Lees hier het liveblog over de oorlog in Oekraïne van vrijdag 17 maart terug

Lees hier verder in het liveblog van zaterdag 18 maart.

De Verenigde Staten maken zich zorgen over de houding die China inneemt ten opzichte van de Russische invasie in Oekraïne. Volgens de woordvoerder van het Witte Huis, John Kirby, gaat China mogelijk bij Rusland aandringen op een staakt-het-vuren. Dat zou op dit moment ‘in feite de ratificatie van de Russische verovering’ zijn, aldus Kirby.

Tot dusver hielden de VS zich tamelijk op de vlakte over de Chinese bemoeienis met de oorlog. Volgende week staat echter een bezoek gepland van de Chinese president Xi Jinping aan Rusland. De plannen voor zijn bezoek zongen al langer rond, maar werden vandaag bevestigd.

De laatste weken wierp China zich al op als bemiddelaar tussen Rusland en Oekraïne, onder meer met een twaalf-puntenplan dat als basis moest dienen voor een vredesovereenkomst. Het Westen twijfelt echter aan de intenties van China en is bang dat het land wapens levert aan Rusland. De VS hebben China gewaarschuwd dat niet te doen.

Pepijn de Lange

Het arrestatiebevel dat het Internationaal Strafhof (ICC) tegen de Russische president Vladimir Poetin heeft afgevaardigd, is nog maar het begin. Zo laten de internationale reacties op het nieuws zich samenvatten. Zowel de Oekraïense minister van Defensie, Oleksi Reznikov, als EU-buitenlandchef Josep Borrell ziet het besluit als een eerste stap op weg naar gerechtigheid voor het Oekraïense volk.

Eerder vandaag maakte het ICC bekend dat het Poetin samen met de Russische kinderombudsman, Maria Lvova-Belova, wil vervolgen voor de deportatie van Oekraïense kinderen en volwassenen naar Rusland. Volgens het hof is dit een oorlogsmisdaad waarvoor Poetin persoonlijke verantwoordelijkheid draagt.

Volgens het ICC zijn honderden Oekraïense kinderen uit weeshuizen en kindertehuizen naar Rusland overgebracht. Die conclusie trekt het hof na een jaar lang onderzoek te hebben gedaan. Veel van deze kinderen zouden inmiddels afgestaan zijn voor adoptie. Volgens Oekraïne gaat het om nog veel meer kinderen: het land zegt dat er meer dan 16 duizend kinderen door de Russen zijn meegenomen.

Pepijn de Lange

De Nederlandse boksbond heeft bokser Megan de Cler uit de selectie gezet vanwege haar deelname aan het WK boksen voor vrouwen. Het evenement in de Indiase hoofdstad New Delhi wordt door de bond geboycot vanwege de deelname van sporters uit Rusland en Belarus.

Het bestuur van de bond benadrukt dat De Cler geen toestemming heeft gevraagd voor haar deelname. Toch prijkte de naam van de 19-jarige Nederlandse deze week op de deelnemerslijst van het WK. Woensdag werd De Cler al gezien tijdens de openingsceremonie van het toernooi, vrijdag won ze haar eerste wedstrijd.

Lees hier het volledige nieuwsbericht van Pepijn de Lange.

Het Internationaal Strafhof (ICC) heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen de Russische president Poetin en tegen Maria Lvova-Belova, de kinderombudsman in Rusland. Het ICC wil dat de twee vervolgd worden voor de deportatie van Oekraïense kinderen en volwassenen naar Rusland, het hof ziet dat als oorlogsmisdaad. 

Poetin draagt persoonlijke verantwoordelijkheid, zegt het ICC. Als staatshoofd heeft hij geen immuniteit voor de misdaad waarvan hij verdacht wordt. Dat is het geval bij beschuldigingen van oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. 

Het was al bekend dat het ICC twee zaken was gestart vanwege Russische oorlogsmisdaden in Oekraïne. Daarbij ging het om de deportatie van Oekraïners uit bezet gebied naar Rusland en om het bestoken van civiele infrastructuur in Oekraïne, zoals elektriciteitscentrales. Onbekend was echter wie het ICC daarvoor verantwoordelijk zou houden.

