Karin Slaughter, moordvrouw

Als kind maakte de Amerikaanse schrijfster Karin Slaughter al een schoolreisje naar de gevangenis om de elektrische stoel te bekijken. Het detail dat de meeste indruk op haar maakte: de open wc's in de krappe cellen. 'Het is een vreselijk idee dat je celgenoot je zo kan zien zitten. Dat iedereen die voorbij wandelt je kan zien zitten.'

Juist dat soort details maken haar boeken voor haar (vooral vrouwelijke) lezers zo afschrikwekkend. Slaughter (haar echte naam) weet precies waarop zij het sterkst reageren.

Inmiddels is Slaughter de populairste thrillerauteur in Nederland en België. Ze verkocht er 4 miljoen boeken van de meer dan 30 miljoen wereldwijd. 'Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in de donkere kant van het leven', lacht ze. 'Zo ben ik geboren.' Ze is een geëngageerd schrijfster, ook dat. Bekende thema's in haar boeken zijn de discriminatie van homoseksuelen, vrouwenmishandeling, achterstelling van sociaal zwakkeren, de funeste invloed van doorgeschoten religie.

Kleine blondine

De schrijfster zit met haar benen onder zich opgetrokken op de bank in haar sprookjesachtige Tudor, gelegen op een geheime plek in Atlanta, de beboste metropool in het zuiden van de VS. Hier woont ze met haar vriendin en de katten Maggie en Grace. Overal hangen camera's en in de buurt wordt volop gepatrouilleerd. Karin Slaughter is een tijdlang gestalkt en moest gedwongen verhuizen.

De kleine blondine met de observerende blauwe ogen is grappig, erg aardig en heeft de typische voorkomendheid van het Amerikaanse Zuiden. Zoals later iedereen uit de straat altijd weigert te geloven dat hun opgepakte buurtgenoot een dubbelleven leidde als seriemoordenaar ('Hij was zo lief voor kinderen'), zo is het lastig voor te stellen dat een innemend type als Slaughter de gruwelijkheden bedenkt die zij een seriemoordenaar laat uithalen. In haar nieuwste thriller, Mooie Meisjes (Pretty Girls) kickt de hoofdengerd in het bijzonder op seks met stervende vrouwen - tijdens het doodmartelen.

'Ik lees veel waargebeurde misdaadverhalen en wat hij doet is onder psychopaten niet zo uitzonderlijk als je geneigd bent te geloven', zegt ze. Het is wat ze altijd vertelt: het sadisme in haar boeken fantaseert ze niet zelf, dat komt uit het echte leven, uit politierapporten. Ter geruststelling: 'Slechts een heel klein percentage van de bevolking bestaat uit psychopaten. Daarvan is maar een zeer klein percentage ook moordenaar. De meeste psychopaten zitten in de politiek, de handel, of zijn baas van een grote onderneming. Ze hebben doorgaans veel succes. En over het algemeen plegen ze geen moorden.'

1. Boek: Margaret Mitchell - Gone with the wind (1936).

'Gone with the wind is een geweldig verhaal, zo goed geschreven, zo onderhoudend, in zulke prachtige taal. Het heeft niet voor niks de Pulitzer Prize gewonnen. Ik herlees het elke vijf jaar. Als lezer identificeer je je erg met de karakters. Vooral vrouwen doen dat. De moeder van Margaret Mitchell was een voorvechtster van het stemrecht voor vrouwen in de VS. Dit is een erg feministisch boek, voor die jaren. Mitchell schreef over de bijzonder sterke Scarlett, in een tijd dat vrouwen sterk moesten zijn vanwege de Depressie en de Tweede Wereldoorlog. Met dit boek pakte ze de tijdgeest. Het raakte een snaar. Tot op de dag van vandaag raakt het een snaar.

'Vaak hoor ik dat lezers van mijn boeken houden omdat ik schrijf als een man. Dat is een soort code voor: 'Ik vind je echt goed, dus dat betekent dat ik moet zeggen dat je schrijft als een man, want alleen mannen kunnen goede boeken schrijven.' Het is nog steeds zo dat veel mensen, vooral vrouwen van een zekere leeftijd, denken dat iets meer waarde heeft als een man het zegt.

'Ik las een oud interview met Margaret Mitchell waarin een verslaggever vroeg: 'Waarom is Scarlett zo'n sterke vrouw? Ze antwoordde: 'Nou, gewoon, omdat ze dat is.' Ik krijg die vraag de hele tijd. 'Waarom schrijf je altijd over sterke vrouwen?' Niemand vraagt ooit aan Michael Connelly of Lee Child of Harlan Coben waarom ze over sterke kerels schrijven. Niemand wil lezen over een zwakke man. Interessant.'

