Kun je mannen en vrouwen ook té gelijk behandelen?

Het komt niet vaak voor: een vrouw die naar het College voor de Rechten van de Mens stapt omdat ze gelijk behandeld wordt. Toch gebeurde het vrijdag. Brandweervrouw Jorien Traas uit Oosterbeek, die al zeventien jaar als vrijwilliger bij de brandweer werkt, mag vanaf vandaag geen branden meer blussen omdat ze de conditietest niet heeft gehaald.

Volgens de 53-jarige is sprake van discriminatie omdat de periodieke fysieke test, die de afgelopen jaren bij alle brandweerkorpsen is ingevoerd, géén rekening houdt met verschillen tussen mannen en vrouwen. Het lukte Traas ondanks extra training niet om met 40 kilo bepakking binnen twee minuten 100 traptreden te beklimmen.

'Het is een krachttest', zegt Traas. 'Wij vrouwen hebben minder spierkracht. Voor een jongen van 120 kilo is die 40 kilo een pukkel op z'n rug. Maar ik heb met mijn 52 kilo bijna mijn hele lichaamsgewicht op mijn rug.'

De brandweer heeft in 2014 een landelijke test ingevoerd die de conditie, gezondheid en geestelijke gesteldheid van brandweerlieden overal op dezelfde manier test. Man, vrouw, jong, oud, vrijwilliger of beroepsbrandweer - de eisen die gesteld worden zijn voor iedereen gelijk. Is dat eerlijk? Of bestaat er zoiets als te gelijke behandeling?

Het werk maakt geen onderscheid

Als het aan Judith Sluiter ligt, kan de behandeling niet gelijk genoeg zijn. De hoogleraar medische selectie en begeleiding van werknemers aan het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam werkte mee aan de ontwikkeling van de conditietest van de brandweer. Ze is groot voorstander van gelijke eisen. 'Je kunt geen onderscheid maken tussen werknemers, want het werk zelf maakt ook geen onderscheid.'

Een voorbeeld. 'Als een collega van 80 kilo boven in een brandend gebouw op de grond ligt en weggedragen moet worden, kun je niet zeggen: het gaat niet, ik roep een ander. Daar is geen tijd voor.' Het blussen van branden, zegt Sluiter, vergt nou eenmaal bepaalde fysieke kwaliteiten. Hetzelfde geldt wat haar betreft voor politie en defensie.

Toch stelt de politie wel verschillende toelatingseisen aan mannen en vrouwen. Een vrouw mag langer doen over hetzelfde parcours tijdens de sporttraining, zoals ook een oudere meer tijd krijgt dan een jongere collega.

Een bewuste keuze, zegt een woordvoerder. 'We vinden diversiteit belangrijk, ook tussen jong en oud. Voor sommige functies maakt het niet uit dat een 50-jarige vijf tellen te langzaam is op het parcours.' Bij leden van het arrestatieteam wordt, vanwege de zware fysieke en mentale eisen, dan weer geen onderscheid gemaakt op basis van geslacht of leeftijd.

Defensie werkt op dezelfde manier: verschillende eisen, behalve als het gaat om de zwaarste functies: de commando's en het korps mariniers. Tot die laag is nog nooit een vrouw doorgedrongen, ook omdat ze pas sinds 1 januari tot de training worden toegelaten. Een woordvoerder: 'We willen graag meer vrouwen bij Defensie, hun aandeel is al jaren 10 procent. Maar we gaan onze eisen niet verlagen.'

Ook de brandweer is niet van plan in te binden, laat woordvoerder Frank Huizinga weten. 'Dit is een zwaar beroep. Brandweermannen en -vrouwen moeten veilig hun werk kunnen doen.' Bovendien blijkt uit eigen cijfers van de brandweer dat 96 procent de test haalt. Wie niet slaag, krijgt begeleiding. 'Brandweermensen' die het dan nog niet halen, zegt Huizinga, 'zijn uitzonderingen.'

Gelijk is anders dan hetzelfde

Daar denkt de Vakvereniging Brandweer Vrijwilligers (VBV) anders over. Bij de vroegere conditietest, tot 2014, werd wel rekening gehouden met geslacht, leeftijd, lengte en gewicht. Nu aan iedereen dezelfde eisen worden gesteld, stromen de klachten binnen. 'Sinds februari dit jaar al 300', zegt voorzitter Marcel Dokter. 'Bijna allemaal van mensen die problemen hadden met de test.'

De brandweer bestaat voor 79 procent uit vrijwilligers. Vooral vrouwen en ouderen haken af bij de test, volgens de vakvereniging.

'Wij zitten er ook niet op te wachten dat er eerst een verzameling leesbrillen en wandelstokken uit de brandweerwagen wordt gegooid voordat het blussen kan beginnen', zegt Dokter. Maar dat betekent volgens hem nog niet dat de lat voor iedereen even hoog hoeft te liggen. 'Gelijkheid is wat anders dan mensen die verschillend zijn, hetzelfde laten doen.'

Waarom zou brandweervrouw Jorien Traas hetzelfde moeten doen als een 25-jarige jongen van 1 meter 90? 'Je moet mensen hebben die goed kunnen sjouwen en mensen die zeggen: kijk eerst even om je heen. Jorien komt ook op de zevende verdieping aan, de vraag is alleen of ze niet even op de vierde etage op adem mag komen.' Bij brand is Traas nooit als eerste boven, zegt ze. 'Maar ook niet als laatste.'

Volgens de brandweer zou het er niet toe moeten doen wie er op uit wordt gestuurd, zegt woordvoerder Huizinga. 'Wij moeten veel improviseren. In feite moet elke brandweerman en -vrouw elke rol kunnen vervullen als hij of zij in de brandweerwagen zit.'

Of er inderdaad sprake is van discriminatie is aan het College voor de Rechten van de Mens. De uitspraak wordt verwacht op 28 juli.