Krachtmeting in de ruimte: ‘supermacht’ India laat zich niet weerhouden door afgeblazen maanmissie

De verwachtingen waren hooggespannen, maar zijn niet waargemaakt. 56 minuten voor de lancering is de ruimtereis van Chandrayaan-2 vanwege een technisch mankement geannuleerd. Het Indiase ruimteagentschap kondigt binnenkort een nieuwe lanceringsdatum aan, liet een woordvoerder weten. Als die slaagt, is India het eerste land dat een ruimtevoertuig een zachte landing laat maken op de zuidpool van de maan. Het wil daar onder andere onderzoek doen naar de aanwezigheid van water.

De afgelopen maanden is duidelijk geworden dat het de Indiase premier Modi menens is met zijn ruimtevaartprogramma. Hij wil het vierde land zijn dat een zachte landing op de maan maakt. Maar daar blijft het niet bij. Aankondigingen over nieuwe plannen buitelden in korte tijd over elkaar heen. In 2022 wil het land zijn eerste astronauten de ruimte in sturen. Vijf jaar later moet de oprichting van een Indiaas ruimtestation een feit zijn.

‘Ruimtesupermacht’

Dat is opmerkelijk voor een land dat sinds de jaren zeventig een bescheiden ruimtevaartprogramma draaide. Zeker aangezien India niet alleen op vreedzaam gebied stappen zet richting de ruimte, maar juist ook op militair gebied. Antisatellietwapens zijn ontwikkeld. In Bangalore is een militaire ruimteafdeling opgericht. De ontwikkeling van nieuwe ruimtewapens is ingezet. Voor eind juli staat er een oorlogssimulatie op het programma, die moet laten zien hoe een ruimteconflict er strategisch uit kan zien.

India wil een rol spelen op het wereldtoneel, dat is zeker. Prestige speelt ongetwijfeld een grote rol bij het uitbreiden van het ruimteprogramma, zoals het dat altijd heeft gedaan bij de grootmachten. Toch roepen de militaire stappen de dwingende vraag op: wat is Modi van plan?

Het omslagpunt kwam in maart dit jaar. Toen werd het voor de internationale politiek duidelijk dat de Indiase ruimteambities een nieuwe dimensie hebben gekregen. Plechtig verscheen de Indiase premier Narendra Modi op televisie. De landsvlag prijkte op de achtergrond. Missie ‘Shakti’ (Sanskriet voor ‘kracht’) was een succes, zei hij.

India had een eigen satelliet op een afstand van bijna driehonderd kilometer uit de ruimte geschoten. Tot dat moment waren alleen de Verenigde Staten, China en Rusland daartoe in staat. ‘India is nu een ruimtesupermacht’, aldus Modi. ‘Het programma is puur bedoeld voor de verdediging van het land.’

Potentieel strijdtoneel

Tegen wie het land precies moet worden verdedigd, liet Modi in het midden, maar Indiase experts laten er weinig twijfel over bestaan. ‘India voelt zich bedreigd door China’, zegt Rajeswari Pillai Rajagopalan, veiligheidsexpert bij de denktank Observer Research Foundation in New Delhi. De twee Aziatische landen zijn rivalen. In 1962 waren ze verwikkeld in een oorlog over grensgeschillen die tot de dag van vandaag spanningen opleveren. Beide streven naar invloed in de Indische Oceaan.

De baan om de aarde is een gevaarlijke plek geworden. Het is niet langer uitsluitend het domein van de wetenschap, maar een potentieel strijdtoneel. Rusland, China en de VS hebben veel stappen gezet in het ontwikkelen van wapens in de geest van Star Wars, zoals lasers en futuristische kanonnen, die zonder het gebruik van explosieven enorme schade kunnen aanrichten.

De grootste angst is voor de fysieke aanval op satellieten. Wie de satellieten van een tegenstander met ruimtewapens kan verstoren of vernietigen, heeft een machtig wapen in handen. Satellieten zijn namelijk onmisbaar voor moderne oorlogvoering. De verbindingen zijn onder meer nodig voor precisiebombardementen, droneaanvallen en het tijdig detecteren van raketten.

Wapenwedloop

China heeft zo’n driehonderd satellieten in de ruimte, terwijl India er minder dan tien heeft. Die scheve verhouding biedt kansen voor asymmetrische oorlogvoering, stelt Bharat Karnad, veiligheidsexpert bij het Centre for Policy Research in New Delhi. ‘China heeft veel meer satellieten. Ze zijn dus heel kwetsbaar als er een conflict uitbreekt. We wilden met onze test laten zien dat we hard kunnen terugslaan als dat moet.’

Niet iedereen is even blij met de poging van India om aan te haken bij de wapenwedloop van de grote mogendheden. Rusland sprak direct over een ‘verslechterende situatie rondom de wapenbeheersing’. Een conflict waarbij antisatellietwapens worden ingezet, kan enorme schade veroorzaken, gezien het ruimteschroot dat het achterlaat. De Nasa uitte direct kritiek op de Indiase antisatelliettest, omdat die het internationale ruimtestation (ISS) daardoor in gevaar zou hebben gebracht. India liet daarop weten dat de test expres ‘slechts’ op 300 kilometer afstand was uitgevoerd, zodat het schroot binnen enkele weken zou afbreken.

De Indiase stap roept ook vragen op over de lopende space race, die zich voltrekt buiten de paden van grote ruimtemachten. ‘We gaan richting een wapenwedloop’, zegt Rajagopalan. ‘Het is duidelijk dat er nieuwe regels nodig zijn op het gebied van ruimtewapenbeheersing. Maar ik denk niet dat zo’n verdrag er met de huidige spanningen snel komt. Er heerst te veel onderling wantrouwen, bijvoorbeeld vanaf de Amerikaanse kant jegens de weinig transparante ruimtestrategie van China.’

Toch zullen er snel stappen moeten worden gezet, aldus Rajagopalan. ‘Iran is ook bezig met het ontwikkelen van ruimtewapens. Mogelijk wil Pakistan straks met de hulp van China ook een antisatelliettest uitvoeren. Het zijn gevaarlijke ontwikkelingen. Iedereen denkt na over hoe ver hij kan gaan.’

_{Zit er een limiet aan het aantal mensen dat je kunt kennen? Wat bewijst de uitslag van een schriftelijke test eigenlijk? In onze Grote Vragen Podcast beantwoorden we ‘vragen waar je nooit over na hebt gedacht maar plotseling dolgraag een antwoord op wilt hebben’.}