2. Auteur: Flannery O'Connor (Georgia, 1925-1964)

'Van jongs af aan heb ik Flannery O'Connor gelezen. Op mijn 11de dacht ik dat het gewoon schokkende en grappige verhalen waren. Pas later realiseerde ik me dat elk woord een bedoeling had, ze is zo precies, ze schrijft als een chirurg. Ik hou van de manier waarop ze geweld, religie en shock gebruikt om de lezer een spiegel voor te houden. Maar het grootste geschenk dat ik heb overgehouden aan de boeken van haar en van Gone with the wind, is het besef dat het oké was voor vrouwen om de verhalen te schrijven die ze willen schrijven - dat het geen damesromans hoeven te zijn. In dezelfde tijd begon ik ook thrillerauteur Sara Paretsky te lezen. En haar privédetective V.I. Warshawski is niet alleen een sterke vrouw, maar wordt ook gewaardeerd om die kracht. Dat sloeg erg bij me aan.

'Ik ben opgegroeid in een klein zuidelijk plaatsje en kreeg altijd te horen dat ik me damesachtiger moest gedragen, dat ik rokken moest aantrekken. Dat ik het eens moest zijn met jongens en ze niet moest uitdagen. Dat ik nergens mijn mening over moest geven. Dat als ik tennis speelde, ik de jongen moest laten winnen. Het was altijd: 'Jongens houden er niet van als je slimmer bent dan zij.' Door deze boeken ontdekte ik: je kunt je leven ook anders leiden. Ja, ik was een buitenstaander, ook in mijn familie. De enige die las.'

3. Pistool: revolver

'Margaret Mitchell was een formidabele scherpschutter: ze hield van schieten. Ik kan ook schieten, maar niet zo goed als zij. Het liefst heb ik revolvers, omdat je ze gemakkelijk kunt laden. En ze zijn betrouwbaarder dan 9 millimeters, die kunnen blokkeren. Mijn vader nam mijn zussen en mij als kinderen al mee het bos in om ons te leren omgaan met zijn wapen. Hij wilde duidelijk maken dat het geen speelgoed is. Ik ga nog steeds naar de schietbaan. Je moet blijven oefenen. Als je een pistool in huis hebt, moet je het kunnen gebruiken. Ik heb het nodig om mezelf te beschermen, vooral als ik aan het werk ben in mijn schrijfhut, die heel afgelegen ligt, ergens in de bergen. Mijn stalker is gepakt en krijgt nu hulp. Maar het zijn degenen die ik niet ken die me angst aanjagen. Mijn hut geef ik niet op. Ik laat mijn leven niet dicteren door vrees. Gelukkig woont mijn vader daar vlakbij: als-ie ook maar iets hoort, komt hij aangehold met een machinegeweer.'

4. Stad: Atlanta

'Als bewoners hier vragen: 'How are you?', menen ze dat. In New York, waar ik ook een huis heb, voel ik vooral onvriendelijkheid. Iedereen op straat is opgefokt. Atlanta is erg relaxed. Ik denkt dat het komt doordat hier zo veel natuur is, zelfs midden in de stad. Atlanta heeft de meeste bomen van alle grote Amerikaanse steden. Als je een boom kapt, moet je er twee terug planten. Het Zuiden is weelderig groen door de vochtigheid. Iedereen heeft prachtige tuinen, dat is een traditioneel Southern thing. Ik heb net mijn korf met suikerwater voor de kolibries weer gevuld; we hebben veel kolibries. Ik hou van de geschiedenis van Atlanta, ik hou van de mensen. Mijn buurt hier is net een dorp. In Manhattan voelt mijn buurt meer als een stel ratten die opgesloten zitten op dezelfde boot.

'New York is zo verdeeld. Een vriendin van me verhuisde van NYC naar Atlanta. 'In het Zuiden is het tenminste duidelijk wanneer iemand een racist is', zei ze. Het is een erg slimme vriendin. Ze zei ook: 'In het Zuiden houden ze van de persoon, maar haten ze het ras. En in het Noorden houden ze van het ras, maar haten ze de persoon.'

'Jaren geleden, toen ik voor het eerst werd uitgegeven door HarperCollins in New York, wilde ik iedereen in het gebouw ontmoeten. Omdat ik uit het Zuiden kom, dan doe je dat. Ik liep elke verdieping af, van de financiële afdeling tot de postkamer. Op het eind ging ik naar de directie. Een staflid vertelde dat hij net in het Zuiden was geweest en dat de scheiding tussen blank en zwart er zo groot was. 'Meen je dat?', vroeg ik. 'Ik heb net iedereen ontmoet die voor je werkt en op een licht getinte man na waren ze allemaal blank.' Hij zei: 'Echt? Dat heb ik nooit eerder opgemerkt.'

