Kinderen van nu lezen en schrijven slechter dan kinderen 20 jaar geleden: 'Bij de landen om ons heen zien we die dalende trend niet’

De afgelopen twintig jaar zijn basisschoolleerlingen en middelbare scholieren slechter gaan presteren, blijkt uit uw onderzoek. Komt dat als een verrassing?

‘Niet helemaal. We zagen dit beeld al in internationale onderzoeken. Daarom besloten we zelf aanvullend onderzoek te doen. Dat heeft het beeld bevestigd dat het Nederlandse onderwijs gemiddeld genomen goed is, maar door de jaren heen langzaam afglijdt. Daar maak ik me zorgen over.’

De prestaties blijven niet alleen achter bij vakken als rekenen en taal, maar ook bij het bewegingsonderwijs op de basisschool en het burgerschapsonderwijs in het voortgezet onderwijs. Van welke cijfers schrok u het meest?

‘We zien bijvoorbeeld dat de beter presterende leerlingen het minder goed doen. Maar het is ook zorgelijk dat steeds meer leerlingen het basisonderwijs verlaten zonder dat ze goed kunnen lezen. In 2017 ging het om 3500 leerlingen.’

De eindexamenresultaten verslechteren niet, behalve bij wiskunde. Hoe kan dat?

‘Dat weten we niet. Leerlingen worden in het voortgezet onderwijs op verschillende niveaus geplaatst, waar ze andere examens doen. Hierdoor hebben we geen zicht op de prestaties van alle middelbare scholieren samen. Misschien speelt ook de toename van het schaduwonderwijs (bijles en huiswerkbegeleiding, red.) mee. Verder onderzoek moet meer duidelijkheid brengen.’

_{Lees verder onder de grafiek}

Even voor de duidelijkheid: dalen we op internationale vergelijkingslijstjes of kunnen de Nederlandse kinderen van nu echt slechter lezen en rekenen en bewegen dan Nederlandse kinderen twintig jaar geleden?

‘Dat laatste. We dalen ten opzichte van onszelf. Niet heel snel, maar wel gestaag. Bij de landen om ons heen zien we die dalende trend niet.’

Zijn scholen slechter gaan lesgeven? Of is er iets anders aan de hand?

‘Het is onmogelijk om één oorzaak aan te wijzen. We moeten daar echt meer onderzoek naar doen. Wat meespeelt is dat er enorme verschillen bestaan tussen scholen . De ene school haalt met een groep leerlingen veel betere resultaten dan een andere school met vergelijkbare leerlingen.'

Zijn er dan steeds meer matige scholen?

‘Zo zou ik dat niet willen zeggen. Maar wat we zien, is dat veel scholen voldoen aan het basisniveau en daar vervolgens genoegen mee nemen. Ze hebben niet de ambitie om zo veel mogelijk leerlingen op te stuwen tot het streefniveau dat we met elkaar hebben afgesproken, en dat een stuk hoger ligt.’

Nog andere oorzaken voor het dalende niveau?

‘Leraren geven aan dat het ook aan de beschikbare lesmethodes ligt. Misschien bieden die niet voldoende mogelijkheden om alle leerlingen op hun eigen niveau uit te dagen.’

U heeft vast een paar hapklare oplossingen in uw hoofd. Hoe moeten we het tij keren?

Lachend: ‘Ik werk bij de toezichthouder, ik ga niet over de oplossingen.’

Ah toe.

‘Op de korte termijn is het belangrijk dat er consensus komt over wat leerlingen minimaal moeten kunnen en dat iedereen zich daar vervolgens ook aan gaat houden.’

Dat gebeurt niet?

‘Er zijn referentieniveaus vastgelegd en scholen moeten zorgen dat ze een bepaald percentage van de leerlingen op dat niveau krijgen. Dat gebeurt niet altijd, dus we moeten die afspraken nog maar eens afstoffen.’

En op de langere termijn?

‘De minister spreekt op dit moment met leerkrachten, schoolleiders en onderwijsorganisaties over een nieuw curriculum. Dat is een goed moment om ook te bespreken op welk niveau leerlingen minimaal moeten kunnen lezen en rekenen en hoe we ervoor zorgen dat veel leerlingen hoger uitkomen dan het basisniveau, dat vrij laag ligt.’

Wat zou u adviseren voor het nieuwe curriculum?

‘Dat is niet aan mij. Ik wacht rustig af.’