Laat de Tweede Kamer nog eens superscherp naar de sleepwet kijken

Hoera, we krijgen weer een referendum. De Kiesraad gaf gisteren het groene licht voor het sleepnetreferendum. Voorlopig het laatste referendum, als er tenminste geen referendum komt over het afschaffen van het referendum. Dat is dan wel het allerlaatste referendum. In het regeerakkoord staat dat dit kabinet het referendum afschaft, zodat ook het referendum over het referendum zal worden genegeerd.

Het (voor)laatste referendum gaat over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, de Wiv. De wet treedt op 1 mei in werking, wat de referendumuitslag ook is. CDA-leider Buma zei in de Volkskrant dat het kabinet wat hem betreft de uitkomst moet negeren. Dat vindt Gert-Jan Segers van de CU ook. Bij D66 vinden ze die uitspraken 'onverstandig'. Volgens minister van Binnenlandse Zaken Ollongren zal het kabinet de uitslag 'zorvuldig in overweging nemen'. Pas daarna zal die worden genegeerd. Bij de VVD is het negeren van referenda staand beleid. Om elke verrassing uit te sluiten, staat in de wet dat het tegenhouden van de wet middels een referendum niet mogelijk is.

Overigens stelde Ollongren invoering van de wet vier maanden uit, omdat de samenstelling van de toetsingscommissie die toezicht houdt op de toepassing van de wet meer tijd vergt dan was verwacht. Kennelijk is het moeilijk om drie juristen met meer dan zes jaar ervaring als rechter te vinden die bereid zijn er zitting in te nemen.

Dat zou een teken aan de wand kunnen zijn.

Met de nieuwe wet in de hand kunnen veiligheidsdiensten inbreken op kabelverbindingen om communicatie af te tappen. Ook mogen er virussen in mobieltjes, laptops, smart-tv's of je koelkast worden geplaatst, die ervoor zorgen dat de diensten kunnen meekijken of -luisteren. Internetproviders moeten verplicht meewerken.

Dat is volgens voorstanders allemaal nodig om terrorisme te voorkomen en Russische hackers te betrappen. En om te verhinderen dat vijandige mogendheden via internettrollen onze referenda gaan zitten beïnvloeden.

Tegenstanders vrezen dat de 'sleepnetwet' ervoor zal zorgen dat de veiligheidsdiensten straks van miljoenen burgers gegevens zullen verzamelen over hun telefonie- en appgedrag. Die worden drie jaar bewaard. Dat is langer dan in andere landen met soortgelijke wetten, wat niet verbazingwekkend is. Nederland is al wereldkampioen telefoons aftappen - als we hier eenmaal aan het afluisteren en inbreken slaan, dan gebeurt dat radicaal en grondig. Elke journalist die zich bezighoudt met gevoelige kwesties weet dat hij die niet moet bespreken via de mobiel, want de kans dat er wordt meegeluisterd is aanzienlijk.

De nieuwe wet kent een controlesysteem van commissies die erop moeten toezien dat de privacy van de burger wordt beschermd - mits er dus mensen kunnen worden gevonden die daarin plaats willen nemen. Maar dat stelt de tegenstanders niet gerust. Bovendien wijzen ze naar Trump: wat als er hier ook zo'n idioot aan de macht komt, zal die dan geen misbruik maken van de mogelijkheden?

Gezaghebbende instanties als de Raad van State, de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, het College voor de Rechten van de Mens, de Autoriteit Persoonsgegevens en Zondag met Lubach hebben vraagtekens gezet bij de wet in zijn huidige vorm.

Ik stel voor dat de Tweede Kamer, die eerder al akkoord ging, nog eens superscherp naar de wet kijkt, de bezwaren ter harte neemt en de controles versterkt. Kunnen we hem daarna invoeren en het referendum negeren.