Korter douchen, sproeien met regenwater en de bespaarknop op de wc: klimaat noopt tot beter watergebruik

Daarvoor waarschuwt Jelle Hannema, directievoorzitter van Vitens, het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland. Het zijn ook de voornaamste adviezen in een campagne die Nederlanders ertoe moet aanzetten zuiniger om te gaan met drinkwater.

^{Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.}

De campagne, die woensdag begint, is opgezet door drinkwaterbedrijven en waterschappen in Midden- en Noordoost-Nederland samen met de provincies Utrecht, Overijssel, Gelderland en Flevoland. Het is een reactie op de sterke groei van het drinkwatergebruik in de afgelopen jaren.

Vitens leverde vorig jaar 377 miljoen kuub (1 kuub is duizend liter) drinkwater aan 5,7 miljoen klanten. Dat was 31 miljoen kuub – bijna 9 procent – meer dan in 2014. De droge zomer van 2018 kwam daar nog overheen, zegt Hannema. ‘Dat was een wake-upcall.’

Ochtendpiek

In de kurkdroge augustusmaand werd dagelijks 30 tot 40 procent meer drinkwater gebruikt dan normaal. Voornamelijk om ’s avonds tuintjes te sproeien. Dat nam zo’n vlucht dat Vitens moeite had om ’s nachts de drinkwaterreservoirs aan te vullen voor de ochtendpiek, als half Nederland onder de douche gaat.

Door de klimaatverandering zullen droge zomers zoals die in 2018 vaker voorkomen, waarschuwen meteorologen. Vorig jaar leidde dat in heel Nederland tot beregeningsverboden voor de landbouw. Boeren gebruiken voor bevloeiing grond- en oppervlaktewater, waaruit ook waterbedrijven putten. ‘We gebruiken allemaal hetzelfde watersysteem’, aldus Hannema.

Vitens, dat drinkwater wint uit grondwater, houdt er in zijn prognoses rekening mee dat de productie tegen 2050 met 30 procent – 100 miljoen kuub – moet zijn verhoogd. Op zichzelf is dat wel mogelijk, zegt Hannema. ‘En dat gaan we ook doen.’

Maar als drinkwaterbedrijven hun capaciteit moeten verhogen, leggen zij meer beslag op de toch al schaarse ruimte in Nederland. Rond waterwingebieden zijn andere activiteiten aan banden gelegd. ‘Daar kun je verder niks anders doen. Dus de vraag is of je moet blijven uitbreiden.’

Waterleidingbedrijven

Nederland telt tien waterleidingbedrijven. Die halen 60 procent van het drinkwater uit grondwater, 40 procent komt uit oppervlaktewater zoals het IJsselmeer. Van het drinkwater wordt 70 procent gebruikt door huishoudens, de rest door de industrie.

Het Nederlands drinkwater is van een kwaliteit die gebotteld bronwater evenaart, zegt Hannema. ‘Daarmee je tuin sproeien of je toilet doorspoelen is eigenlijk zonde.’ Maar het idee dat water een schaars goed is, leeft totaal niet in Nederland. ‘Wij denken altijd dat er water in overvloed is.’

Zo blijkt uit onderzoek dat de gemiddelde Nederlander zijn dagelijkse drinkwatergebruik schromelijk onderschat: zestig liter, terwijl het in werkelijkheid het dubbele is. Water in Nederland kost ook (bijna) niks. Vitens rekent 1 euro voor duizend liter water.

Douchen

Van ons dagelijks waterverbruik gaat veruit het meeste, ruim 51 liter, op aan douchen. De doorsnee Nederlander doucht vijf keer per week ruim 8 minuten. Dat kost zeventig liter per keer. Op de tweede plaats staat het doorspoelen van het toilet, goed voor 33 liter per dag. Het sproeien van de tuin is in deze cijfers niet meegenomen. Vijftien minuten de tuinsproeier aanzetten kost honderd liter water.

Driekwart van de Nederlanders vindt waterbesparing belangrijk. Maar uit een door Vitens gehouden enquête blijkt dat de helft niet van plan is minder vaak te douchen. Een derde gebruikt nooit de spaarknop op de wc.

De campagne moet daarin verandering brengen, aldus Hannema. ‘Een robuust watersysteem is een maatschappelijke verantwoordelijkheid van ons, maar ook van onze klanten.’ Waterbesparing kan vaak al met simpele maatregelen, benadrukt hij. ‘Een regenton in de tuin is heel handig.’

In het verleden zijn vaker bewustwordingscampagnes gevoerd. De bekendste is ‘Wees wijs met water’ uit de jaren zeventig. Maar door de klimaatverandering is alles nu anders, benadrukt Hannema. ‘Hier moeten we als samenleving echt mee aan de slag.’