly Mansour heeft de Senaat, waarin de Moslim Broeders het sterkst vertegenwoordigd waren, per decreet ontbonden. Dat meldt de Egyptische staatstelevisie.

De Shuraraad, zoals de senaat of het hogerhuis genoemd werd, was voorheen een vrijwel machteloos orgaan, dat zich niet met wetgeving bemoeide. Maar sinds de rechter het parlement ontbond, fungeerde de Shuraraad min of meer als plaatsvervangende volksvertegenwoordiging.

Het Egyptische leger ontkent geschoten te hebben op demonstranten. Een woordvoerder zegt dat er alleen losse flodders en traangas wordt gebruikt. Het is nog onduidelijk of er ook andere veiligheidstroepen dan het leger aanwezig zijn.

Het leger heeft drie mensen doodgeschoten toen een paar honderd mannen op probeerden te trekken naar de barakken waar de afgezette president Morsi wordt vastgehouden.

In een ander deel van de stad wordt massaal gedemonstreerd. Een grote massa marcheert naar de Rabaa al-Adaweya moskee in Nasr-City, een wijk in het oosten van Caïro. Boze Egyptenaren wierpen hier barricades op terwijl het leger gepantserde voertuigen had klaargezet. Vliegtuigen van het leger komen over, met rood-wit-zwarte rook achter zich aan, de kleuren van de Egyptische vlag. Dat krachtsvertoon heeft het leger de afgelopen dagen al vaker laten zien.

Ook in andere steden zijn mensen de straat opgegaan. In Alexandrië, Luxor en Damanhur in de Nijldelta protesteren duizenden mensen.

Grote groepen mensen zouden nu in de richting lopen van de barakken van de Republikeinse Garde, de plek waar Morsi wordt vastgehouden en waar het leger op demonstranten heeft geschoten.

Persbureau AFP meldt dat er zeker drie doden zijn gevallen. Reuters meldt dat de confrontaties plaatsvinden in de buurt van de plek waar de afgezette president Morsi wordt vastgehouden. Honderden mannen zouden proberen op de trekken naar deze barakken van de Republikeinse Garde.

Een ooggetuige heeft tegen Reuters gezegd dat hij meerdere mensen op de grond zag vallen.

Jeremy Bowen van de BBC twittert dat er wordt geschoten. Hij heeft een bebloed lichaam zien liggen. Ook de persbureaus melden dat er geschoten wordt bij de demonstraties van Morsi aanhangers. Het is onduidelijk of het om rubberkogels gaat, of dat er met scherp wordt geschoten.

De Moslim Broeders hebben beeldmateriaal op het internet gezet, waarop te zien is hoe tienduizenden mensen deelnemen aan demonstraties tegen de coup in de havenstad Alexandrië. In heel het land zouden er miljoenen mensen op de been zijn.

Er is geen noodtoestand uitgeroepen op schiereiland Sinaï, zegt een woordvoerder van het Egyptische leger. Het leger is wel 'op scherp'.

Militairen staan in Caïro achter dwanghekken en prikkeldraad opgesteld, meldt BBC-correspondent Quentin Sommerville.

De Afrikaanse Unie schorst Egypte van alle activiteiten na de afzetting van president Morsi, meldt Reuters. De AU schort normaal gesproken het lidmaatschap van een land op als een democratisch gekozen regering wordt afgezet door het leger.

'Egypte is geschorst tot de grondwet weer van kracht is', zei Admore Kambudzi, hoofd van de raad voor vrede en veiligheid van de AU.

Woensdag zei het hoofd dat de AU 'een principiële houding heeft als het aankomt op ongrondwettelijke regeringswisselingen'.

Het Egyptische leger heeft de noodtoestand aangekondigd op het Sinaï-schiereiland nadat gewapende mannen vanochtend posten van veiligheidstroepen aanvielen. Dat meldt Reuters.

Bij de aanvallers zou het gaan om islamisten maar het is nog niet duidelijk of de aanslagen samenhangen met de staatsgreep waarbij Morsi werd afgezet.

Procureur-generaal Abdel Maguid Mahmoud treedt af, dat meldt persbureau AFP. De hoogste aanklager van het land werd vorig jaar ontslagen, Mahmoud was werkzaam tijdens het regime van Mubarak. Het Egyptische Hof oordeelde in maart dit jaar dat hij zijn baan weer moest terugkrijgen.

Interim-president Adli Mohamed Mansour heeft rechter Aly Aoud Saleh als zijn juridisch adviseur benoemd en rechter Mostafa Hegazy als zijn politiek adviseur. Dat meldt nieuwssite al-Ahram Online.

De Verenigde Naties willen zich niet uitspreken over de vraag of er wel of niet een staatsgreep heeft plaatsgevonden in Egypte. Dat zegt een woordvoerder van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN, Navi Pillay, in een verklaring. Daarnaast zegt de VN verontrust te zijn over de arrestatie van de top van de Moslim Broederschap.

In de straten van Caïro loopt al een grote menigte demonstranten, twittert David Kenner, redacteur van tijdschrift Foreign Policy. 'Weg met de militaire regering', schreeuwen de aanhangers van Morsi.

Oppositiegroep Tamarod roept alle Egyptenaren in het buitenland op om op zondag 7 juli om 12.00 uur bij de Egyptische ambassades te demonstreren. Via Twitter riep de invloedrijke Egyptische jongerenbeweging Tamarod deze week op tot een protestmars om president Mohammed Morsi af te zetten.

De ingreep van het leger mag dan de zegen van miljoenen Egyptenaren hebben, de aanhangers van 's lands grootste islamitische groep - eveneens in de miljoenen - vinden dat hun een legitieme verkiezingswinst is afgepakt, schrijft corresondent Remco Andersen in zijn reportage vanuit Caïro.

Gehad el-Haddad, de woordvoerder van de Moslimbroederschap: 'Het hele presidentiële team is gearresteerd. Morsi zit vast. Mijn vader is opgepakt. Ze draaien de klok terug. Het is net als onder Mubarak. Niets is veranderd.'

In de Egyptische stad Zagazig, de thuisbasis van Morsi, zijn gisterenavond minstens tachtig gewonden gevallen bij rellen tussen betogers en de politie.

De betogers werden naar verluidt aangevallen door onbekenden, die vanop daken met stenen en glas gooiden en de demonstranten bedreigden met messen. De politie kwam tussenbeide en dreef de vechters uit elkaar met traangas. Er vielen zeker tachtig gewonden. Elf mensen werden opgepakt.

In Caïro staan de gepantserde voertuigen al klaar.

Volgens VRT-buitenlandjournalist Rudi Vranckx wordt er vandaag gevreesd voor 'geweld vanwege hardcore gewapende islamisten'.

Na de staatsgreep woensdag tegen de Egyptische president Mohamed Morsi hebben de coupplegers hard opgetreden tegen zijn beweging. De top van de Moslim Broederschap werd gearresteerd, onder wie de 'opperste gids' Mohamed Badie.

Tegen Morsi zelf is donderdag een justitieel onderzoek geopend. Hij en 15 andere vooraanstaande islamisten zouden de rechterlijke macht hebben beledigd. Morsi zelf zou vastzitten in het hoofdkwartier van de Republikeinse Garde in Caïro.

Ondertussen werd opperrechter Adli Mohamed Mansour benoemd tot interim-president van Egypte. Hij is door de militaire coupplegers met steun van oppositieleiders aangewezen om de taken van het staatshoofd te vervullen, tot er nieuwe verkiezingen zijn gehouden.