KUNSTAGENDA BUITENLAND

Voorstellingen van Der Kaiser von Atlantis, het muziektheaterstuk dat de Praags-joodse componist Viktor Ullmann in Theresienstadt componeerde, in een produktie van Théâtre de la Place (Luik), deSingel (Antwerpen) en De Munt (Brussel) op 21 (om 20 uur) en 22 oktober (om 15 uur) in deSingel, Antwerpen.

In het Middelheim Openluchtmuseum nabij Antwerpen werk van Richard Serra, tot en met 26 november.

Kostuums uit de films van Fellini in het Stedelijk Modemuseum in Hasselt, tot eind december.

Een nieuwe installatie van Mario Merz in de Vera Van Laer Gallery, Hoogstraat 11-13 in Antwerpen. Tot en met 30 november.

In de nacht van 1 op 2 november werd twintig jaar geleden de Italiaanse schrijver en filmer Pier Paolo Pasolini vermoord. De Koninklijke Vlaamse Schouwburg in Brussel houdt een Pasolini-marathon, die op 31 oktober om 17 uur begint en duurt tot 5 uur de volgende ochtend.

'La belle reine africaine', Khadja Nin, treedt vanavond op in de Schouwburg in Antwerpen. Op 17 november geven de Sabri Brothers daar een qawwali-concert.

Metamorphosen door De Tijd in de regie van Lucas Vandervost van 25 tot en met 28 oktober in deSingel, Antwerpen.

Albert Lubbers regisseert Eerste liefde (1945) van Samuel Beckett met Bert André als een oudere man, een clochard, die zich zijn eerste liefde herinnert. In de Koninklijke Vlaamse Schouwburg in Brussel, tot en met 29 oktober.

Het Audi Jazz Festival, de opvolger van het aloude Belga Jazz, presenteert vanavond de band van ex-Miles Davis-bassist Marcus Miller (Brussel, Théâtre 140), zondag gitarist Clarence Gatenouth Brown en trompettist Nicholas Payton (Komen-Waast, Cutureel Centrum), dinsdag saxofonist Joshua Redman en bassist Christian McBride (Brussel, Paleis voor Schone Kunsten), woensdag gitarist Bill Frisell en drummer Joey Baron (Leuven, Aula Pieter de Somer).

In de geest van Fluxus belicht de Fluxus-beweging, die onstond in Duitsland en Amerika en die wordt gezien als een van de meest experimentele kunstbeweging in de jaren zestig. Met videodocumenten, films en reconstructies van onder anderen John Cage, Wim T. Schippers en Nam June Paik. Van 21 oktober tot en met 28 januari 1996 in het Hessenhuis (Falconrui 53) in Antwerpen.

Guy Joostens schitterende enscenering van Mozarts Le nozze di Figaro, door de Vlaamse Opera onlangs ten doop gehouden in Gent, is op 20, 22, 25, 28 en 31 oktober in Antwerpen te zien. Uitverkocht, maar in de rij staan voor niet-afgehaalde plaatsen werpt soms vruchten af.

De perceptie van de stedelijke ruimte door fotografen: tot en met 12 november in de Fondation pour l'Architecture (Kluisstraat 55) in Brussel. Met fotowerk van Hans Aarsman, Thomas Ruff, Fischli en Weiss, en Gursky.

ZWITSERLAND De Opera van Zürich zet op 22 en 24 oktober Josef Haydns Orfeo ed Euridice op de planken, beter bekend onder de titel L'anima del filosofo. Een bijzondere produktie onder leiding van Nikolaus Harnoncourt en regisseur Jürgen Flimm, die er in de jongste Wiener Festwochen al succes mee oogstten.

Tot en met 12 november in de Kunsthal in Basel werk van de kunstenaars John McCracken en Gerhard Merz.

In Centre d'Art Contemporain (10, Rue de Vieux-Grenadiers) in Genève tot en met 17 december sculpturen en installaties van de Braziliaanse kunsenaar Waltercio Caldas en megafoto's en video's van Beat Streuli.

