Kindermishandeling heeft geen prioriteit bij artsen en overheid

Van onze verslaggeefster

Corine de Vries

AMSTERDAM

Dat zeggen kinderpsychiater prof. dr. Th. Compernolle en R. Peters, kinderarts en hoofd van het Buro Vertrouwensarts in de regio Groningen en Drenthe. Zij reageren op het nieuws over de herhaaldelijke mishandeling van een half jaar oude baby uit Zoetermeer.

Het meisje is tot vier maal toe in verschillende ziekenhuizen behandeld wegens ernstige mishandeling door haar vader. De PvdA heeft dinsdag over deze zaak kamervragen gesteld aan de ministers Sorgdrager van Justitie en Borst van Volksgezondheid. De partij wil weten hoe het komt dat de vader pas na de vierde keer werd aangehouden.

Het meisje ligt met zwaar hersenletsel in het Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam. Haar toestand is stabiel. Eerder lag de baby vanwege mishandeling in ziekenhuizen in Zoetermeer en Gouda.

De zaak kwam aan het licht door een tip van een buurtbewoner, en niet door een melding van de behandelend artsen. 'Het is ongelooflijk dat een jong kind zo vaak in het ziekenhuis terechtkomt zonder dat iemand een vermoeden krijgt dat er iets mis is', zegt dr. M. Roelofs, pedagoog bij de Raad voor de Kinderbescherming. 'Hoewel ik de details van dit geval niet ken, lijkt het me wel een teken dat er iets grondig mis is.'

Roelofs benadrukt dat in geneeskunde-opleidingen en herscholingscursussen te weinig aandacht wordt besteed aan het omgaan met kindermishandeling. Uit haar promotie-onderzoek, afgerond in juni, blijkt dat 50 procent van de artsen pas naar een vertrouwensarts gaat als al langer dan een jaar mishandeling wordt vermoed. 'Dat is natuurlijk veel te laat.'

Compernolle noemt de zaak in Zoetermeer dramatisch, maar het verbaast hem niet. 'Veel artsen zijn blind voor kindermishandeling. Ze zijn er niet voor opgeleid. Ze herkennen het niet of durven het niet aan er melding van te doen.' Vertrouwensarts Peters: 'Uit een recent onderzoek is gebleken dat 30 procent van de huisartsen een vermoeden van kindermishandeling niet meldt. Ze voelen een loyaliteit naar de ouders, of zijn bang dat melden vanwege het beroepsgeheim verboden is. Ouders kunnen inderdaad naar de rechter stappen, maar in de praktijk blijkt dat artsen dan niet worden veroordeeld.'

Zodra een arts of andere hulpverlener vermoedt dat een kind is mishandeld, kan hij een vertrouwensarts inlichten. Deze onderzoekt vervolgens nauwkeurig de omgeving van het kind. Sinds 1 november van dit jaar zijn vertrouwensartsen al na twee weken verplicht zowel de kinderbescherming als de ouders van het kind van het vermoeden op de hoogte te stellen. Ook wordt de identiteit van de melder aan de ouders bekendgemaakt.

Roelofs vreest dat nu de anonimiteit van hulpverleners niet langer gewaarborgd is, het aantal meldingen zal afnemen, 'maar het is nog te vroeg om dat te constateren'.

Als een arts vermoedt dat de veiligheid van een kind in gevaar is, kan hij besluiten tot opname in het ziekenhuis. Maar daarvoor heeft hij toestemming van de ouders nodig. Mochten zij opname weigeren, dan kan de Raad voor de Kinderbescherming bij de kinderrechter vragen om een voorlopige ondertoezichtstelling.

Compernolle vindt dat een arts niet alleen een vertrouwensarts moet inschakelen, maar ook aangifte moet doen bij de Raad voor de Kinderbescherming wanneer hij kindermishandeling vermoedt. 'Een vertrouwensarts kan niet rechtstreeks aangifte doen en heeft geen enkele macht om de ouders te dwingen. Dat moet via de Riagg. Het duurt dan vaak minimaal twee weken voordat het kind bij de ouders kan worden weggehaald.'

Maar volgens Peters is de samenwerking tussen vertrouwensartsen en de Kinderbescherming de afgelopen jaren aanzienlijk verbeterd. 'Hier in Groningen en Drenthe wordt zeer geregeld overleg gevoerd. Maar dat is nog lang niet overal zo. De wegen voor overleg moeten overal zo kort mogelijk zijn.'

In de Verenigde Staten en Scandinavië zijn artsen verplicht vermoedens van kindermishandeling te melden. In Frankrijk valt het melden van kindermishandeling buiten het beroepsgeheim. Peters vindt dat het kabinet die Franse optie moet overnemen. Daartoe dient artikel 272 in het Wetboek van Strafrecht, waarin het beroepsgeheim staat beschreven, te worden aangepast.