Kroniek van een mysterieuze dood

De meeste Kenianen denken dat marathonloper Samuel Wanjiru vorig jaar is vermoord. Die overtuiging heeft journalist Frits Conijn. Hij schreef met de Tanzaniaan Simon Maziku het boek 'Doodloper', waarin hij de mysterieuze dood van de olympisch kampioen van Peking probeert te ontrafelen.

Ook Conijn sluit moord niet uit, al is hij minder stellig dan de landgenoten van de 27-jarige Wanjiru. Hij gelooft wel in een complot tegen de eerste Keniaan die de olympische marathon won.

Conijn denkt dat de atleet is omgekomen bij een val van zijn balkon, toen hij in dronken toestand probeerde te vluchten voor een groep mannen die hem in opdracht van zijn eerste echtgenote Terezah een laatste waarschuwing kwam geven. Hij had haar vaak bedrogen met andere vrouwen. Ten minste een vriendin had een kind van hem en claimde huwelijksrechten. Terezah vreesde dat ze hem, en zijn inkomsten, zou verliezen.

Sluitend bewijs is er niet. Conijn, journalist bij Het Financieele Dagblad, geeft het grif toe. Hij is tijdens zijn onderzoek in Kenia gestuit op de grenzen van de journalistiek. In het land lijkt niemand geïnteresseerd in het achterhalen van de waarheid, ook justitie niet. Mogelijk hebben die er zelfs belang bij de zaak in de doofpot te stoppen.

De politie wilde niet meewerken aan zijn boek. Het onderzoek naar de dood van de nationale held werd opvallend snel gesloten. 'Het is uitermate klunzig verlopen', zegt Conijn. 'Het beroerde van Kenia is: alles is van horen zeggen en het gerucht gaat er sneller dan het licht.'

Conijns onderzoek heeft een fascinerende schets opgeleverd van de complexe en harde Keniaanse samenleving, met zijn vele stammen en ongeschreven codes. Eigenlijk, meent de auteur, is Kenia Wanjiru's dood geworden.

Prostituee

De marathonkampioen kende een moeilijke jeugd op het platteland. Hij groeide op zonder vader en ook zijn moeder was lang afwezig, omdat zij aan de kust als prostituee werkte. Op school blonk de kleine Samuel alleen uit in hardlopen.

Zijn talent werd vroeg opgemerkt, eerst in Kenia, daarna in Japan. Als 17-jarige jongen kreeg hij de kans te lopen voor een Japanse middelbare school in Sendai, al moest zijn officiële leeftijd daarvoor met minimaal een jaar worden teruggebracht.

Tijdens zijn drie jaar in Japen ontwikkelde hij zich tot een sterke loper op de 10.000 meter. Hij nam in 2005 zelfs afscheid met een schooldiploma, al hoefde hij daarvoor weinig lessen bij te wonen.

Kort daarop sloot hij zich aan bij de gerenommeerde Italiaanse manager Federico Rosa en begon zijn korte, uiterst succesvolle loopbaan.

Zes marathons liep Wanjiru slechts; hij won vijfmaal en werd eenmaal tweede. Zijn belangrijkste zege behaalde hij vier jaar geleden in Peking, waar hij zich tijdens de olympische marathon niets aantrok van de hitte en de smog. Hij koos onverschrokken de aanval en won met een enorme voorsprong in een olympisch record van 2.06.32.

Die zege werd in Kenia gevierd als een nationale triomf. Volgens Conijn zou hij zelfs de gevoelens van haat hebben verzacht tussen de verschillende stammen die enkele maanden eerder bijna een burgeroorlog ontketenden.

Maar voor Wanjiru bleek de overwinning de opmaat tot het einde.

De atleet genoot van zijn populariteit en rijkdom, maar kon met beiden slecht omgaan. Wanjiru dronk te veel, kreeg zelden genoeg van vrouwelijk gezelschap en verkwiste zijn geld met foute investeringen.