In 1902 schreef André Derain aan zijn vriend Maurice de Vlaminck: 'Ich möchte die Zeignungen von Kindern studieren. Kein Zweifel: dort liegt die Wahrheit.' Veel kunstenaars gebruiken kindertekeningen als inspiratiebron. Op de tentoonstelling Mit dem Auge des Kindes in het Museé des Beaux-Arts in Bern is werk te zien van onder anderen Matisse, Picasso, Klee, en Kandinsky. Tot en met 26 november.

NEW YORK Op 1 november bij Christie's in New York een veiling van vijftien portretten van de schilder Giovanni Boldini (1842-1931) uit de collectie van baron Maurice de Rothschild. Informatie: 00 1 212 546 1173.

Het Jewish Museum (1109 Fifth Avenue) geeft alle ruimte aan de werken van Lissitzky, Chagall, Bulatov, Kabakov, en Komar & Melamid in de expositie Russian Jewish Artists in a Century of Change, tot en met 27 januari.

Met honderden tekeningen, schetsen en foto's gaat Pierced Hearts and True Love, a century of drawings for tattoos dieper in op tatoeages dan de afbeeldingen doen vermoeden. Bij The Drawing Center, 35 Wooster. Tot en met 10 november.

Is het nu wel of geen echte Rembrandt, vragen bezoekers zich nu in de Metropolitan Museum of Art (1000 Fifth Avenue, 82nd Street) af waar tot en met 6 januari de 'verklarende' expositie Rembrandt/Not Rembrandt plaats vindt. Met 55 eigen schilderijen, en een selectie van dertig tekeningen en 32 prenten.

Gastdirigent Valeri Gergjev brengt op 26 en 30 oktober in The Metropolitan Opera in New York Tsjaikovski's Pique Dame. Met Karita Mattila, Ben Heppner, Leonie Rysanek, Dmitri Hvorostovsky in de regie van Elijah Moshinsky.

Het New Museum (583 Broadway) toont tot eind dit jaar de nieuwe collectie, die om de twee decennia wordt vervangen en werken bevat van een generatie jonge Amerikaanse kunstenaars.

GROOT-BRITTANNIE Op 26 oktober begint in de Haywarth Gallery in Londen een grote tentoonstelling met kunst van Europese kunstenaars uit de periode van het nazi-regime, Art and Power: Europe under the Dictators 1930-1945. Tot en met 21 januari.

In The Haymarket in Londen is afgelopen week The Master Builder (is: Bouwmeester Solness) van Ibsen in première gegaan in een produktie van Peter Hall. Met Gemma Jones en Alan Bates in de hoofdrollen. Voorstellingen voor onbepaalde tijd.

Look at me when I'm talking to you! is een show met de onnavolgbare Dame Edna, die wordt bijgestaan door Sir Les Patterson, Sandy Stone en natuurlijk, Madge Allsop. Van 23 tot en met 28 oktober in Manchester Palace Theatre, 30 oktober tot en met 4 november Bristol Hippodrome. Tournee tot half december.

Brian Conley speelt Al Jolson in de nieuwe muziektheaterproduktie in het Victoria Palace Theatre in Londen. Jolson gaat op 26 oktober in première, try outs vanaf 23 oktober.

The Royal Ballet brengt Swan Lake, van 21 oktober tot en met 17 november in de Royal Opera House in Londen.

In de Londense Royal Opera dirigeert Bernard Haitink Wagners Götterdämmerung, het sluitstuk van een nieuwe Ring des Nibelungen-cyclus, geregisseerd door Richard Jones. Deborah Polaski en Siegfried Jerusalem vertolken op 23, 28 en 31 oktober de rollen van Brünnhilde en Siegfried.

