Koersen stuiteren op de bodem van de markt

Daar staat tegenover dat de index op sommige dagen, zoals afgelopen dinsdag, ook met vele procenten tegelijk omhoog schiet. De beweeglijkheid van de aandelen - volatiliteit in jargon - is zelden zo groot geweest. Dat een periode met hoge volatiliteit zo lang duurt, is al helemaal uitzonderlijk.

Volgens de Amerikaanse hoogleraar Jeremy Siegel hoort de extreme beweeglijkheid typisch bij een dieptepunt op de aandelenmarkt. 'Ik denk dat de Amerikaanse aandelenindex S & P 500 tussen de 800 en 900 heen en weer blijft stuiteren, omdat er altijd heel veel volatiliteit op de bodem van een negatieve markt is', aldus Siegel op de internetsite van de Wharton Universiteit in Pennsylvania.

De oorzaken voor de dalingen van de aandelenkoersen zijn zo langzamerhand genoegzaam bekend. De onzekerheid over de wereldpolitiek, tegenvallende macro-cijfers en bedrijfsresultaten, en het naijlen van de boekhoudschandalen spelen de aandelen al maandenlang parten.

Maar op sommige dagen schieten de koersen ook akelig snel omhoog. Tot voor kort brachten alleen technologie-aandelen als ASML en KPNQwest koerswinsten van 10 procent of meer op de borden. Maar de laatste weken laten ook de financiële aandelen - tot enkele maanden terug een toonbeeld van stabiliteit - bijna dag op dag uitslagen boven de 10 procent zien.

Ook achter de grote koersstijgingen op de beursvloeren zit onzekerheid, zegt optiehandelaar Oscar Reitsma van Binck Brokers. De optiemarkt - waar Reitsma voor institutionele klanten actief is - speelt een bijzondere rol in deze tijd van grote koersuitslagen. 'Alle optietransacties van professionele partijen worden gedekt door een aandelentransactie', zegt Reitsma.

De prijs van opties - rechten om aandelen te kopen of te verkopen - wordt door een aantal factoren bepaald. Een van die factoren is de verwachte beweeglijkheid van het onderliggende aandeel. Met de marktprijs in de hand is de geïmpliceerde volatiliteit redelijk eenvoudig te bepalen. De computers van de optiehandelaren doen de hele dag niet anders.

Hoe hoger beleggers denken dat die beweeglijkheid in de komende tijd wordt, hoe hoger de prijs van de optie, in zekere zin een verzekering. Op dit moment ligt de geïmpliceerde volatiliteit van veel aandelen op de optiemarkt boven de 100 procent. 'In theorie kan het niet, maar in deze onzekere tijden zijn mensen bereid om heel veel te betalen voor een optie, zelfs meer dan volgens de modellen kan. Op zo'n moment is het in theorie dus mogelijk om gratis geld te verdienen.'

Onder die omstandigheden hoeven maar twee of drie handelaren te bedenken dat het geld op kan leveren om hun opties te verkopen, en de opties worden in hoog tempo veel goedkoper. 'Die optieposities moet je vervolgens weer afdekken door aandelen in te kopen, en op dat moment zie je de aandelenmarkt weer oplopen', stelt Reitsma.

Volgens Reitsma weet niemand hoe groot de invloed van de optiebeurs op de aandelenmarkt is. 'Dat blijft een groot mysterie', aldus de optiehandelaar. 'We hebben hier weleens geprobeerd om dat soort gegevens uit de systemen te halen, maar dat is nooit gelukt.'