Lees hier het liveblog over de oorlog in Oekraïne van van vrijdag 26 mei terug

Lees hier verder in het liveblog van zaterdag 27 en zondag 28 mei

Duitsland verplaatst zijn Patriot-raketafweersysteem dat momenteel in Slowakije is gestationeerd naar Litouwen om de NAVO-top in juli in Vilnius te beschermen. Op de top wordt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky verwacht. Zijn land is aangevallen door Rusland, waardoor Finland en Zweden overtuigd raakten zich bij de NAVO aan te sluiten.

De Finnen zijn inmiddels lid. De Zweden hopen rond de top te kunnen toetreden. De NAVO-leden Hongarije en Turkije liggen om uiteenlopende redenen nog dwars.

Vilnius ligt vlak bij de grens met Belarus, een trouw bondgenoot van Rusland. (ANP)

De Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva heeft vrijdag met zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin over Oekraïne gesproken en herhaald dat Brazilië bereid is te bemiddelen. Hij wil met beide partijen in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne in gesprek gaan.

Lula da Silva dankte Poetin voor de uitnodiging naar een internationaal economisch forum in Sint-Petersburg te komen, maar hij heeft geantwoord dat hij momenteel niet in staat is Rusland te bezoeken.

Lula da Silva beschouwt zijn beleid en land als neutraal in de al sinds 2014 woedende strijd tussen Kyiv en Moskou en wijt de oorlog niet exclusief aan Rusland. Hij staat kritisch tegenover de VS en de wapenleveranties aan de oorlogvoerende landen. Lula heeft eerder al gezegd naar een coalitie voor vrede te zoeken.

Ruslands machtige buurland China ziet zich ook als een neutrale mogendheid die in gesprek moet gaan met de strijdende partijen. (ANP)

Moskou en Minsk hebben gisteren een akkoord gesloten over de verplaatsing van tactische kernwapens naar Belarus. Volgens Aleksandr Loekasjenko, de betwiste leider van het land, zijn ze zelfs al onderweg.

De Amerikaanse denktank Institute for the Study of War concludeerde deze week dat de ontwikkeling onderdeel is van de al langer durende poging de de facto Russische militaire controle over Belarus te verstevigen. Westerse militaire experts zien de stap vooral als een nieuwe poging om het Westen wederom te intimideren – zonder dat deze veel verandert in de militaire mogelijkheden die Rusland nu al heeft.

Lees hier de analyse van diplomatieverslaggever en oud-Rusland-correspondent Arnout Brouwers.

Het Oekraïense ministerie van Defensie verwacht 48 gevechtsvliegtuigen van het type F-16 nodig te hebben om Rusland van het eigen grondgebied te verdringen. Dat schrijft het ministerie op Twitter. De Oekraïense luchtstrijdkrachten vragen al langer om deze Amerikaanse vliegtuigen, maar het is de eerste keer dat ze een concreet aantal noemen.

Het bericht van het Oekraïense ministerie verscheen enkele uren voordat het internationale persbureau Bloomberg op basis van anonieme bronnen meldde dat Nederland F-16’s aan Oekraïne wil leveren. Afgelopen weekend gaven de Verenigde Staten groen licht voor de levering van de vliegtuigen en de training van Oekraïense piloten. Als producent konden de VS andere landen verbieden om F-16’s aan Oekraïne te leveren.

Pepijn de Lange

Nederland gaat waarschijnlijk enkele F-16’s aan Oekraïne geven. Dat meldt het internationale persbureau Bloomberg op basis van twee anonieme bronnen. Het Nederlandse leger beschikt in totaal over 42 van deze Amerikaanse gevechtsvliegtuigen. Hoeveel daarvan naar Oekraïne gaan, is niet bekend. De toestellen worden vermoedelijk na de trainingen voor Oekraïense piloten geleverd.

Uit vrees voor een Russische reactie twijfelden westerse bondgenoten van Oekraïne lang over de levering van gevechtsvliegtuigen. Pas afgelopen weekend gaven de Verenigde Staten, dat de F-16’s produceert, op de G7-top in het Japanse Hiroshima groen licht. Een aantal West-Europese landen, waaronder Nederland, liet toen al weten bereid te zijn te helpen bij het opleiden van Oekraïense piloten.

