Kroegbaas die de horeca ziet als huiskamer van de samenleving

Marijke Vuik (39) is de eerste vrouwelijke voorzitter van branchevereniging Koninklijke Horeca Nederland (KHN), maar ze zegt geen rolmodel te willen zijn. In de horeca werken immers bijna net zoveel mannen als vrouwen – in die zin voelt ze zich niet bijzonder in haar nieuwe rol. Het was misschien ook wel een logische stap voor een jonge ondernemer, die als 22-jarige student in Delft haar eerste café opende, dat ze zelfstandig verbouwde.

Vuik werd door de ledenraad van KHN voorgedragen als opvolger van Robèr Willemsen, wiens termijn er na zeven jaar op zat. Vuik is begin maart begonnen, maar ze liep al enige tijd met Willemsen mee. Ze realiseerde zich dat de Rotterdammer tijdens de coronacrisis een bekende Nederlander was geworden, omdat hij als voorvechter van de belangen van de horeca geregeld het nieuws haalde. De voorzitter vertegenwoordigt alle leden en is met directeur Dirk Beljaarts het boegbeeld van KHN.

Bierbrouwer Ronald van der Streek, die bier levert aan de cafés van Vuik, omschrijft haar als ‘een ongelooflijk druk baasje, iemand die met een enorme vrolijkheid meerdere ballen in de lucht houdt’. Ze combineert een gezin met drie kinderen met twee cafés in de binnenstad van Delft, die ze samen leidt met haar echtgenoot Jasper van Schie, en een bierwinkel. Daarnaast werkt Vuik drie dagen per week als voorzitter van KHN, waarvoor ze haar zetel in de gemeenteraad van Delft opgaf.

Lachend vertelt Van der Streek dat Vuik zich ook namens KHN zal profileren met een sterke mening. ‘Als ze gelijk heeft, heeft ze ook gelijk. Punt.’

Andere toon aanslaan

Maar volgens oud-studiegenoot en collega-ondernemer Fennie Kostense zal Vuik als voorzitter een andere toon aanslaan dan haar meer robuuste voorganger Willemsen, die er geregeld met gestrekt been in ging. ‘Vergeet niet dat Robèr tijdens de coronacrisis in een extreme situatie terechtkwam, waarin ook hij voortdurend werd ingehaald door de waarheid. Hij had nauwelijks tijd om een doordachte tactiek toe te passen.

‘Marijke is wat meer gematigd en genuanceerder in haar uitspraken. Willemsen maakte het verschil met zijn charisma, Marijke is inhoudelijk sterk, ze weet alles over regelgeving in de horeca. Ze is een feitenmonster, dat is haar stijl.’

Vuik verhuisde naar Delft voor haar studie industrieel ontwerpen aan de Technische Universiteit. Maar stofzuigers sneller of krachtiger maken gaf haar te weinig voldoening. Vuik ontdekte al snel haar werkelijke passie. Ze beschouwt de horeca als huiskamer van de samenleving, en die sfeer wil ze ook in haar zaken creëren.

In Biercafé Doerak en Café Het Klooster herken je meteen haar liefde voor het bier. Vuik tapt een vaasje voor 2 euro en 60 cent, terwijl 3 euro 50 voor een pilsje inmiddels gebruikelijk is. Ze onderscheidt zich in haar kroegen vooral met de speciaalbieren. ‘Er zijn de laatste jaren veel bierbrouwers met nieuwe producten bij gekomen’, zegt Van der Streek. ‘Marijke speelt slim in op die trend.’

Flyeren op straat

Vuik is gewend om de regie te voeren. Bij D66 manifesteerde ze zich vorig jaar als campagneleider bij de gemeenteraadsverkiezingen. ‘Ik herkende in Marijke meteen de ondernemer’, zegt raadslid Janne Gerritsen. ‘Ze ging niet alleen flyeren op straat, maar stippelde ook de strategie uit en vertelde ons wie we het beste konden benaderen om stemmen te werven.’

Haar werk had effect. D66 won een zetel en behaalde de koppositie in Delft met GroenLinks en studentenpartij Stip, die eveneens zes zetels kregen. Gerritsen: ‘Dat hebben we zeker ook te danken aan de campagne van Marijke. Ze zette vooral in op wonen, onderwijs en het klimaat. Ze wist ook haar eigen achterban te mobiliseren. Meerdere ondernemers hebben op haar gestemd.’

Als ondernemer en raadslid zat Vuik zelden in een spagaat. ‘Ze heeft zich wel eens onthouden van stemming, wanneer het ging om uitbreiding van de terrassen’, zegt Gerritsen. ‘Marijke wilde een mogelijke verstrengeling van belangen altijd vermijden. Daarom stapte ze ook eind vorig jaar al uit de raad, vanwege haar nieuwe baan bij KHN.’

Vuik neemt haar bagage als raadslid mee naar KHN. ‘Marijke verstaat de kunst van het lobbyen’, aldus Gerritsen. ‘Of het nu over schoolfruit ging of veilige routes naar school, Marijke heeft er in de raad voor moeten vechten. Maar van links tot rechts wist ze mensen bij elkaar te krijgen. En dan kwam ze met een breed gedragen voorstel. De functie bij KHN past haar als een jas. Ze is een verbinder.’

Kaf van het koren scheiden

Al tijdens de coronapandemie met de verplichte sluitingen van cafés en restaurants constateerde retailexpert Paul Moers in de Volkskrant dat er ‘15 tot 30 procent te veel horeca is’ in Nederland. ‘En dat geldt ook voor de brouwers’, zegt John Brus, met Delftse Brouwers een van de leveranciers van Vuik. ‘Met achthonderd tot negenhonderd brouwerijen zal ook daar het kaf van het koren worden gescheiden.’

Vuik zegt die trend aan de markt te willen overlaten. Ze begint bij KHN tijdens een nieuwe crisis, die ook tastbaar is in de horeca. De inflatie leidde tot hogere kosten, per 1 april verhogen de brouwers hun prijzen opnieuw. De marges voor de ondernemers staan onder druk. In haar eigen cafés krijgt Vuik van haar gasten nog begrip voor de duurdere biertjes, maar ze gaat een stevig gevecht met de producenten niet uit de weg.

Vuik adviseert de horecabazen niet elke prijsverhoging klakkeloos te accepteren. Brus: ‘Als je dwarsligt, kan ze hard zijn. Marijke is zakelijk, zonder unfair te zijn. Ik hou van mensen als Marijke, die doen wat ze zeggen en zeggen wat ze doen. Maar ze staat bij KHN voor flinke uitdagingen.’