Kosovaren kiezen hun eerste president

Kosovo kiest morgen een parlement, en wie daar niet direct het belang van inziet, moet even naar NAVO-chef Robertson luisteren. 'Voor de eerste keer in de geschiedenis heeft de bevolking van Kosovo de kans, de mógelijkheid een beslissing te nemen over de toekomst van haar kinderen. De tijd is rijp om hier aan een welvarende gemeenschap te bouwen.'

Probleem is alleen dat veel Kosovaren niet op deze verkiezingen zitten te wachten. Kosovo, twee jaar geleden door de NAVO verlost van Milosevic, krijgt dan wel een eigen volksvertegenwoordiging, een eigen regering en een eigen president, maar 90 procent van de bevolking vindt dat het parlement nog veel te weinig zeggenschap krijgt.

De assemblee mag straks van alles beslissen op het gebied van economie, onderwijs en transport, maar de VN-missie in Kosovo (Unmik) houdt het laatste woord. Ook over het onderwerp waar het velen eigenlijk om te doen is: onafhankelijkheid. De VN houden vast aan resolutie 1244, waarin staat dat Kosovo onderdeel blijft van Servië. Dat is tegen het zere been van de Albanezen. Zij willen hun provincie liefst zo snel mogelijk van de gehate republiek loskoppelen, zelfs nu Milosevic gevangen zit en in Belgrado een democratische regering is aangetreden.

Het wantrouwen zit diep. Onder Milosevic werden duizenden Albanezen vermoord en raakten honderdduizenden ontheemd. Vorige week ontstond nog grote opwinding over een document dat VN-gezant Haekkerup en de Joegoslavische president Kostunica hadden ondertekend. Opzienbarende dingen stonden er niet eens in - de status van Kosovo als onderdeel van Servië werd alleen nog eens bevestigd - maar Albanese politici zagen oude tijden alweer herleven. Zij riepen Belgrado op zich niet met Kosovo te bemoeien.

In de verkiezingsstrijd hebben de partijen alvast een voorschot op hun gedroomde toekomst genomen. 'Vrijheid, democratie, onafhankelijkheid', luidt de duidelijke slogan van de Democratische Liga van Kosovo (LDK), die vorig jaar de lokale verkiezingen won. Partijleider en presidentskandidaat Ibrahim Rugova benadrukte afgelopen woensdag tijdens een partijbijeenkomst nog maar eens dat het LDK-programma gericht is op 'de staat Kosovo en de onafhankelijkheid van Kosovo'.

Soortgelijke standpunten uit ook oud-rebellenleider Hashim Thaci, leider van Democratische Partij van Kosovo (PDK) en Rugova's belangrijkste tegenspeler. Maar de 48-jarige kinderarts-dichteres Flora Brovina is presidentskandidaat namens de PDK.

Brovina, die tijdens de NAVO-bombardementen op Kosovo door de Servische politie werd opgepakt en veroordeeld tot twaalf jaar gevangenis op verdenking van terrorisme, pleit net als Rugova voor eendracht en verzoening tussen de Albanezen en de Serviërs in Kosovo.

Veel stemmen uit Servische hoek hoeven beiden niet te verwachten. Waar elders in Kosovo talloze gekleurde verkiezingsposters hangen, overheersen in de Servische 'enclaves' zwart-witte aanplakbiljetten met de oproep tot een boycot van de verkiezingen. De driehonderdduizend Servische Kosovaren zien '17 november' - ironisch genoeg net als de Albanezen - als een eerste stap op weg naar onafhankelijkheid. En in een soeverein Kosovo kunnen hun levensomstandigheden naar eigen zeggen alleen maar verslechteren.

Nog steeds zijn Serviërs in Kosovo geregeld slachtoffer van wraakacties van Albanezen. Sinds het einde van het Milosevic-bewind in Kosovo, in juni 1999, zijn tientallen Servische Kosovaren vermoord en raakten er 1300 vermist. Zo'n tweehonderdduizend anderen sloegen op de vlucht naar Servië en Montenegro. De honderdduizend achterblijvers leven nog steeds in getto's als Gracanica en Noord-Mitrovica, die voortdurend moeten worden bewaakt door de NAVO.

Niettemin hebben meer dan 175 duizend kiesgerechtigde Serviërs (70 duizend in Kosovo en 105 duizend in Servië en Montenegro) zich laten registreren voor de verkiezingen. Tot voorzichtige vreugde van westerse diplomaten. Zij hopen dat Servische deelname het Albanese onafhankelijkheidsstreven enigszins zal temperen. In elk geval zijn van de 120 zetels in de assemblee er twintig gereserveerd voor minderheden, waarvan tien voor Serviërs. En wellicht put de Servische kiezer enige hoop uit de naam van de Servische partijencoalitie die aan de verkiezingen meedoet: Povratak. Terugkeer.