Kytemans lessen voor het onderwijs

Kyteman is de muzieksensatie van 2009. Hij heeft met zijn hiphoporkest de Nederlandse Popprijs gekregen. Kyteman, of Colin Benders, heeft de Nederlandse muziekscene op zijn kop gezet. Misschien kan hij het onderwijs op dezelfde manier opschudden.

ADHD
In het tv-programma ‘24 uur met’ van Wilfried de Jong, vertelde Kyteman vorige week over zijn leven en over zijn moeizame schoolgang. Hij is van binnen naar buiten gekeerd in allerlei onderzoeken omdat hij op school niet wilde deugen. Benders had iets vaags met een verkeerde spierspanning, waardoor hij niet kon schrijven. Hij is getest op autisme. Uiteindelijk werd ADHD bij hem geconstateerd. Het is de verklaring voor een rampzalige opleiding voor dit muziektalent.

Geluk
Benders had echter ook geluk. Hij groeide op in een vrije en liefdevolle omgeving. Zijn ouders, ex-krakers, accepteerde hem zoals hij was en stopte hem niet vol met ritalin of andere ADHD-killers. De persoonlijkheid en de creativiteit van Benders kwamen ongeschonden door zijn jeugd.

Leider
Wie Kyteman nu ziet staan voor zijn 40-koppige hiphoporkest, ziet geen springerige ADHD-er. Benders oogt als een natuurlijke leider die zijn orkest volkomen naar zijn hand zet. En passant, krijgt hij met een simpel handgebaar een zaal muisstil, wanneer zijn muziek daarom vraagt.

Mis
De vraag die bij mij opkomt is hoe het toch mogelijk is dat zo’n creatief talentvol persoon mislukt in het onderwijs? Wat doen we fout? Wat gaat er mis?
De cynicus zal meteen zeggen dat het onderwijs nu eenmaal altijd op de middelmaat mikt en alleen eenheidsworst produceert. Uitschieters naar boven en naar beneden passen niet en vallen dus buiten de boot. Het onderwijs stimuleert niet maar sloopt juist elke creativiteit.

Gevecht
De anarchist zal opmerken dat Kyteman een rebel was die juist door het gevecht met zijn docenten zo goed is geworden. Zonder strijd geen schoonheid. Omdat hij in het onderwijs buiten de boot viel, kreeg zijn talent een kans. Had hij zich geschikt in de schoolbanken, dan was Kytemans orginaliteit verloren. Ik vraag mij af wat een realist zou zeggen. Ik heb ook een paar leerlingen in mijn klassen met ADHD. De leerlingen gaan gebukt onder deze stoornis. Maar de docenten hebben er ook flink last. Om van de ouders maar niet te spreken.

Geen rem
Voor de lezer die de stoornis niet kent, op jongeren met ADHD zit geen rem. Op bijna elke impuls die in hen opkomt, gaan ze in. Elke normale leerling fantaseert over wat er zou gebeuren wanneer hij bijvoorbeeld op een tafel zou gaan staan. Een ADHD-er voert de fantasie meteen uit. Achter de afkorting gaan de termen Attention Deficit Hyper Activity Disorder (aandacht-tekort-stoornis met hyperactiviteit) schuil.

Tafel
Om een indruk te geven van de problemen met dit soort leerlingen, maakte ik vorig jaar mee dat ik achter me wat gegiechel hoorde uit de klas. Ik draaide me om en zag mijn ADHD-leerling bovenop de tafel staan. Hij had zijn geodriehoek in het plafond gegooid en pakte hem weer terug. Toen hij doorhad dat ik hem zag, bevroor hij. Elke normale leerling zou in zo’n situatie - waar hij natuurlijk niet in komt - beschaamd zijn plek zoeken. In het hoofd van de ADHD-er komen echter nieuwe niet te onderdrukken impulsen op. De show ging door. Hij bleef lang als een standbeeld op de tafel staan. Het moment was best grappig, maar natuurlijk reuze verstorend.

Ritalin
Lesgeven aan iemand met ADHD valt niet mee. Vandaar dat vanuit het docentencorps de uitvinding van ritalin en andere medicijnen als een godsgeschenk wordt gezien. Het verschil tussen een ADHD-er met en eentje zonder ritalin is een verschil van dag en nacht. Ineens is er wel een rem. Niet elke gedachte levert een actie op. De concentratie en de onderwijsprestaties gaan met sprongen vooruit.

Depressief
Toch heeft ritalin ook een down side, zoals Amerikanen zeggen. Veel ouders klagen over dat ze hun kind niet meer herkennen. Leerlingen klagen over depressieve klachten. Vandaar dat er veel weerstand is tot het nemen van deze medicijnen.
Ook bij Kyteman. Hij is blij dat hij niet is volgestort met medicijnen. Met ritalin was zijn schoolloopbaan misschien gelukt, maar was zijn muziekcarrière wellicht niet van de grond gekomen.

Onderzoek
Gevoelsmatig ben ik het met hem eens. Ik weet niet of onderzocht is of ritalin op lange termijn de creativiteit onderdrukt. Een zoektocht op internet leverde mij niet veel op. Wanneer bewijs voor deze stelling bestaat dan zou het massaal voorschrijven van ritalin, zoals op dit moment gebeurd, gestopt moeten worden. Iedereen roemt altijd de creativiteit en de energie van mensen met ADHD. Hoeveel supertalenten als Kyteman drogeren we nu kapot?

Ruimte
Meer in het algemeen denk ik dat we de ADHD-trekken van sommige leerlingen moeten accepteren zoals ze zijn. Alleen wanneer het helemaal mis gaat, zou naar de pillen gegrepen moeten worden. De ADHD-ers hebben zelf het meeste last van de stoornis. Wanneer docenten en ouders ruimte bieden voor afwijkend gedrag, krijgen we als maatschappij af en toe supertalenten als Kyteman terug. Dat lijkt mij geen slechte ruil. Ik heb er in elk geval wel een beetje overlast voor over in de klas.