Gisteravond werd bekend dat Nederland samen met Denemarken het voortouw ging nemen in de F-16-trainingen voor Oekraïense piloten. Minister Kajsa Ollongren van Defensie wil nog deze zomer beginnen met de trainingen. Toen de Oekraïense president Volodymyr Zelensky begin deze maand Nederland bezocht, zei premier Mark Rutte dat er ‘geen taboes’ waren, maar dat het tijd kostte om met alle bondgenoten tot een besluit te komen.

De Nederlandse F-16’s waar Oekraïne op aast, staan in Nederland op de lijst om te worden afgestoten. Van de 213 gevechtstoestellen van dit type die Nederland ooit had, zijn er momenteel nog maar 42 beschikbaar. Daarvan heeft de Nederlandse luchtmacht er nog 24 zelf in gebruik. De overige 18 staan ongebruikt in een hangar. Nederland stapt namelijk geleidelijk over op het nieuwe toestel F-35, beter bekend onder de naam Joint Strike Fighter.

Pepijn de Lange

Lees ook deze analyse van defensieredacteur Stieven Ramdharie over de vraag waarom de Oekraïense regering zo graag over de Amerikaanse F-16-gevechtsvliegtuigen wil beschikken.

De Russische president Vladimir Poetin is bereid om een nieuw telefoongesprek te voeren met de Duitse bondskanselier Olaf Scholz over de oorlog in Oekraïne. Dat meldt Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov. Scholz had eerder vandaag gezegd dat hij het contact met Poetin binnenkort mogelijk weer wilde herstellen.

De twee wereldleiders hebben begin december voor het laatst met elkaar gebeld over de oorlog in Oekraïne. Sinds Rusland die oorlog begon, hebben westerse leiders nog maar sporadisch direct contact onderhouden met de Russische president. Poetin en Scholz beloofden elkaar tijdens hun vorige telefoongesprek, dat ongeveer een uur duurde, in contact te blijven.

Vrijdag meldde het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken dat de Duitse regering aan de Chinese gezant Li Hui, die bezig is aan een Europese rondreis, heeft gevraagd om ‘druk uit te oefenen’ op Rusland. Li is vandaag in Moskou gearriveerd voor een overleg met de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov. Eerder bezocht Li ook de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.

Pepijn de Lange

De aanval op een medisch centrum in de Oekraïense stad Dnipro heeft aan een tweede persoon het leven gekost. Dat meldt gouverneur Serhi Lysak op Telegram. Volgens Lysak haalden reddingswerkers het lichaam van de man onder het puin van een dierenkliniek, die ook door de aanval getroffen werd. Het andere dodelijke slachtoffer is een 69-jarige man die toevallig passeerde.

Lysak meldt dat er nog 21 mensen met verwondingen in het ziekenhuis liggen. Drie van hen zijn er ernstig aan toe. Onder de gewonden bevinden zich zeker twee jongetjes van 3 en 6 jaar oud.

Pepijn de Lange

Oekraïne lijkt ook afgelopen nacht zijn aanvallen op Russische grensregio’s te hebben voortgezet. Russische functionarissen en media meldden vanochtend dat Oekraïne twee luchtaanvallen uitvoerde op regio’s in het zuiden van het land. Later meldde de gouverneur van Belgorod dat zijn regio het afgelopen etmaal door tientallen Oekraïense aanvallen werd geteisterd. De informatie viel niet onafhankelijk te verifiëren.

Russische grensprovincies liggen de laatste tijd regelmatig onder vuur vanuit de lucht. Zo zijn er drones en raketten ingeslagen bij benzinedepots en militaire vliegbases. Begin deze week voerden twee Russische rebellengroepen zelfs een zeldzame grondaanval uit in Belgorod. Oekraïne ontkent betrokkenheid, maar de autoriteiten in Kyiv wisten dat een aanval op handen was.

De recente aanvallen zouden onder meer zijn gericht op Krasnodar, een stad die ten zuidoosten van Oekraïne ligt. Daar zou een explosie een woon- en kantoorgebouw hebben beschadigd. In de buurt van de stad Morozovsk, in de nabijgelegen regio Rostov, haalde de Russische luchtverdediging een Oekraïense raket neer, meldt de gouverneur.

Pepijn de Lange

De Amerikaanse journalist Evan Gershkovich heeft beroep aangetekend tegen de verlenging van zijn voorlopige hechtenis in Rusland. Dinsdag besloot een rechtbank in Moskou dat de 31-jarige correspondent van The Wall Street Journal drie maanden langer vast blijft zitten. Hij wordt verdacht van spionage.

