Negen vragen
Laat Nederland nu alle Afghanen toe? En hoeveel evacués kunnen we verwachten?
Het kabinet roept provincies en gemeenten op om meer opvangplekken voor asielzoekers te creëren. Hoe open staat Nederland eigenlijk voor de opvang van evacués uit Afghanistan? En welke haken en ogen zitten er aan die opvang?
Hoeveel geëvacueerde Afghanen kan Nederland verwachten?
De teller staat nu op 1.100, zegt Leon Veldt, woordvoerder van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Een klein deel zal willen doorreizen naar een ander land, maar het is nog niet duidelijk hoeveel. Ook over het totale aantal evacués dat naar Nederland komt, kan het COA ‘geen zinnig woord zeggen’. Veldt: ‘Dat hangt helemaal af van hoe de situatie in Afghanistan zich ontwikkelt. Wij houden met alle scenario’s rekening.’
De Afghanen worden nu opgevangen in militaire kazernes en tentenkampen. Waarom niet gewoon in asielzoekerscentra?
Het gros van de 60 asielzoekerscentra in Nederland zit vol door een gebrek aan doorstroming. Bijna 11.000 van de 27.000 mensen die nu in een azc verblijven zijn statushouders. Dat zijn mannen, vrouwen en kinderen die een verblijfsvergunning hebben gekregen voor een periode van drie jaar en recht hebben op een huurwoning. Maar de woningnood is momenteel zo groot dat er nauwelijks huizen zijn voor deze mensen.
Wilt u dit verhaal liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.
Gemeenten worden doorgaans door het COA verzocht opvang te bieden aan asielzoekers, zoals nu in Zeist, Zoutkamp, Harskamp en Nijmegen. Dat gaat niet altijd van harte. Hebben al gemeenten uit eigen beweging hulp aangeboden?
Tot nu toe alleen in Zaanstad. Althans: daar hebben acht gemeenteraadspartijen een brief gestuurd aan burgemeester Jan Hamming met het verzoek ‘terstond’ contact op te nemen met het COA. In de brief stellen de fracties ‘een grote verantwoordelijkheid te voelen om deze mensen zo nodig voorlopig, in afwachting van de nodige procedures een veilig onderkomen te bieden.’ Het Zaanse college van B en W liet woensdag in een brief weten spoedig met het COA in gesprek te gaan.
In 2015 leidde de komst van tienduizenden Syriërs op diverse plekken in Nederland tot felle protesten. Deze week was er onrust in Harskamp. Hoe gaan COA en gemeentebesturen proberen te voorkomen dat het weer uit de hand loopt?
‘Het sleutelwoord is natuurlijk communicatie,’ zegt Leon Veldt. ‘Tegen alle gemeenten bij wie wij een verzoek voor opvang neerleggen, zeggen we: licht je inwoners zo snel mogelijk in, desnoods via een appgroep. Maar soms zijn de dingen gewoon zoals ze zijn. We zitten met een crisis en er moet nu iets gebeuren. We hebben domweg niet de tijd om met elke inwoner ellenlang overleg te voeren.’ Na de rellen in Harskamp stelde burgemeester René Verhulst van Ede, waar Harskamp onder valt, woensdag een samenscholingsverbod en een alcoholverbod in. Ook wil hij in gesprek met de dorpsraad. ‘Maar sommige vragen kunnen we nu echt nog niet beantwoorden.’
Laat Nederland nu alle Afghanen toe?
Nee, alleen de Afghanen die voor de Nederlanders hebben gewerkt krijgen automatisch asiel. Andere Afghanen, zoals mensenrechtenactivisten of journalisten, vallen in de categorie ‘risicogroep’. Zij moeten kunnen aantonen dat zij specifiek gevaar lopen. ‘Aan een verdere invulling van de asielprocedure wordt nog gewerkt,’ laat IND-woordvoerder Elise Stumpel weten.
Tijdens de vluchtelingencrisis van 2015 glipte ook een aantal IS-aanhangers door de asielprocedures. Nu vrezen sommige politieke partijen dat zich onder de Afghanen Talibanstrijders bevinden. Hoe realistisch is dat?
‘Dat kan ik niet voorspellen, ik heb geen glazen bol,’ zegt Stumpel. ‘Het enige wat ik daarover kan zeggen is dat in de asielprocedure een uitgebreide screening plaatsvindt.’
Die screening is net zo streng als altijd, zei plaatsvervangend IND-directeur Joël Schoneveld woensdag tijdens een briefing in de Tweede Kamer. ‘We controleren documenten, we doen een sociale-mediascreening en we kijken of er nog oorlogsmisdaden naar voren komen.’
Het aantal coronabesmettingen is torenhoog in Afghanistan. Gaan de Afghaanse vluchtelingen hier in quarantaine?
Ja, vijf tot tien dagen. Ze worden meermaals getest en krijgen een vaccinatie aangeboden. Daarnaast wordt de anderhalvemeterregel in acht genomen op de opvanglocaties, zegt Leon Veldt. ‘We willen natuurlijk koste wat het kost voorkomen dat op de plekken een corona-uitbraak ontstaat. Daar zijn we heel scherp op.’
‘Wir schaffen das,’ zei Angela Merkel in 2015 over de opvang van Syrische vluchtelingen. Nu pleit ze er samen met Emmanuel Macron voor om ontheemde Afghanen te laten opnemen door buurlanden. Is dat een optie?
De meeste buurlanden van Afghanistan lijken daar niet toe bereid. In sommige gevallen omdat ze al sinds de jaren tachtig honderdduizenden tot miljoenen Afghanen hebben opgenomen en geen capaciteit meer zeggen te hebben (Iran, Pakistan), in andere omdat ze de banden met de Taliban graag goed houden (Oezbekistan, Turkmenistan). De beste optie lijkt Tadzjikistan. Deskundigen verwachten dat president Rachmon zich ruimhartig zal opstellen, al zijn de mogelijkheden beperkt: Tadzjikistan geldt als het armste land van Centraal-Azië.
De meeste geëvacueerde Afghanen moesten al hun bezittingen achterlaten. Hoe worden zij nu geholpen?
Het COA en het Rode Kruis zorgen voor kleren, luiers en andere eerste levensbehoeften. Dat verloopt via hun eigen netwerken. ‘We merken dat talloze Nederlanders iets willen doneren, maar daar hebben we op dit moment geen behoefte aan,’ zegt Leon Veldt. ‘Wat die mensen wel kunnen doen is iedereen in hun omgeving ervan proberen te overtuigen hoe noodzakelijk het is dat we Afghanen opvangen.’
