Kans op rooms-katholieke koningin groot

Kerkelijk Nederland houdt de adem in: krijgen we een katholieke koningin? De persberichten van de religieuze hoofdkwartieren lagen vrijdagmiddag al klaar, voor elke mogelijkheid één: Máxima houdt haar geloof, Máxima verliest haar geloof - maar Máxima hield zich op de vlakte. 'Ik heb veel op de hervormde kerk gestudeerd', zei ze. 'Maar deze beslissing zal ik niet in haast nemen.'

Nu de affaire rond haar vader is geluwd, blijft de godsdienst over als probleempunt. Haar toekomstige echtgenoot probeerde de angel uit de discussie te halen door te melden dat mogelijke kinderen 'hervormd gedoopt zullen worden', waarmee het Huis protestants zal blijven. Maar de kans op een r.k. koningin blijft een kerk rechtelijke hersenkraker.

Dat ze katholiek zal blijven is het meest waarschijnlijke scenario. Meent bijvoorbeeld oud-bisschop Bär, bekende van Beatrix en naar verluidt ingeschakeld voor gesprekken met de Argentijnse. 'Ik vermag', zegt Bär, 'niet gemakkelijk in te zien dat iemand uit Zuid-Amerika, iemand met zo'n levendig gevoel voor het geloof, zal overstappen.'

Staatsrechtelijk is dat geen punt. De Grondwet schrijft de koning en zijn gade geen religie voor. De regel dat het huis protestants dient te worden ingericht, werd al in 1848 uit de wet gestreept. Maar de ongeschreven regel wordt nog steeds gekoesterd, in het bijzonder door het protestantse volksdeel dat de Oranjes ziet als bewakers van het Ware Geloof.

Tot nog toe kregen katholieken er ook weinig voet aan de grond. De bekering van zowel prinses Irene als Christina 'leverde weinig geruststellende resultaten op', zegt zelfs Nelly Stienstra van het behoudende Contact Rooms Katholieken. 'Ze verloren aanspraak op de troon, en met die huwelijken is het ook weinig geworden.'

Toch is drie jaar geleden vers rooms bloed ingebracht door de katholieke prinses Marilène. Haar kerkelijk huwelijk met de hervormde Maurits, zomer 1998, was de grote test voor een koninklijke, oecumenische kerkdienst. Het liep goed mis. Beiden hielden graag vast aan de gebruiken van hun eigen geloof: voor haar de eucharistie, voor hem het avondmaal. Geen probleem, was gezegd, het zou een waardige dienst worden, geleid door twee oude rotten: dominee Nico ter Linden en pastor Gerard Oostvogel.

Maar tot verbijstering van vooral het katholieke volksdeel ontaardde de dienst in een kerkrechtelijk ongeoorloofd mengsel van tradities, met als hoogtepunt de deelname van de hervormde prinsessen Juliana en Margriet aan de eucharistie. Die strikt is voorbehouden aan katholieken. Kardinaal Simonis reageerde fel. De regels werden met voeten getreden . In zijn strijd tegen de 'intercommunie', zoals de mengvorm heet, kreeg hij steun van de paus.

'Ter Linden en Oostvogel hebben de intercommunie er doorgedrukt', zegt Stienstra. 'Ze hebben misbruik van de situatie gemaakt. Het jonge stel had er geen erg in hoe brisant dit onderwerp is.' Het probleem was de voorbereiding, zegt oud-bisschop Bär. De kerkelijke top was er niet bij betrokken. Dat zal nu anders gaan. 'Het is een formaliteit die goed geregeld kan worden.'

Als voorganger komt ditmaal C.A. ter Linden in aanmerking, broer van Nico en geestelijk leidsman van Willem-Alexander. De kroonprins deed bij hem belijdenis in de Kloosterkerk, en is sindsdien actief gelovig gebleven. Het meest waarschijnlijk is dat daar de hervormde huwelijksdienst met een katholiek randje zal plaatshebben. Ter Linden wil niet reageren, zelfs de koster van zijn kerk hult zich in nevels.

Gesputter is alleen te horen in orthodox-protestantse kring. 'Als men gezond verstand heeft', zegt SGP'er Menno de Bruyne , 'voege men zich in het voetspoor der voorvaderen.' De angst voor katholieke invloed op het protestantse Oranjebolwerk is oud. Wilhelmina wilde uit zichzelf geen katholiek kerkgebouw betreden.

Meer recent ontpopte zich Rudolf Boon, emeritus hoogleraar theologie, als hoeder van een protestants koningshuis. Mocht Máxima komen, dan krijgen de bisschoppen een ongewenste maatschappelijke invloed, schreef hij vorige maand nog in Trouw. 'Máxima komt uit een milieu, gedrenkt in een roomse monocultuur naar Spaans-Baskisch model, reactionair, autocratisch, traditionalistisch van aard', dreigde hij. Dat ondermijnt volgens hem de democratische traditie.

Zijn visie vindt bij het volk weinig weerklank. Uit een enquête van het KRO-programma Kruispunt bleek vorig jaar dat 91 procent van de Nederlanders geen moeite heeft met een katholieke koningin. Dat geldt zowel voor de hervormden (83 procent) als de gereformeerden (85 procent).

Blijft over de toekomstige koning. In een tv-interview uitte Willem-Alexander zijn voorkeur voor een hervormde vrouw: 'Voor mijn persoonlijke keus denk ik dat het best wel een rol speelt. Ik ben zelf gelovig en geloof dat mijn echtgenote daar goed in mee moet kunnen gaan.' Maar dat was vier jaar geleden, toen Máxima nog komen moest.