Kathedralen op wielen

Z e zullen deze dagen weer op de Autoroutes naar het zuiden verschijnen, de gemotoriseerde pakezels, amechtig steunend onder het gewicht van goederen en geschenken, vervaarlijk zwevend op krakende veren, de achterbumper luttele centimeters boven het asfalt.

Als je, zoals fotograaf Thomas Mailaender, in Marseille woont, zie je ze eigenlijk altijd wel, in de haven, wachtend op de boot naar Algerije en Tunesië. Bijna zonder uitzondering zijn ze van Franse makelij: de conditie is gemiddeld tamelijk aftands en aan de overkant zijn de onderdelen van Citroën, Peugeot en Renault nog ruim voorradig. In sommige auto's zit niet eens een motor. De eigenaren stouwen het voertuig vol met inkopen uit de naburige supermarché, duwen de auto vanaf de kade de ferry op, laden de boel aan de overkant uit en nemen de volgende boot terug. Zeecontainers op wielen.

Dat Mailaender de foto's maakte, was nog niet zo vanzelfsprekend. Er waren inzittenden die hem ervan verdachten dat hij ze belachelijk wilde maken. Kijk ze toch eens, die rare, straatarme Arabieren. Er waren er ook die er luchthartiger over deden. Dit is onze folklore, onze identiteit. Zie onze onverbrekelijke bloedbanden, zie onze vrijgevigheid. Het is gelukt, wij hebben het gemaakt, we gaan het thuis laten zien. Om onaangename discussies voor te zijn, had hij een smoes paraat. Hij was een ingenieur die de maten van de voertuigen wilde weten met het oog op de bouw van een nieuwe veerboot, waarop voor deze kamelen op rubber een speciale plek was voorzien.

Kathedralen zijn het. Mailaender ving de omschrijving een enkele keer op, toen hij zich met zijn camera tussen de wachtenden begaf. Où est votre cathédrale?, vroegen de havenbeambten als de Algerijnen en Tunesiërs zich meldden. En dan gebaarden die naar de in zeilen verpakte torens en bulten. Daar is mijn kathedraal. Opgetrokken in art brut, wat Mailaender betreft. Sculpturen, ontstaan los van elk cultureel dictaat en buiten elk artistiek milieu om. Tapijtje ertussen, stoel erop, fiets erbij.

Portretten zijn het ook. Hij heeft alle context weggehaald, de hekken op de kade, de camera's, de loodsen. Ook de inzittenden bleven buiten beeld. Alleen de lucht is gebleven. Zo krijgt elke auto de gelegenheid een verhaal te vertellen. Die nog behoorlijk nieuwe Peugeot bijvoorbeeld, met de dozen van nieuwe tv's op het dak, zou die van een succesvolle ondernemer zijn, een restauranthouder wellicht? En waarom gaan er veel kinderfietsen mee, zijn er neefjes en nichtjes bijgekomen in Algiers?

En het is een ode aan zijn grootvader, een jood die ook van land naar land is getrokken. Zijn achternaam onthult zijn Italiaanse wortels, zijn voorouders trokken eerst naar Duitsland en vandaar naar Frankrijk. Reizen, migratie, het is van alle tijden, het is van alle continenten. Dat was ook een reden om op de foto's de omgeving weg te halen. Het beeld moest universeel worden. Het hadden ook Mexicanen kunnen zijn, op weg naar Amerika.

De mooiste creatie heeft de fotograaf gemist. Hij was zonder camera op verkenning, toen hij een Citroën CX aantrof. Op het dak dit keer niet huisraad en verwante artikelen, maar nog een Citroën CX. Geen art brut, maar hij had 'm graag gemaakt, als eerbetoon aan de symmetrie.

Thomas Mailaender: Cathedral cars. RVB Books, € 42. ISBN: 9791090306035. www.rvb-books.com. www.thomasmailaender.com.

undefined