Kleding vertelt verhaal van de Hollandse elite

Dat het museum nu een keuze uit die voorwerpen laat zien, maakt deel uit van het programma ter gelegenheid van het 200-jarig jubileum van het Rijks. Verschillende van de kleinere tentoonstellingen uit dat programma zijn bedoeld om belangrijke schenkers uit het verleden, zoals de familie Six, te eren.

Het is een mooie selectie van zo'n honderd exemplaren die in de kostuumzaal in de Zuidvleugel getoond wordt. De geborduurde japonnen, kasjmieren sjaals, uniformen, sjamberlouks en huismutsen; het zijn stuk voor stuk juweeltjes. Ze werden ooit door leden van het geslacht Six gedragen, of in de late negentiende- en vroege twintigste eeuw door de hoogleraar kunstgeschiedenis en esthetiek Jan Six aangekocht voor zijn verzameling. Nu zijn de accessoires uitgestald in vitrines, en de kostuums hangen op poppen die gemaakt zijn naar houding en postuur van vroeger eeuwen. De gedempte belichting, om te voorkomen dat het textiel verkleurt, maakt het tot een mooi geheel.

De oudste spullen, waaronder een stel kanten kragen en manchetten, stammen uit het begin van de zeventiende eeuw. Van die manchetten werd ooit verondersteld - onterecht, helaas voor de romantici onder ons - dat het dezelfde waren als degenen die Jan Six aanhad op het fantastische portret dat Rembrandt in 1654 van hem maakte. Het schilderij, misschien wel één van de mooiste van de hand van de meester, bevindt zich nog steeds in het bezit van de familie.

Hoewel het zeldzaam is dat zo oude kledingstukken de tand des tijds hebben doorstaan, was voor de familie geen reden om ze met overdreven zorg te omringen. Op een foto uit 1905 heeft mevrouw Six-Bosch Reitz één van die zeventiende-eeuwse brede kanten kragen om, over een jurk uit het fin-de-siècle. Op moeders arm zit een baby die braaf in de lens kijkend vereeuwigd wordt. Maar zou die baby niet twee minuten daarvoor nog op het antieke linnen hebben zitten kwijlen?

Dezelfde mevrouw Six liet voor een gemaskerd bal zonder pardon een achttiende-eeuwse robe à la française vermaken. Tegenwoordig krijgen acteurs in kostuumfilms, om een houding getrouw aan de periode aan te leren, wel een corset aangemeten. Dat dat bepaald geen nieuw inzicht is, bewijst het feit dat mevrouw Six een bijpassend'achttiende-eeuws' corset liet vervaardigen.

Een bruidsjapon uit de jaren dertig, in het typische sluike silhouet van die tijd, is één van de meest recente stukken. De jurk was de bruid opgedrongen door haar moeder, die, toen het meisje protesteerde, had gesnauwd dat ze dan maar met de rug naar de spiegel moest gaan staan. Stijfjes staat het meisje in de gewraakte jurk op de foto's, voorafgegaan door twee bruidsjonkertjes in matrozenpak.

Het zijn die foto's, en de anekdotes die bij de kleding horen, die van de tentoonstelling meer maken dan een willekeurige verzameling. Toen alles aan het museum werd overgedragen, waren aan veel van de stukken kleine briefjes bevestigd waarop was bijgehouden door wie, wanneer en waar het gedragen was. Het geheel werkt als een familiekroniek over het rijke leven van de Hollandse elite van de zeventiende tot de twintigste eeuw.

In de publicatie bij de expositie wordt een zelfde beeld opgeroepen. Het is geen catalogus in de strikte zin van het woord, waarin alle voorwerpen apart besproken worden, maar een doorlopend verhaal. Het boekje had echter een betere redactie verdiend. Nu zwalkt de tekst heen weer tussen lange wetenschappelijke uitweidingen over dateringsproblemen van borduurwerk, verwikkelingen in de stamboom van de Six-en en het leukste: brief- en dagboekfragmenten en anekdotes.

De talrijke illustraties zijn duidelijk met veel liefde verzorgd. Mooi is de weergave van een detail van een achttiende-eeuws borduursel. Wanneer je de pagina omslaat, ontdek je dat de achterkant is afgebeeld, exact corresponderend met de voorzijde, alsof je de stof hebt omgedraaid.