Koop geen jas van 9,95. Dat is unfair

Een huishouden van drie personen besteedt jaarlijks gemiddeld ruim 2.000euro aan kleding. Dat is meer dan aan gas en elektriciteit (1.740 euro). Maar waar 'groene stroom' in een serieuze optie is, is groene kleding dat nog niet of nauwelijks. Het aandeel echt duurzaam geproduceerde kleding in de winkel wordt geschat op maximaal enkele procenten.

Ook kleding van gegarandeerd 'faire' oorsprong heeft een vergelijkbaar klein marktaandeel. Dat is textiel waarvoor fatsoenlijke lonen zijn betaald en goede arbeidsomstandigheden zijn gegarandeerd. Dus niet zoals in de wrakkige kledingfabriek Rana Plaza in Bangladesh, die in 2013 instortte en waarbij 1.129 arbeiders om het leven kwamen.

Dat komt niet omdat Nederlanders geen cent extra willen betalen voor een duurzaam en verantwoord gemaakte product, zeggen onderzoekers. En ook niet omdat we immuun zouden zijn voor de ellende van werknemers in lagelonenlanden. Het probleem van de consument is vooral onmacht, gekruid met luiheid en (soms) enige gierigheid.

Onmacht zit bijvoorbeeld in het gevoel dat duurzame spullen slecht verkrijgbaar zijn, zegt Matthijs Kettelerij van Urgenda, een van de organisaties achter de Sustainable Fashion Week die donderdag begon. 'Wij horen van veel consumenten dat ze wel duurzame kleding willen kopen, maar niet weten waar ze die kunnen krijgen. Terwijl veel winkeliers juist zeggen dat ze een schitterend duurzaam aanbod hebben, maar te weinig klanten.'

'Fair fashion'

Twee jaar geleden werd daarom al een site gemaakt (kiesduurzamemode.nu) met onder meer een lange lijst van winkels en (online) modezaken die wel degelijk duurzame en faire kleding verkopen. Dat zijn er genoeg. Zelfs Wehkamp heeft in een aparte hoek voor 'fair fashion', die nog redelijk betaalbaar is ook.

Het belang van groene kleding is groot. Aan regulier katoen, wol en leer kleven veel milieu- en welzijnsproblemen. De productie van katoen vergt enorme hoeveelheden water en chemicaliën. Het Aralmeer op de grens van Kazachstan en Oezbekistan is in vijftig jaar door katoenvelden leeggetrokken en staat droog. Grote ketens als C&A en Ikea werken aan een duurzamere inkoop, maar hanteren daarbij vaak eigen, afwijkende normen.

Kiesduurzamemode.nu geeft dertien tips voor de onzekere consument en verwijst naar nog eens vijf apps die verder helpen bij duurzaam shoppen. Maar of dat een einde maakt aan de onmacht? Ook in de groene hoek is niet iedereen het eens is over de betekenis van 'fair' en 'duurzaam' en bijna alle grote kledingmerken en modeketens claimen wel een vorm van eerlijke productie 'op weg naar' of 'met respect voor' mens en milieu.

Welke merken deugen nu echt? Nou, simpel; die op de genoemde website staan, stelt Urgenda. 'De lijst geeft een overzicht waarbij de consument in elk geval goed zit'. Die keuze baseerde de organisatie op advies van experts, onder wie bekende Nederlanders uit de wereld van duurzame mode als Marieke Eyskoot, Willa Stoutenbeek en Linsey Dubbeld.

Eén definitie

We herhalen de vraag aan Marieke Eyskoot. Zij is 'sustainable fashion & lifestyle expert', werkte bij de Schone Kleren Campagne; schreef het boek Talking Dress schreef over eerlijke kledingen en maakte één van de vijf apps maakte die op de site van Urgenda wordt aanbevolen. Wie deugt er nu echt?

'Dat is het probleem waar ik al tien jaar tegenaan loop', zegt ze vrolijk. 'Het is nog steeds niet mogelijk gebleken om één definitie te maken van wat duurzame mode precies is, omdat er zowel grondstoffen worden verbouwd als kleding in elkaar wordt gezet. Die processen zijn moeilijk onder één noemer te vangen.'

Vandaar ook haar (gratis) app Talking Dress, zegt ze. 'Die heb ik gemaakt in antwoord op vragen: Waar kan ik het kopen, welke merken zijn er en wat kan ik zelf doen.' Het goede nieuws vindt ze dat duurzaam gemaakte kleding niet duurder hoeft te zijn dan kleding in het middensegment die populair is bij een grote groep klanten. Wie nu koopt bij Scotch&Soda, Esprit of Mexx kan voor ongeveer hetzelfde geld ook terecht in duurzame modewinkels, al of niet op internet.

Minder spullen, maar betere

Gierigheid en duurzaamheid gaan echter niet samen. Echt goede producten zijn per definitie duurder, zegt Marita Bartelet, expert in ecologisch textiel. Dat het verschil tussen goed en goedkoop in prijs soms wel erg groot is, komt onder meer doordat de detailhandel haar kosten terugverdient met een marge van minstens 2,4 keer de inkoopprijs.

Een slecht gemaakt niet-duurzaam shirt dat voor 5 euro wordt ingekocht, komt zo voor ongeveer 17 euro in de winkel te liggen. Een veel beter, superverantwoord shirt van biologisch katoen kost maximaal 12,50 euro aan duurzaam materiaal, en maximaal 10 euro maakloon. Maar een inkoopprijs van pakweg 25 euro wordt óók met 2,4 vermeerderd en komt dan in de winkel uit op 85 euro.

Bartelet: 'Ik zeg: accepteer dat nou maar. In de stad zie ik nu reclame hangen voor een jas voor 9,95 euro. Ik ken de prijzen voor de materialen en geloof me: dat kan gewoon niet. Koop minder spullen, maar wel betere. Accepteer geen rotzooi.'

Vragen over milieuvriendelijk gedrag of tips voor deze rubriek?

Mail naar groen@volkskrant.nl

undefined