The English National Opera brengt op 25, 28 en 31 oktober een nieuwe produktie uit van The Fairy Queen, een semi-opera van de zeventiende-eeuwer Henry Purcell. Veel gesproken acteerwerk, afgewisseld met geniale muziek. De regie is van David Pountney.

Het Engelse dansgezelschap DV8, tijdens Julidans nog in Amsterdam te zien geweest, staat van 26 tot en met 30 oktober met Enter Achilles in The Queen Elisabeth Hall in Londen tijdens het dansfestival Dance Umbrella 95. De Britse choreograaf Lloyd Newson knoopt moeiteloos elementen uit Superman, Saturday Night Fever en liedjes uit de (Engelse) arbeidsvitaminen aan elkaar tot een bijzonder danstheaterstuk.

In het kader van Africa95 wijdt de Barbican Art Gallery voor het eerst een tentoonstelling aan Afrikaans textiel-design. Tot en met 10 december.

Ook de Tate Gallery in Londen neemt deel aan de Afrika-tentoonstellingen. Tot en met 10 december toont ze werk van Farid Belkahia, Touhami Ennadre en Cyprien Tokoudagba.

De Barbican Art Gallery heeft ter gelegenheid van de Engelse film Carrington over leven en werk van Dora Carrington, een retrospectief (schilderijen, tekeningen, houtsnedes en brieven) van deze kunstenares (1893-1932) ingericht. Tot en met 10 december.

Seven stories about Modern Art in Africa in Whitechapel Art Gallery in Londen toont moderne Afrikaanse kunst van meer dan zestig kunstenaars. Tot en met 26 november.

FRANKRIJK De expositie Soyons sérieux... in het Musée d'Art Moderne Villeneuve d'Ascq geeft een beeld van kunst uit de jaren tachtig en negentig, samengesteld uit de collecties van de Franse regionale kunstinstellingen. Met werk van Acconci, Bazile, Boltanski, Cragg, Dokoupil, Koons, Naumann, Ozone, Vilmouth, Woodrow en vele anderen. Tot en met 14 januari.

Begin oktober zijn in het Centre Georges Pompidou in Parijs een aantal tentoonstellingen begonnen: surrealistische tekeningen in de Galerie d'art grafique en nieuwe aanwinsten schilderkunst, architectuurtekeningen en fotografie.

Les pierres précieuses: oosterse stenen voorwerpen en beeldjes uit de oudheid, van de Soemeriërs tot de Sassanides, in het Louvre in Parijs. Tot en met 18 december. In diezelfde periode in het Louvre ook een presentatie van tekeningen van Charles-Louis Clérisseau (1721-1820) uit de Hermitage van Sint Petersburg.

Met Galerie des 5 continents brengt het Musée national des Arts d'Afrique et d'Océanie in Parijs werk van een kunstenaar uit Ivoorkust (Frédéric Bruly Bouabré), uit Arizona (Joe Ben Junior), Vietnam (Huang Yong Ping), Frankrijk (Bertrand Lavier) en Australië (David Malangi). Tot half januari.

In het oude tolhuis (1a Rue du Vieux-Marché-aux-Poissons) in Straatsburg begint op 4 november een tentoonstelling over de Arte Povera en een van haar belangrijkste vertegenwoordigers, Emilio Prini. Tot half januari.

Op 3 november begint in het Institut Néerlandais in Parijs een tentoonstelling van de Nederlandse fotograaf Fred Brommet, die in de jaren vijftig in Parijs woonde en werkte (tot en met 3 december). Design, naissance d'une collection, tot en met 3 december in Musée d'Art Moderne (La Terrasse 42000) in Saint-Etienne.

In het Musée Picasso in Parijs Picasso et la photographie: meer dan tweehonderd foto's, gemaakt door Picasso. Tot en met 31 december.

ITALIE Op 22 oktober begint een groot retrospectief van Andy Warhol met ruim 200 werken uit particuliere collecties. Fondazione Antonio Mazzotta, Milaan.

