Kijk: allemaal wetenschap
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen bestaat dit jaar twee eeuwen. Reden voor feest, én een fotoprijsvraag voor geleerden en liefhebbers....
Een prijsvraag is in mei 1808 zo ongeveer het eerste wat het toen net opgerichte Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schone Kunsten organiseert. Om de aandacht op zijn bestaan te vestigen. En omdat dat in die tijd is wat nette genootschappen van serieuze geleerden en cultuurdragers doen: te lande de wetenschappelijke en culturele activiteit bevorderen.
Die eerste prijsvraag vroeg om een theorie over stromingen in rivieren. Maar dat kon beschermheer Lodewijk Napoleon toch niet helemaal kon bekoren. Hij vond het weliswaar interessant. Maar, verzuchtte hij, ‘ook wel erg wetenschappelijk’. Er waren toch ook veel praktischer kanten aan water? Hoe een rivier kon worden schoongemaakt? Hoe een dijkdoorbraak te voorkomen?
Twee eeuwen later mag de zittende president van de (tegenwoordig) Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) Frits van Oostrom het verhaal graag vertellen. ‘Toen al was er dus discussie over fundamentele wetenschap, l'art pour l'art, versus de toepassingen. Grappig genoeg was er destijds ook een lid van het Koningshuis dat iets met watermanagement had, net als kroonprins Willem Alexander nu.’
Op 8 mei 2008 is het tweehonderd jaar geleden dat Lodewijk Napoleon de voorloper van de huidige KNAW oprichtte, toen nog voor zowel wetenschap als kunst. Om dat te vieren, is 2008 een jaar vol activiteiten voor de Akademie. Deels intern met hooggeleerde herdenkingsbijeenkomsten, met het statige Trippenhuis aan de Kloveniersburgwal in Amsterdam als onvermijdelijk brandpunt.
Maar zeker ook naar de buitenwereld toe. In de traditie van de oude academie gebeurt dat onder meer met een prijsvraag. Niet voor wetenschappelijke beschouwingen of ontdekkingen, maar een fotowedstrijd. Wetenschappers en liefhebbers werden uitgenodigd een beeld in te leveren dat het fascinerende van wetenschap verbeeldt, in samenhang met het motto van de jarige KNAW: de magie van de wetenschap.
De inzendingstermijn is inmiddels verstreken, nu is het tijd voor de beoordeling. Onder voorzitterschap van Van Oostrom bekeek een vakjury met onder meer de hoofdredacteur van het Britse weekblad Nature Phillip Campbell de 297 inzendingen uit 30 landen. Op deze pagina staat, een primeur, de jury-longlist van de twintig beste beelden. Op maandag 25 februari maakt om 16.00 uur Van Oostrom de uiteindelijke winnaar bekend, in het Trippenhuis.
De KNAW-president is enthousiast over wat er binnenkwam. ‘Ik ben van nature een beetje somber ingesteld en vreesde eerlijk gezegd een hoop goedbedoelde huisvlijt. Maar het tegendeel gebeurde. Als je het geheel bekijkt, realiseer je je weer eens echt hoe divers de wetenschap is, hoe internationaal en fascinerend. Van microfoto’s tot antropologie, sterren, moleculen, educatie, computersimulaties.’
Vanaf vandaag mag ook de buitenwereld oordelen. Op de website www.knaw200.nl kan iedere bezoeker tot 11 februari uit de twintig beelden zijn of haar voorkeur aanvinken. De publiekswinnaar wordt eveneens op 25 februari bekend gemaakt en wint een abonnement op een tijdschrift naar keuze. Liefst wetenschappelijk. Vijf stemmers op de winnende foto krijgen een afdruk op canvas.
Martijn van Calmthout