Dat het nu gelijk een arrestatiebevel voor Poetin uitvaardigt, is opvallend, maar vooral symbolisch. Tot een rechtszaak zal het waarschijnlijk niet komen. Rusland erkent het ICC niet. Het ICC kan ook mensen vervolgen uit landen die het hof niet erkennen, maar alleen als ze worden uitgeleverd. Dat doet Rusland nooit met onderdanen. Een zaak bij het ICC kan niet voorkomen tenzij een verdachte zelf aanwezig is bij de zitting.

Mogelijk zal het ICC Poetin ook nog willen vervolgen in de zaak over het bestoken van burgerinfrastructuur in Oekraïne. Daarover is nog niets bekendgemaakt.

Joram Bolle

Finland treedt zeer waarschijnlijk binnenkort toe tot de Navo. De Finse president Sauli Niinistö is vandaag in Turkije om de laatste plooien glad te strijken met de Turkse president Erdogan. Die zegt nu dat het ratificatieproces binnenkort van start gaat in het Turkse parlement. 

Dat Finland eerder lid zou worden dan buurland Zweden zat er al een tijdje aan te komen. Turkije heeft verschillende problemen met Zweeds lidmaatschap. Het verwijt het land onder meer een toevluchtsoord te zijn voor Koerdische terroristen. Lange tijd hield Finland echter vol tegelijkertijd met Zweden lid te willen worden.

Volgens Turkije hangt Zwedens lidmaatschap af van de eigen acties. De Turken eisen bijvoorbeeld uitlevering van een aantal Koerden in Zweden die volgens Turkije banden hebben met de PKK of de YPG. Zweden zegt echter aan alle eisen te hebben voldaan die Turkije vorig jaar heeft gesteld.

Een land kan alleen lid worden van de Navo als alle afzonderlijke lidstaten de aanvraag geratificeerd hebben. Naast Turkije heeft alleen Hongarije dat bij Zweden en Finland nog niet gedaan. De Hongaren stemmen op 27 maart over Finse toetreding, maakte regeringspartij Fidesz vandaag bekend. Wanneer over de Zweedse aanvraag wordt gesproken is nog niet bekend. 

Joram Bolle

De avondklok in Kyiv gaat korter duren, zo besloot het bestuur van de stad vandaag. In plaats van tot 23.00 uur ’s avonds mogen mensen straks tot 00.00 uur op straat zijn.

De avondklok geldt sinds vorig jaar om veiligheidsredenen tussen 23.00 uur en 05.00 uur in Kyiv. Verschillende regio’s kennen verschillende tijden. Zo gaat in de regio Donetsk de avondklok om 21.00 uur in. 

Het bestuur van Kyiv hoopt dat het verkorten van de avondklok de sociale spanningen in de stad vermindert en banen creëert. Onder meer de horeca heeft sterk te lijden onder de maatregel. Bars en restaurants sluiten meestal uiterlijk om 21.30 uur om personeel tijd te geven naar huis te reizen. 

Aan het begin van de invasie kende Kyiv een nog strengere avondklok die om 17.00 uur inging. Ook gold er een paar dagen een complete lockdown. Sinds mei gaat de avondklok in om 23.00 uur.

Joram Bolle

De Europese Unie wil Oekraïne dit jaar mogelijk een miljoen granaten leveren voor artillerie-installaties. Dat voornemen staat in een conceptverklaring van de Europese Commissie, die de Duitse krant Handelsblatt in handen heeft. De toezegging moet volgende week tijdens een Europese top officieel worden.

Oekraïne kampt net als Rusland met een groot tekort aan munitie voor artillerie. Op dit moment worden er maandelijks 110 duizend granaten afgevuurd. Europese analyses laten zien dat die hoeveelheid drie keer hoger zou moeten zijn als Oekraïne succesvol gebied wil terugveroveren, zegt Handelsblatt.

De EU en de VS zijn terughoudend om aan de vraag te voldoen om ook de eigen voorraden op peil te houden. De Duitse Bundeswehr kampt bijvoorbeeld met een chronisch tekort aan allerlei munitie, waarop in eigen land veel kritiek is. 