5. Land: Verenigde Staten

'Ik ben gek op Amerika. Maar de verschillen tussen de staten zijn hier net zo groot als tussen landen als Duitsland, Frankrijk en Nederland. Elke staat doet het op z'n eigen manier. Ik heb geluk dat ik in Georgia woon, ergens tussen het ultra-progressieve Noorden en het bijna plantage-achtige systeem dat nog steeds bestaat in Zuidelijke staten als Mississippi en Arkansas, met hun extreme armoede. Waar een handjevol blanken al het geld en al de macht heeft. De openbare scholen zijn er erbarmelijk. Een schande. Met gaten in de plafonds en overal lekkages. Arme kinderen krijgen zo het gevoel dat ze niks waard zijn. Georgia, ondanks al zijn fouten, kent zulke problemen niet.

'Amerika heeft woestijnen, bergen, regenwouden, moerassen. Je kunt hier naar de Niagara Watervallen en naar de Grand Canyon. Ik hou van die variatie. En ik hou van de Europese invloeden. Veel Texanen zijn van Duitse of Spaanse afkomst, in Minnesota kom je allemaal Svens en Larsons tegen, in Louisiana voel je de Franse invloed. In Mooie Meisjes zit een favoriete passage van me, daarin vertelt Lydia dat haar zus Claire er geen behoefte aan heeft de beste te zijn. Dat is erg on-Amerikaans: niet de eerste willen zijn.

Van oudsher komen veel briljante mensen naar Amerika, omdat ze niet briljant kunnen zijn in hun eigen landen. En ik ben de Zweden erg dankbaar dat ze de Angry Birds-games hebben bedacht, maar ik kan Steve Jobs niet dankbaar genoeg zijn dat hij ons Apple heeft gegeven.

'Ik herinner me nog goed een interview met een topman van de platenmaatschappij van ABBA. Hij vertelde hoe de Amerikanen smeekten om een optreden van de band in de VS. ABBA deed het toen niet, want, zeiden ze: 'We hebben genoeg geld.' Dat zul jevan een Amerikaan in geen miljoen jaar horen.'

6. Persoonlijkheid: Hillary Clinton

'Niet eerder in de geschiedenis van de Amerikaanse politiek was iemand zo gekwalificeerd om president te worden. Ze heeft in het Witte Huis gewoond, ze is senator geweest, ze is minister van Buitenlandse Zaken geweest. Maar voor sommigen is het nog steeds niet genoeg. Idioot. Ze is voor mij het voorbeeld van de Amerikaanse mentaliteit: ze geeft nooit op. Een overlever.

'Ik vind het hilarisch dat Republikeinen haar attaqueren omdat ze rijk is. De Democraten deden hetzelfde bij Romney, maar die is met een zilveren lepel in zijn mond geboren. Hillary Clinton was een meisje uit de middenklasse, ontzettend slim, ze kon daardoor naar een geweldige school, trouwde met een man die geweldig leek, werkte zich kapot, hij werd president en daarna liepen ze binnen. Ik zou zeggen: de Amerikaanse droom. Precies wat de Republikeinen willen. Wat is er verkeerd aan om succes te hebben? Als ze een kerel was geweest, had iedereen gezegd: moet je hem zien, hij is er op eigen kracht gekomen. Over Hillary Cliton wordt gezegd: 'Wat is er met haar aan de hand? Ze is zo ambitieus.'

'Ja, er is altijd wat met de Clintons, ook weer dat gedoe met haar e-mails en een eigen server. Maar is er niet altijd wat met iedere politicus? Ze is natuurlijk wel een politica, geen engel. Het probleem waar Obama tegenaan liep, is dat hij geen echte politicus is. Soms moet je mensen onder druk zetten. En dreigen: 'Ik vertel iedereen over je maîtresse als je niet vóór stemt.' Politici krijgen dingen gedaan.'

7. Muziek: Country

'Ik heb een keer Rosanne Cash ontmoet, de dochter van Johnny Cash. Ze vertelde dat zijn chauffeur hem tijdens tournees altijd naar tweedehandsboekwinkels moest brengen. Daar verkocht en kocht hij boeken. Dat merk je aan zijn teksten: ze zijn slim. Dat hij zo'n lezer was, maakt Johnny Cash voor mij extra sexy.

'Country-songs vertellen verhalen, ze hebben altijd iets interessants. Ik geef om alle soorten, het hangt af van mijn stemming. Dixie Chicks, Pistol Annies, Mama's Blue Dress, Red Molly. En Dolly Parton is fantastisch. Die stem, die teksten. Ik hou ook van haar mentaliteit, de zelfspot: ze is de eerste om toe te geven dat ze niet zo ver was gekomen als ze niet zulke grote borsten had gehad.

