Krakende alliantie
GELOOF niets, totdat het officieel wordt ontkend. Bismarcks uitspraak is perfect van toepassing op de uitlatingen die secretaris-generaal Robertson van de NAVO deze week in de Volkskrant deed....
Deze week ontbrandde een staaloorlog door het besluit van Bush om ter bescherming van de noodlijdende Amerikaanse staalindustrie extra heffingen af te kondigen voor de buitenlandse concurrentie. Hiermee paait Bush de kiezers in de thuisstaten van de staalmakers. Het is een beschamende, protectionistische maatregel.
Er wordt een beschermende muur opgetrokken rond de verouderde en inefficiënte staalbedrijven in Pennsylvania en Ohio. De Europese concurrenten worden gestraft voor het feit dat zij als gevolg van sanering en modernisering goedkoper produceren. Daarmee wordt de essentie van het vrije-marktmechanisme aangetast. Bush blijkt voorstander te zijn van vrijhandel á la carte, dat wil zeggen alleen als het Amerika voordeel brengt en niet als het pijn doet. Dit opportunisme ondermijnt de geloofwaardigheid van de VS als kampioen van de vrije markt.
Nu zijn handelsoorlogen al zo oud als het Amerikaans-Europese bondgenootschap. Maar dat mag geen reden zijn de staalruzie als Atlantische folklore te zien. Het gevaar schuilt in de snelle accumulatie van conflicten in een veranderend tijdsgewricht.
In de jaren zeventig botsten de NAVO-partners over de steun aan Israël en de neutronenbom, in de jaren tachtig over de kruisraketten en de Amerikaanse bombardementen op Libië. Nu is er onenigheid over het Kyoto-protocol, het ABM-verdrag, de Guantanamo Bay-gevangenen, de staalimport en het vervolg van de strijd tegen het terrorisme.
De verschillen met vroeger zijn opvallend. Ten eerste: de reeks huidige conflicten is de oogst van slechts één jaar. Ten tweede: de basisovereenstemming over het doel van de alliantie is weg. Destijds was er altijd het besef van de Sovjet-vijand, dat als een kompas alle bondgenoten op koers hield hoe hoog de zee ook ging. Tegenwoordig verschillen de meningen over wie de vijand is en hoe die moet worden aangepakt.
De NAVO moet zich opnieuw uitvinden. In dat proces moet Bush beseffen dat de grens dun is tussen leiderschap en arrogantie van de macht. En mag Europa het niet bij kritiek laten. Het dient ook na te denken over zijn plaats en taak in de wereld. Anders hebben we straks alleen nog maar in naam een bondgenootschap.