Italiaanse tekeningen uit het Rijksmuseum in Amsterdam, tot en met 17 december in het Nederlands universitair kunsthistorisch instituut, Florence.

Van Masaccio tot Caravaggio, tot en met 7 januari in de benedenverdieping van het net gerestaureerde Capodimonte-museum in Napels. Op de eerste verdieping de Farnese-schilderijencollectie.

De uitvinding van het landschap/Italiaanse schilderkunst van Morandi tot Schifano, tot en met 7 januari in Galleria Civica, Palazzina dei Giardini, Modena.

In het Castello Forzesco tot en met 12 november een expositie over de zeshonderdjarige geschiedenis van dit fameuze Milanese kasteel.

Werk op papier van Emilio Vedova, tot en met 15 november in Galleria AeZ, Milaan.

Exposities van twee leidende Italiaanse schilders van de eerste helft van deze eeuw: Filippo De Pisis (tot en met 10 december in Museo Civico, Treviso) en Ottone Rosai, nog tot en met 22 oktober in Farsettiarte en vanaf 26 oktober in Palazzo Reale, Milaan.

Exposities van twee leidende eigentijdse architecten: de Portugees Alvaro Siza (tot en met 12 november in Flash Art Museum, Trevi, en in het Santa Chiara-klooster in San Marino) en de Italiaan Giancarlo De Carlo (tot en met 16 november in de Triennale, Milaan).

In het door Giorgio Strehler geleide Piccolo Teatro in Milaan is een Brecht-festival begonnen van negen maanden, met toneelstukken, tentoonstellingen, congressen, recitals en cabaret.

De viering van het 100-jarig bestaan van de radio begint zaterdag in Rome met een groot volksfeest op de Piazza del Popolo en een tentoonstelling in het Vittoriano (tot en met 11 februari).

De mozaïeken uit de Romeinse keizertijd in Piazza Armerina (bij Enna op Sicilië) zijn beschadigd, vermoedelijk een wraakactie van mafiose handelaars in archeologische kunstschatten.

DUITSLAND De Opera van Gelsenkirchen komt op 25 en 27 oktober origineel uit de hoek met een zelden gespeelde Tsjaikovski, De maagd van Orléans.

De Russische kunstenaar Boris Michajlov heeft zichvooral toegelegd op conceptuele fotografie. Portikus Frankfurt am Main toont zijn werk. Tot en met 3 december.

Tierische Träume is een co-produktie van het Städtisches Puppentheater uit het Duitse Magdeburg en Poppentheater Damiet van Dalsum uit Dordrecht. Première op 23 oktober tijdens de derde Internationale Puppentheaterwoche in Magdeburg die duurt van 22 tot en met 29 oktober.

Vóór de Franse bezetters de secularisatie doorvoerden, waren de kerken en kloosters in Keulen in het bezit van grote kunstwerken. Nog eenmaal zijn deze schatten, inmiddels wereldwijd verspreid over vele musea, bijeengebracht in de Josef-Haubrich-Kunsthalle in Keulen. Lust und Verlust, van 28 oktober tot en met 28 januari.

Van 1 tot en met 5 november in de Messe Düsseldorf Art Multiple, de internationale kunstmarkt voor grafiek, sculpturen en objecten. Vast onderdeel van deze jaarlijkse markt zijn de demonstraties van speciale druktechnieken.

Veel kunstenaars hebben hem afgebeeld: de pierrot, Pedrolino of Pulcinella, drie namen voor één en dezelfde, melancholieke clownsfiguur. In Haus der Kunst (Prinzregentenstrasse 1) in München 170 schilderijen van de vier eeuwen oude pierrot-figuur. Onder meer werken van Goya, Ensor, Nolde. Tot en met 3 december.

In het Staatliche Museum für angewandte Kunst (Prinzregentenstrasse 3) in München grafisch design van David Carson die reclamecampagnes van bekende merken als Nike, Pepsi en Kodak vormgegeven heeft.