'Voor Taylor Swift heb ik veel waardering, maar vooral voor de scherpzinnige manier waarop ze haar zaken regelt. Ze is enorm gedreven. Ze is haar eigen manager. Ze gaat zeer bewust om met haar merk. Inderdaad, weer een sterke vrouw. Toen ik opgroeide had ik de keuze tussen Cyndi Lauper en Madonna. Dat was het. Ik zat stevig in het Madonna-kamp. En ik hield van actiefilms, maar kreeg er op een gegeven moment zo genoeg van dat de vrouwen altijd van die stomme rollen moesten spelen. Het draaide er alleen om de knappe prins op het witte paard te vinden. Nooit kreeg je de boodschap: geloof in jezelf, zorg dat je onafhankelijk bent. Het is geweldig dat dit nu wel gebeurt.

'Mijn vader was natuurlijk betrokken bij zijn kinderen, maar lang niet zo sterk als hij nu is bij zijn kleinkinderen. Tegenwoordig is dat allemaal veel meer sociaal geaccepteerd. Hij was vroeger vaak de enige vader bij onze balletvoorstellingen. Jaha, ik zat op ballet, al was ik er niet erg goed in. Zelf heb ik nooit kinderen gewild. Toen ik 18 was, vroeg ik de dokter of mijn baarmoeder weggehaald kon worden, ha. Mijn eindredacteur heeft wel kinderen, dat is mijn geluk, omdat ik schrijf over vrouwen met kinderen. Zonder haar zou ik geen idee hebben.'

8. Film: Clay Pigeons

'Natuurlijk ben ik gek op Gone with the wind, maar Clay Pigeons is mijn favoriet. Het is zo'n echte cultfilm, met Janeane Garofalo, Vince Vaughn en Joaquin Phoenix in de hoofdrollen. Erg zwart, en hilarisch. En de rol van Janeane Garofolo is niet om gered of gefuckt te worden, ze is een heus karakter. Bovendien: de film gaat over seriemoordenaars, daar hou ik van. Lees jij er geen boeken over dan, spel je de krantenartikelen niet? Maar de kans dat je een seriemoordenaar tegen het lijf loopt is kleiner - ik klop het even af - dan dat je wordt getroffen door de bliksem. Het is wel zo: vrouwen zijn zich er meer van bewust dat ze slachtoffer kunnen worden.

'Het lezen van verhalen over seriemoordenaars is net zoiets als afremmen bij een auto-ongeluk aan de andere kant van de weg. We willen graag zien wat er aan de hand is, maar voelen ons tegelijkertijd opgelucht dat wij daar niet liggen.'

9. Auto: BMW

'Ik heb al heel lang BMW's, donkergrijze. Het zijn SUV's, anders kan ik er niet mee naar mijn hut, met al die grindwegen. En ik wil in de natuur zitten als ik schrijf, ik moet uitzicht hebben. BMW's zijn een feest om in te rijden. Heerlijk, soepel. Maar ik hou ook van de Tesla, een elektrische auto. Die is geweldig, met alle toeters en bellen en technologie. Hij heeft een knop die je kunt indrukken en dan rijdt-ie hetzelfde als de BMW. Ik denk dat ik er eentje koop als ze een SUV-variant gaan maken.'

10. Thriller: Mo Hayder - The Treatment (2001)

'Als ik een klas zou leren een thriller te schrijven zou ik The Treatment als voorbeeld nemen. De plot is zo goed, het verhaal zo eng. Het is het enige boek dat mij ooit angst aanjoeg. Iemand is verdwenen. De politie arriveert op de plek van het misdrijf. Op de muur zit een bloederige handafdruk. Juist die handafdruk vond ik terrifying, die laat alles aan je verbeelding over. Je weet dat er iets verschrikkelijks is gebeurd, maar je weet niet precies wat. En dat herhaalt zich het hele boek door.

'De hoofdpersoon is een sterke antiheld. Het ene moment vind je hem een klootzak, het volgende moment hoop je dat hij wint. Veel thrillerauteurs kiezen onsympathieke karakters, ze realiseren zich niet dat personages een bepaalde complexiteit moeten hebben om interessant te zijn. In mijn laatste boek laat ik vooral zien wat de gevolgen van geweld zijn, hoe een vreselijke gebeurtenis blijft doorwerken. Dat is iets waarvan ik me altijd bewust ben. Dat hun zuster als tiener is verdwenen, beïnvloedt elke beslissing die Claire en Lydia vanaf dat moment nemen. Het heeft ze wezenlijk veranderd.

'Mijn moeder liep tijdens onze jeugd weg met een andere man. Mijn zus ging aan de speed. Ze heeft mijn vader en stiefmoeder veel problemen bezorgd. Ik ging door alles extreem mijn best doen op school; ik wilde een goeie student zijn, niemand tot last zijn. Ik heb er een levenslange aversie tegen drugs aan overgehouden. Ik ben er doodsbang voor. Ik heb zelfs nog nooit een sigaret gerookt.'