Kunstenaar, blijf bij je leest

Wekelijks nemen de cultuurspecialisten van de Volkskrant stelling in de wereld van film, muziek, theater of beeldende kunst. Deze week: Rutger Pontzen.

'Ik ben geen journalist.' De roze bebrilde Katinka Simonse, alias Tinkebell, was er afgelopen week duidelijk over: spreek mij niet aan over wat ik met factfinding te weten ben gekomen, met hoor en wederhoor, bronnenonderzoek of welke andere journalistieke methodiek ook. Want: ik ben een kunstenaar. En kunstenaars weten ook niet precies hoe de vork in de steel zit.

Wat de aanleiding was voor deze ontboezeming? De uitzetting van Feda Amiri, een vroegere medewerker van de Afghaanse geheime dienst en daardoor, volgens de rechter, zeer waarschijnlijk betrokken bij wreedheden en oorlogsmisdaden tijdens het communistische regime in de jaren tachtig.

De uitzetting was de laatste anderhalve maand groot nieuws. Omdat ze onrechtmatig was, volgens dochter Tamana Amiri en kunstenaar Tinkebell. Omdat vader Feda door de marechaussee zou zijn mishandeld (botbreuk). Omdat CU-parlementslid Joël Voordewind Kamervragen heeft gesteld. Omdat dochter Tamana was afgereisd naar Afghanistan om haar vader te zoeken (en daar vond). Omdat Tinkebell op de bank in het tv-programma van Eva Jinek aankondigde de 23 jaar jonge Tamana na te reizen (wat ze deed). Omdat ze later berichtte hoe ze in een privéziekenhuis vader en dochter Amiri aantrof, maar meende dat beiden daar 'aannemelijk toneelgespeeld hebben' als het gaat om de verwondingen of de ernst daarvan.

Hoe Tinkebell dit ziekenhuistafereel als fictief kon ontmaskeren, blijft duister. Het moeten onderbuikgevoelens zijn geweest, gecombineerd met teleurstelling. Reis je helemaal naar Kabul om een dochter van een uitgezette Afghaan te ondersteunen en mogelijk weer mee terug naar Nederland te halen (omdat het in Afghanistan te gevaarlijk is), lijkt daar alle drama in scène te zijn gezet. Dan voel je je toch bedrogen. Hoewel Tinkebell achteraf weer zei het 'niet belangrijk' te vinden of het hele verhaal nu wel of niet klopt. Ze werkt namelijk aan een kunstproject, waarin ook de ziekenhuisscène een rol zal spelen. En of dat kunstproject op waarheid berust, is bijzaak.

Neemt niet weg dat de goed gedoseerde hoeveelheid nieuwsfeiten - over de uitzetting van meneer Amiri, zijn achtergrond, de wonderlijke ontdekking in welk hospitaal hij ligt en het ziekenbezoek van zijn dochter en de geëngageerde kunstenaar - de gemoederen zes weken lang aardig hebben beziggehouden. Mede door de vasthoudendheid van Tinkebell zelf, wat op zich niet zo vreemd is.

Katinka Simonse heeft een reputatie hoog te houden als het gaat om zaken op een pittige manier aan de kaak te stellen. Ze transformeerde ooit haar eigen kat tot een tas. Liet hamsters in kleine plastic 'hamsterballetjes' door een galerie rollen. Presenteerde tijdens Art Rotterdam een opgezet paard op rolschaatsen (My Little Pony) als grootformaat speelgoed.

Had ze haar bekendheid tot nu toe te danken aan het dierenleed dat ze ter discussie wilde stellen, ze richt zich ook op mensen en het onrecht dat hun overkomt. Of het vermeende onrecht. Ze weet het zelf eigenlijk ook niet, hoewel ze gepeperde uitspraken blijft doen die op gedegen onderzoek lijken te zijn gebaseerd. Dat het Nederlandse uitzettingsbeleid inhumaan is. Dat iemand ten onrechte is uitgezet. Dat de Afghaan in kwestie geen misdaden heeft gepleegd. Maar ook dat hij samen met zijn dochter een potje toneelspeelt.

Mocht iemand haar daarop aanspreken, dan weten we wat haar antwoord is: nee, ik ben geen journalist; ik ben kunstenaar.

_{Wekelijks neemt Bor Beekman, Robert van Gijssel, Hein Janssen, Rutger Pontzen of Wieteke van Zeil stelling in de wereld van film, muziek, theater of beeldende kunst.}