Gershkovich is de eerste buitenlandse correspondent sinds de Koude Oorlog die door Moskou is opgesloten op beschuldiging van dit misdrijf. De Russische inlichtingendienst FSB arresteerde de journalist in maart in de Russische stad Jekaterinenburg, waar hij onderzoek deed naar het huurlingenleger Wagner. Er hangt Gershkovich een gevangenisstraf van 20 jaar boven het hoofd.

Of het beroep van Gershkovich iets uithaalt, is zeer de vraag. Tot dusver heeft Rusland geen bewijzen geleverd voor de verdenkingen tegen hem. Spionageprocessen verlopen in Rusland doorgaans volgens een vast stramien: ze duren langer dan een jaar, vinden plaats achter gesloten deuren en de veroordeling ligt van tevoren vast. De Verenigde Staten eisen de onmiddellijke vrijlating van Gershkovich.

Pepijn de Lange

Lees ook dit profiel dat oud-Rusland-correspondent Tom Vennink over Evan Gershkovich schreef: De Amerikaanse journalist die schreef over het land dat zijn ouders ontvluchtten, zit er nu opgesloten

Bij de aanval op het ziekenhuis in de Oost-Oekraïense stad Dnipro is zeker één persoon om het leven gekomen. Dat meldt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky op Telegram. Ook vielen er vijftien gewonden. Volgens Zelensky zijn hulpdiensten op dit moment bezig om slachtoffers te helpen.

Op zijn Twitteraccount deelt Zelensky beelden van een zwaar beschadigd pand. De beelden zijn nog niet onafhankelijk geverifieerd.

Gouverneur Serhi Lysak van de provincie Dnipropetrovsk, waar de stad Dnipro in ligt,  meldt dat na de raketinslag een brand ontstond. In totaal besloegen de vlammen een oppervlak van 500 vierkante meter. Twee gebouwen waren op dat moment in gebruik.

Pepijn de Lange

In de Oost-Oekraïense stad Dnipro is een ziekenhuis getroffen door een Russische raketaanval. Dat meldt de gouverneur van de provincie, Serhi Lysak, op Telegram. Volgens Lysak zijn er slachtoffers gevallen bij de aanval. Op sociale media gaan beelden rond waarop grote vernielingen zijn te zien. De beelden zijn nog niet onafhankelijk geverifieerd.

Het zou niet voor het eerst zijn dat het Russische leger luchtaanvallen uitvoert op Oekraïense ziekenhuizen of zorginstellingen. Hoewel dit in strijd is met het internationaal oorlogsrecht, ontziet Rusland deze medische faciliteiten allerminst. Alleen al in de eerste maanden van de oorlog werden ruim honderd zorginstellingen getroffen. Met name het bombardement op een kinderziekenhuis in Marioepol in maart vorig jaar veroorzaakte internationaal veel verontwaardiging.

Eerder deze week sprak de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zich uit tegen de Russische agressie in Oekraïne, inclusief aanvallen op ziekenhuizen en zorginstellingen. Tijdens de jaarlijkse vergadering in het Zwitserse Genève stemden in totaal 80 landen voor de motie. 88 landen hadden geen vertegenwoordiger naar de vergadering gestuurd of onthielden zich van stemming. Negen landen, waaronder Rusland en China, stemden tegen.

Pepijn de Lange

Het Russische leger heeft afgelopen nacht opnieuw luchtaanvallen uitgevoerd op verschillende Oekraïense steden. Dat melden Oekraïense functionarissen. Hoewel de Oekraïners een groot deel van de raketten en drones wisten te onderscheppen, raakten in de hoofdstad Kyiv een winkelcentrum, een woning en diverse auto's beschadigd. Ook in de provincies Charkiv en Dnipropetrovsk was er schade.

Met een nieuwe Oekraïens offensief voor de deur hebben de Russen deze maand hun luchtaanvallen geïntensiveerd. De aanval van afgelopen nacht was de dertiende tot nu toe deze maand. In het najaar richt Rusland zich vooral op de Oekraïense infrastructuur, nu concentreert het zich op militaire doelen. Of de laatste aanvallen ook op militaire doelen waren gericht, is niet duidelijk.

Net als bij eerdere aanvallen sloeg het Oekraïense leger vannacht een groot deel van de luchtaanval af. Bij Kyiv haalde de Oekraïense luchtmacht naar eigen zeggen tien raketten uit de lucht die waren afgevuurd vanuit de Kaspische Zee. Ook ruim twintig kamikazedrones van Iraanse makelij werden neergehaald. Voor zover bekend vielen er geen doden of gewonden.

