Klinkhamer-proces mix van feit en fictie

De zaak tegen schrijver Richard Klinkhamer, die in Hongerige Wolf zijn echtgenote met een breekijzer de schedel insloeg en negen jaar onder de grond van zijn tuinhuis verborgen hield, is geen gewone rechtszaak. Dat wordt donderdagmiddag in Groningen in een oogopslag duidelijk.

Voor de rechtbank staat een viertal televisiewagens geparkeerd. De rechtszaal is tot de laatste plaats bezet. Een extra ruimte, waar de zitting via een beeldscherm is te volgen, puilt uit.

Op de stoep zitten, ruim een uur voor aanvang van de zaak, groepjes belangstellenden. Ze lijken allen de zaak tot in detail te kennen en hebben zich ook een beeld gevormd van de dader. 'Een bruut die zijn vrouw levend heeft begraven.' Of 'een engerd die spinnen vrat en bouwsels maakte in zijn tuin van schapenbotten'. En: 'Een schrijver die koketteerde met zijn daad en van zijn eigen leven een thriller maakte'. Klinkhamer schreef een manuscript, Woensdag gehaktdag, waarin hij speelt met theorieën over de moord en onder meer suggereert dat hij zijn vrouw in mootjes hakte en door de gehaktmolen draaide.

Veel bezoekers aan de rechtszaal hebben over Klinkhamer gelezen in lokale en landelijke bladen, of fragmenten over zijn leven op de tv gezien. Nationale en internationale journalisten zijn de afgelopen maanden naar 'het einde van Nederland' gereisd, naar Ganzedijk en Hongerige Wolf om te praten met (vaak) vage bekenden van de schrijver die een bijna-perfecte moord pleegde. De Amerikaanse omroep NBC zond in mei een tweedelig docudrama uit over de zaak. En zelfs het glamourblad People, dat bericht over Hollywood- en popsterren, besteedde een pagina aan hem.

Bij zoveel aandacht gaan fictie en werkelijkheid onmiskenbaar door elkaar lopen. 'Laakbaar', noemt Klinkhamers advocaat W. Anker de buitensporige aandacht voor de zaak. Zelf weigerde hij zijn medewerking aan alle publicaties vooraf, omdat hij gruwt van 'pre-processen in de media'. Beeldvorming zal onherroepelijk de rechtsgang beïnvloeden, vreest hij.

In de rechtszaal blijkt beeldvorming rond de schrijver ook nadrukkelijk een rol te spelen. De rechter, de officier van justitie, de dader en zelfs advocaat Anker refereren aan beelden van Klinkhamer in diverse media. Rechter B. Kuizenga, nadat hij heeft geciteerd uit het psychiatrisch rapport van het Pieter Baan Centrum: 'Ik heb niet alles gelezen in de kranten, want ik moest toch zo veel mogelijk een schone geest houden. Maar het beeld uit de media van een narcistische man met een overmatige hang naar bewondering, klopt wel.'

En officier van justitie J. van den Broek in een reactie op een poging van Anker om het beeld van de bruut te pareren: 'Gisteren op TV-Noord kwam hij vooral over als een held.'

Voordat hij begon aan het grote psychologiseren over Klinkhamer, somde rechter Kuizenga de naakte feiten op. Die werden door de verdachte gisteren volledig erkend. De schrijver kreeg eind januari 1991 ruzie met zijn vrouw, Hannie Godfrinon, over geld dat hij had verspeeld op de beurs en over zijn alcoholmisbruik. Zij pakte zijn koffer en zei dat hij moest oprotten.

Er ontstond een handgemeen, waarna Klinkhamer haar met een breekijzer op het hoofd sloeg tot ze ophield met schreeuwen. Hij begroef het levenloze lichaam in de tuin, gooide zijn bebloede kleren in een grofvuilcontainer, bracht haar fiets naar het station in Winschoten. Toen hij de sporen had uitgewist, deed hij aangifte van haar vermissing. Klinkhamer werd dit jaar gearresteerd en bekende.

Tien jaar cel wegens doodslag luidde de eis van de officier van justitie gisteren. Advocaat Anker vindt vijf jaar redelijker, gezien onder meer de verknipte jeugd van Klinkhamer. De rechter doet op 7 september uitspraak.