De productie van nieuwe munitie kan maar beperkt worden opgeschroefd. Daarom kijken de westerse bondgenoten van Oekraïne naar landen buiten Europa die wel voldoende munitie op voorraad hebben. Dat zijn bijvoorbeeld Brazilië en Zuid-Korea. De Koreanen zijn echter beducht voor het gevaar van hun eigen noorderburen en zouden daarom tot nu toe niet geneigd zijn de munitie te leveren. 

Joram Bolle

Oekraïne, Rusland, Turkije en de Verenigde Naties hebben nog steeds geen akkoord bereikt over het verlengen van de graandeal. De gesprekken zijn vandaag opnieuw gaande in het Zwitserse Genève. Het akkoord loopt morgen af. 

De onenigheid zit hem met name in de periode van de verlenging. In het originele akkoord is afgesproken dat elke verlenging minstens 120 dagen moet duren. Dat is dan ook het Oekraïense uitgangspunt in de onderhandelingen. Ook Turkije, dat zoals afgesproken in het akkoord schepen in de Bosporus controleert, wil een verlenging van 120 dagen. 

Rusland heeft eenzijdig gezegd de deal met zestig dagen te verlengen. Die afkondiging lijkt vooral bedoeld om druk te zetten op de onderhandelingen. De Russen beweren dat er in het akkoord niet genoeg rekening gehouden wordt met hun belangen. 

Eigenlijk wil Oekraïne dat het akkoord nog langer geldig is. Het liefst sluit het een overeenkomst voor een jaar. Bovendien wil Oekraïne dat ook de haven van Mykolajiv in het akkoord betrokken wordt. Nu mag er alleen vanuit Odesa, Joezjne en Tsjornomorsk graan worden uitgevoerd. 

De graandeal werd in juli vorig jaar gesloten en wordt elke 120 dagen verlengd als niemand bezwaar aantekent. Door het akkoord kon er weer graan vanuit Oekraïne geëxporteerd worden over water. De Russische Zwarte Zee-vloot blokkeerde Oekraïense havens, waarna wereldwijd de graanprijzen stegen. 

Joram Bolle

Oekraïne zal niet alleen van Polen, maar ook van Slowakije gevechtsvliegtuigen krijgen. De Slowaakse premier maakte dat besluit vandaag bekend. Het gaat om MiG-29-toestellen van Sovjet-makelij.

Over hoeveel Slowaakse toestellen Oekraïne straks kan beschikken, is niet helemaal duidelijk. De elf MiG-29’s van de Slowaakse luchtmacht werden vorig jaar afgedankt. Niet alle toestellen zijn daarom meer operationeel. Alle toestellen die nog wel operationeel zijn, worden naar Oekraïne gestuurd. De rest van de toestellen krijgt het land ook voor reserveonderdelen.

Slowakije en Polen zijn de eerste landen die gehoor geven aan de Oekraïense oproep om gevechtsvliegtuigen te sturen. Van Polen krijgt het land vier MiG-29’s. Het liefst ontvangt Oekraïne echter moderne westerse gevechtsvliegtuigen, zoals de F-16. Daarover lopen gesprekken, maar zijn nog geen toezeggingen gedaan door onder meer de Verenigde Staten. 

Joram Bolle

Lees ook: F-16’s, raketten en drones: dit zijn de wapens die Oekraïne ook wil hebben om de Russen te verslaan

De twee Russische piloten die boven de Zwarte Zee een Amerikaanse Reaper-drone onderschepten, krijgen een onderscheiding. Dat heeft de Russische minister van Defensie Sjojgoe besloten, melden Russische staatsmedia.

Volgens de Russen voorkwamen de piloten dat de drone het Russische luchtruim binnen kon dringen. De drone vloog nog in het internationale luchtruim in de buurt van de Krim. Dat gebied is Oekraïens, maar sinds 2014 geannexeerd door Rusland. 

De onderscheiding is opvallend, aangezien Rusland ontkent de drone te hebben geraakt, laat staan met opzet. Er zou sprake zijn van ‘scherpe manoeuvres’ van de drone, waardoor het onbemande vliegtuig in zee stortte. De VS gaan ervan uit dat Rusland de drone niet bewust heeft geraakt, maar vinden wel dat er sprake is van roekeloos en onveilig gedrag van de Russische piloten.

Op vrijgegeven videobeelden van de VS is te zien dat een Russische Su-27-gevechtsvliegtuig een propeller van de drone raakt. Daarna besloten de Amerikanen het toestel in het water te laten storten. 

