Landschap

Je zou erover kunnen discussin of Editie NL wel een actualiteitenprogramma is. Er is geen vaste definitie voor dat programmagenre te geven, in het verleden pasten zowel diepgaande uitzendingen over thema als snelle rubrieken met zeven onderwerpen in een half uur onder deze paraplu. Maar omdat Editie NL direct op een algemene nieuwsuitzending volgt, en zich vooral met, zij het korte, achtergrondreportages bezighoudt, is indeling bij de veel meer besproken collega's van TweeVandaag, Netwerk en NOVA goed te verdedigen.

Twee slagwoorden domineren de formule van Editie NL: informeel en consumentgericht. Er is sprake van een informele dubbelpresentatie, meestal door Elsemieke Havenga en Jeroen Latijnhouwers. De twee wekken de indruk dat ze er plezier in hebben, dat ze het goed met elkaar kunnen vinden en dat ze in zijn voor een geintje. Maar ze zijn opgescheept met dezelfde regiekronkel als hun collega's van het halfachtjournaal van RTL: veel presentaties worden in two-shot geschakeld. En dat betekent dat de blik van de kijker altijd onweerstaanwordt getrokken naar degene die niet aan het woord is - wat toch niet de bedoeling kan zijn.

Bij Editie NL proberen ze dat op te lossen door de co-presentator aandachtig naar zijn/haar collega te laten kijken, vooral invaller Jan de Hoop dreigt daar een stijve nek van op te lopen. Informeel is ook de dagelijkse, meer dan ontspannen overschakeling naar de collega's van het halfachtjournaal die hun onderwerpen alvast prijsgeven. Gezelligheid troef: 'Leuke broche heb je op - sorry, dat is mijn pen.'

Editie NL zoekt de onderwerpen dicht bij huis. Buitenlands nieuws komt er niet in, of het moeten de hoge boetes voor snelheidsovertredingen op de Belgische snelwegen zijn. Heel veel onderwerpen gaan over geld. In zes uitzendingen zag ik twee keer een opgewekte mevrouw van de Consumentenbond en keer een iets minder opgewekte collega van het Nibud commentaar geven op prijsstijgingen of vergelijkbaar ongerief.

In positieve zin valt de soms prettig eigengereide onderwerpkeuze op. Vorige week ging het over 'al die plannetjes voor probleemjongeren'. Er kwam een opsomming van 'ideetjes' en Latijnhouwers zei tegen een studiogast (een probleemjeugddeskundige) eerst: 'Wij moeten er ook een beetje van zuchten, hoor' en daarna: 'Wat nu, doet u ook al mee aan die gekte?'

Verder schuwt Editie NL de emotie niet. De rubriek pakte laatst flink uit met de dood van een comapatie (na een half jaar coma) en liet een familielid emotioneel uitroepen dat 'ze het in het ziekenhuis expres hebben gedaan'. Maar over het algemeen valt op dat het programma keurig wederhoor toepast en zich journalistiek redelijk gedraagt.

Op die ene reportage na over de rechtszaak tegen de man die 'het wanbaardelvrouwtje' zou hebben vermoord. Verslaggever Remco Van 't Zelfde leefde zich volledig uit en produceerde een standupper bij een miezerig boompje met de onvergetelijke tekst: 'Hier, op deze plek in het bos wilde Erik W. mevrouw verkrachten, hij bond haar vast aan een boompje als dit.'

Hier wreekt zich dat zo'n reportage vanaf de locatie rechtstreeks wordt ingespeeld, zonder dat er een eindredacteur naar heeft kunnen kijken. Ik denk dat die er direct de schaar in gezet zou hebben. Daartegenover staat dan weer een geestige reportage van Mark Bos die een rampenoefening versloeg waarvan hij hun nut ernstig betwijfelde omdat alle hulpdiensten al uren tevoren op het neerstortende vliegtuig stonden te wachten.

Wat me bij Editie NL, naast de nieuwsgerichtheid (het programma had de primeur van de budgetoverschrijdingen bij het UWV), vooral bevalt, is de poging tot vormvernieuwing. De lay-out is strak en herkenbaar, met felrood als prikkelende hoofdkleur. En het programma maakt opmerkelijk veel gebruik van topdrielijstjes, grafieken en grafische ondersteuning. Daarbij neemt een van de presentatoren soms plaats naast het manshoge scherm, achter in het decor, om, zoals Peter Snow dat bij de verkiezingsavonden op de BBC doet, de feiten en de cijfers zo overzichtelijk mogelijk te presenteren.

Het is een voorbeeld van eigentijdse informatie-overdracht, waarin RTL 4 de publieke omroep het nakijken geeft. Want Editie NL is, ondanks enige gebreken, een informatief en speels gemaakt actualiteitenmagazine dat, qua publieksbereik en innovatie, binnen een jaar over de publieke actualiteitenrubrieken is heengegaan.

Maar die hebben het dan ook heel erg druk met zichzelf.