Pepijn de Lange

Waar gaat Oekraïne toeslaan tijdens het langverwachte tegenoffensief? Rusland breekt zich er al maanden het hoofd over, want Kyiv heeft opties genoeg. Het Oekraïense leger kan proberen door te stoten in het zuiden, oprukken richting de Krim of de Russen juist noordelijker de pas afsnijden.

Lees hier de analyse van defensieredacteur Stieven Ramdharie.

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz heeft aangegeven dat het contact met de Russische president Vladimir Poetin mogelijk binnenkort weer wordt hersteld. Het tweetal heeft al een half jaar niet met elkaar gesproken vanwege de oorlog in Oekraïne. Ook andere westerse leiders hebben niet langer regelmatig contact met de Russische president.

‘Mijn laatste telefoongesprek was een tijd geleden’, aldus de bondskanselier tegen de krant Koelner Stadt-Anzeige. ‘Maar ik ben van plan om te zijner tijd weer met Poetin te praten.’ Hij gaf niet aan wanneer dat zal zijn. 

Scholz waarschuwde de Russische leider wel dat handhaving van de huidige situatie, waarbij Rusland de bezette gebieden blijft behouden, is uitgesloten. ‘Er moet een rechtvaardige vrede komen en de voorwaarde daarvoor is de terugtrekking van de Russische troepen.’ (AFP)

De Russische oud-president Dimitri Medvedev heeft vrijdag gewaarschuwd dat de oorlog in Oekraïne jaren gaat duren, mogelijk decennialang. Medvedev, vicevoorzitter van de Nationale Veiligheidsraad van het Kremlin, zei tijdens een bezoek aan Vietnam dat het conflict elke keer weer zal ontbranden als er een wapenstilstand wordt afgekondigd.

‘Dit conflict gaat een zeer lange tijd duren, zeer waarschijnlijk tientallen jaren’, aldus Medvedev, een bondgenoot van president Vladimir Poetin. ‘Zolang deze macht aan het bewind is, zal er zeg maar drie jaar een bestand zijn, gevolgd door twee jaar strijd.’ Hij doelde op de regering in Kyiv, die volgens Moskou deel uitmaakt van een ‘nazistaat’.  (Reuters)

Japan gaat de tegoeden bevriezen van 78 groepen en zeventien individuen, onder wie legerofficieren, in Rusland. Ook stopt het land met de export naar tachtig Russische instellingen, zoals laboratoria die banden hebben met het Russische leger. Dat heeft de Japanse kabinetschef Hirokazu Matsuno vrijdag bekendgemaakt.

De sancties vloeien voort uit de top van de G7 afgelopen weekeinde, waar wereldleiders extra hulp aan Oekraïne aanboden en meer maatregelen aankondigden tegen Rusland. Op de top, die werd gehouden in het Japanse Hiroshima, was ook de Oekraïense president Volodymyr Zelensky twee dagen aanwezig.

Japanners zullen ook geen bouwwerkzaamheden en ingenieurstaken meer mogen uitvoeren voor Rusland, een maatregel waarover het ministerie van Handel volgens een verklaring later meer bekend zal maken.

In zijn aankondiging veroordeelde Matsuno ook de verplaatsing van Russische kernwapens naar Belarus. Rusland is daar volgens de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko donderdag mee begonnen. ‘Als het enige land dat tijdens een conflict is aangevallen met kernwapens, zal Japan nooit Ruslands dreiging met kernwapens accepteren, laat staan het gebruik ervan’, aldus de kabinetschef.  (ANP)

Dit was het belangrijkste nieuws over de oorlog in Oekraïne van donderdag 25 mei:

• De Oekraïense regering heeft bevestigd dat de huurlingen van Wagner zich terugtrekken uit Bachmoet. Zij dragen hun posities over aan het Russische leger.

• Rusland gaat enkele tactische kernwapens naar Belarus verplaatsen. De twee landen bereikten daarover donderdag een akkoord. Volgens de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko zijn de verplaatsingen al begonnen.

• Amerikaanse inlichtingendiensten vermoeden dat een Oekraïense groep achter de droneaanval op het Kremlin van begin mei zat, melden Amerikaanse media.

Lees hier het volledige liveblog van donderdag terug.