Intussen proberen beide landen het wrak van de drone te vinden in de Zwarte Zee. De VS willen voorkomen dat het apparaat in handen valt van de Russen, uit angst dat ze kunnen achterhalen wat de drone aan het doen was en dat Rusland de technologie na kan maken voor eigen drones. Sinds de oorlog in Oekraïne is het aantal Amerikaanse surveillancevluchten boven de Zwarte Zee opgevoerd, onder meer om bewegingen van de Russische vloot in kaart te brengen.

Joram Bolle

Lees ook:  VS en Rusland proberen als eerste drone te vinden, veel Russische schepen in Zwarte Zee

De Chinese president Xi Jinping brengt volgende week een bezoek aan Rusland. De plannen voor zijn bezoek zongen al rond, maar zijn nu bevestigd door China en Rusland. Xi’s bezoek vindt plaats van 20 tot en met 22 maart.

Een belangrijk gespreksonderwerp zal de oorlog in Oekraïne zijn. China werpt zich de laatste tijd op als bemiddelaar tussen Rusland en Oekraïne, onder meer met een twaalf-puntenplan dat moet dienen als basis voor een vredesovereenkomst.  Het Westen twijfelt echter aan de intenties van China en vreest dat het land wapens levert aan Rusland. De VS hebben China gewaarschuwd dat niet te doen.

In een verklaring van het Kremlin staat dat er tijdens het bezoek van Xi ‘belangrijke bilaterale documenten getekend worden’. Verder zal het bezoek in het teken staan van het bevorderen van ‘strategische samenwerking’ tussen beide landen.  

Mogelijk staat er na de ontmoeting met Poetin ook een gesprek gepland tussen Xi en de Oekraïense president Zelensky. Eerder deze week berichtten Amerikaanse media dat er een digitale ontmoeting tussen de twee georganiseerd wordt. Die is echter nog niet officieel bevestigd. 

In de verklaring van Rusland en China wordt niet expliciet gesproken over de oorlog in Oekraïne. Wel zegt China dat het bezoek in het teken staat van het ‘bevorderen van vrede’.

Joram Bolle

In het volstrekt neutrale Zwitserland is sinds het begin van de oorlog in Oekraïne de mening over het eigen defensiebeleid veranderd. Uit een enquête die het ministerie van Defensie heeft laten houden, blijkt dat voor het eerst meer dan de helft van de bevolking voorstander is van toenadering tot de Navo.

Volgens het onderzoek, waarvan de resultaten donderdag zijn gepubliceerd, stemde 55 procent van de ondervraagden begin dit jaar in met die strategie ten gunste van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. Dat is 10 procentpunt meer dan in januari 2022. Van de respondenten was bovendien 53 procent de mening toe gedaan dat de neutraliteit van het Alpenland de militaire verdediging in samenwerking met de Navo niet in de weg staat.

Voor de meeste Zwitsers blijft het bij samenwerking. Twee derde van de geënquêteerden voelt vooralsnog niets voor toetreding. Daarvoor staat de neutraliteit te hoog in het vaandel, al is ook dat het afgelopen jaar minder geworden. Het Zwitsers parlement en de regering staan op het standpunt dat de kopers van Zwitserse wapens die niet aan derde landen mogen leveren. Bern verbiedt bijvoorbeeld dat Duitsland Zwitserse munitie voor tanks naar Oekraïne stuurt. Dit thema kwam in het Defensieonderzoek niet aan de orde. (ANP)

Dit was het belangrijkste nieuws over de oorlog in Oekraïne van donderdag 16 maart:

• Polen gaat ‘binnen enkele dagen’ vier MiG-29-gevechtsvliegtuigen naar Oekraïne sturen, aldus de Poolse president Andrzej Duda. Polen wordt daarmee de eerste westerse bondgenoot die gevechtsvliegtuigen aan Kyiv levert.

• De VS hebben videobeelden vrijgegeven van de drone die gisteren neerstortte na een botsing met een Russisch gevechtsvliegtuig.

• Chinese bedrijven hebben vorig jaar geweren en kogelvrije vesten geleverd aan Rusland, meldt Politico op basis van douanegegevens.

Lees hier het volledige liveblog van donderdag 16 maart terug.