Tegelijkertijd drong de gemeenschap hem verantwoordelijkheden op, vanwege zijn roem en rijkdom. Hij werd in zijn geboortestreek benoemd in een raad van ouderen en werd geacht de armen te helpen.

Conijn, die Wanjiru nooit heeft ontmoet, noemt hem een aandoenlijke, niet al te snuggere jongeman. 'Hij deed me denken aan een puppy met wat te grote voeten. Erg vertederend. Maar elke beslissing die hij nam, was op een gegeven moment verkeerd. Ik had de neiging hem toe te schreeuwen: doe dat nou niet!'

Vooral onder invloed van drank misdroeg Wanjiru zich. Hij bedroog zijn echtgenote Terezah vaak, soms zelfs thuis met de inwonende schoonmaakster. Hij bedreigde zijn echtgenote met een machinegeweer. Hij verwekte kinderen bij andere vrouwen en raakte betrokken bij verkeersongevallen. Eenmaal richtte hij na een botsing zelfs een wapen op een priester.

Aan het wangedrag kwam vorig jaar abrupt een einde toen Wanjiru dood werd aangetroffen op zijn binnenplaats. Zelfmoord, meldde de politie aanvankelijk. Maar al snel circuleerden andere theorieën, gevoed door de onmin tussen zijn echtgenote en zijn moeder.

Volgens de eerste theorie zou echtgenote Terezah hem in het echtelijke bed hebben betrapt met een vriendin. Ze zou hem hebben opgesloten in de slaapkamer. In een poging te ontkomen via het balkon op de eerste verdieping, ruim vier meter boven de grond, zou hij ongelukkig terecht zijn gekomen.

Moord

Volgens de tweede theorie, die vooral zijn moeder Hannah aanhangt, zou een groep mannen in opdracht van zijn echtgenote Wanjiru's huis zijn binnen gedrongen om hem een lesje te leren. Hij zou (per ongeluk) gedood kunnen zijn en over het balkon zijn geworpen om een ongeluk te suggereren. Of hij is tijdens zijn vlucht verkeerd terechtgekomen.

Conijn heeft een Nederlandse patholoog-anatoom gevraagd foto's van de overleden atleet te bestuderen. Die sluit de dood door een val niet uit, maar ook moord is in theorie mogelijk. De beelden van de bewakingscamera's heeft de auteur nooit gezien.

Zal het raadsel ooit worden opgehelderd? Conijn vreest van niet. Bij zijn weten heeft slechts één Keniaanse parlementariër gepleit voor een officieel onderzoek. Dat komt er waarschijnlijk niet.

Ondertussen neemt zijn Keniaanse uitgever het zekere voor het onzekere. Bij de boekpresentatie in Nairobi moet Conijn het land meteen na de persbijbeenkomst verlaten. Hij zou gevaar kunnen lopen doordat hij suggereert dat de politie de zaak in de doofpot heeft gestopt, en mogelijk 390.000 dollar heeft ontvreemd van de atleet.

Conijn: 'Het is niet waarschijnlijk dat er iets gebeurt, maar het is volgens de uitgever niet onmogelijk.'

Frits Conijn en Simon Maziku: Doodloper: het tragische einde van olympisch kampioen Samuel Wanjiru.

NICO SCHEEPMAKER BEKER

Carel van Hees heeft maandagavond metEversteijn, bokser en herenkapper de Nico Scheepmaker Beker voor het beste sportboek van 2011 gewonnen. Voor de prijs waren vijf boeken genomineerd, waaronder de Sportcanon, de sportgeschiedenis van Nederland, een uitgave van de sportredactie van de Volkskrant. De prijs is vernoemd naar journalist Nico Scheepmaker (1930-1990), die met zijn aanpak de Nederlandse sportjournalistiek heeft veranderd. De publieksprijs was voor het boek Schoon genoeg van wielrenner Thomas Dekker. De verkiezing was het begin van de Week van het Sportboek.

undefined