Kamp hakt nog geen knoop door over gaswinning

De VVD-bewindsman zei dat vandaag in de Tweede Kamer tijdens het gasdebat. Hij liet zich niet door de oppositie verleiden om nu al te besluiten tot een verlaging van het gasplafond. Ook Jan Vos van regeringsfractie PvdA slaagde er niet in Kamp hiertoe te bewegen. Vos diende vanavond wel een motie in waarin hij Kamp vraagt vanaf 1 juli de winning naar een zo laag mogelijk niveau terug te schroeven. Hij verlangt echter geen besluit vóór 1 juli, zoals de oppositie wil.

Formeel steunen de sociaaldemocraten de opstelling van de minister. Maar ze achten het tegelijk 'ondenkbaar' dat de gaswinning dit jaar uitkomt boven de 35 miljard kuub. Coalitiegenoot VVD is veel behoedzamer. Waarschijnlijk komt de oppositie later in het debat met een motie om de regeringspartijen tot een definitieve uitspraak te dwingen.

Kamp maakte begin deze week bekend dat de gaswinning de eerste helft van dit jaar omlaag gaat naar 16,5 miljard kuub. Halverwege het jaar bekijkt hij of het verantwoord is in de tweede helft van 2015 de productie ook terug te schroeven tot wat echt nodig is voor de leveringszekerheid. Kamp studeert ondertussen op een ander systeem van gaswinning.

Door gas te importeren zou de winning in Groningen verminderd kunnen worden naar zo'n 30 miljard kuub per jaar. De oppositie wil dat nu al voor dat niveau wordt gekozen. Het gevaar voor aardbevingen neemt af als er minder gas uit de Groningse bodem wordt gehaald.

Emoties

De emoties in de Tweede Kamer liepen hoog op tijdens het debat. Op de publieke tribune in de plenaire zaal van de Tweede Kamer vloeiden tranen en ontstond oproer. Kamervoorzitter Van Miltenburg dreigde de tribune te ontruimen.

Vlak voor aanvang van het debat klonk vanaf de publieke tribune het Grunnens laid, het Gronings volkslied. Van Miltenburg liet het begaan, maar greep later toch in toen een opmerking van André Bosman (VVD) hem op hoongelach kwam te staan. 'Ik snap dat u veel emoties heeft, maar ik verzoek u geen blijken te geven van instemming of afkeuring', sprak Van Miltenburg tot de Groningers die zich naar Den Haag hebben begeven.

De gaswinning dreigt in de aanloop naar de provincialestatenverkiezingen uit te groeien tot een politieke tijdbom onder het kabinet. De PvdA heeft aangegeven dat het ondenkbaar is dat er na de zomer weer meer gas zal worden gewonnen. Met de PvdA is daar een ruime meerderheid voor in de Kamer.

Woordvoerder Jan Vos herhaalde tijdens het debat de woorden van PvdA-leider Diederik Samsom: 'Het is ondenkbaar dat de gaswinning na 1 juli omhoog gaat'. Vos houdt vast aan de 33 miljard kuub. Lager noemde hij 'onverantwoord'.

De PvdA'er gaf aan dat hij er trots op is dat de gaswinning is verminderd. Maar hij noemde het jammer dat het zo lang heeft moeten duren. 'Het is genoeg geweest. We zetten woorden in daden om. Eerst is er minder gas gewonnen bij Loppersum, toen werd de grens gelegd bij 39,4 miljard kuub gas en nu gaan we terug naar 16,5 miljard kuub gas.'

Hij verwijt het kabinet wel dat het pas laat in actie kwam. 'Het was te weinig, duurde te lang. De ernst van de problemen is onderschat. Er is te weinig daadkrachtig ingegrepen. Het kabinet bleef tot het laatste moment op de gekozen koers.'

Vos wil ook dat er voor iedereen in Groningen die schade heeft door aardbevingen als gevolg van de gaswinning een oplossing komt. Hij wil daarover geen 'bestuurlijke prietpraat'.

Onder vuur
VVD-Kamerlid André Bosman werd tijdens het debat door de hele Tweede Kamer minus coalitiegenoot PvdA onder vuur genomen. Bosman begon met een bijna emotioneel betoog over de veiligheid van de Groningers: die moet voorop staan. 'Net zoals het ooit alleen maar draaide om de veiligheid van de Zeeuwen na de Watersnoodramp. Die leidde 33 jaar later tot de vervolmaking van de Deltawerken.'

PVV-Kamerlid Reinette Klever wees Bosman erop, onder luid gelach vanaf de met Groningers gevulde publieke tribune, dat zijn gevoelige woorden contrasteren met het standpunt van de VVD. 'Dat is de enige partij die de gaskraan niet wil dichtdraaien.'

Verschillende oppositiepartijen pleitten tijdens het debat voor maximale reductie van de gaswinning. 'Zo is het genoeg', zei Agnes Mulder (CDA). Net als D66 wil haar partij de productie terugbrengen tot het niveau waarbij leveringszekerheid gegarandeerd is, ook tijdens strenge winters.

Over hoeveel gas daarvoor nodig is, bestaat onduidelijkheid. CDA, PVV, SP, ChristenUnie en GroenLinks houden het op 30 miljard kuub. De Partij van de Dieren wil 21 miljard als uitgangspunt nemen. D66 en de SGP willen wel minderen, maar zich nog niet vastleggen op een getal.

Ook willen de oppositiepartijen meer duidelijkheid van Kamp over wat er na 1 juli gaat gebeuren. 'Gaat de gaskraan nu dicht of niet?', vroeg Sientje van Veldhoven (D66) zich af. 'De minister geeft geen enkele zekerheid.'

Industrieel ongeluk

Liesbeth van Tongeren van GroenLinks wees Bosman erop dat de Watersnoodramp een natuurramp was en de aardbevingen door de Groningse gaswinning 'een groot industrieel ongeluk'. Bosman weigerde 'ja' of 'nee' te zeggen op ieders vraag of hij de gaswinning terug wil brengen van de geplande 39,4 miljard kuub naar 35 miljard, of 30 miljard. 'Ik ga geen getal noemen', zei Bosman, 'ik begin er niet aan. Ik vind die getallendiscussie ongepast.'

De enige reden waarom de VVD vasthoudt aan de door VVD-minister Kamp van Economische Zaken bepaalde 39,4 miljard kuub, analyseerde Elbert Dijkgraaf van de SGP, is omdat dat de schatkist geld kost. 'Want we hebben meer dan voldoende informatie die zegt dat 35 miljard voldoende is.'

Bosman ontkende en herhaalde keer op keer: 'Het gaat me om de oplossing. Geld volgt de oplossing.' Bosman meent dat pas op 1 juli kan worden vastgesteld wat die juiste hoeveelheid gas is om te winnen. Dan wil hij weten wat de hoeveelheid is die leveringszekerheid biedt. 'Wat als ik gelijk heb, die sterke winter komt er en we zouden dan opeens meer moeten winnen?' Waarna Bosman zijn mantra weer uitsprak.

Minimale hoeveelheid

Directeur Gertjan Lankhorst van gashandelshuis GasTerra kwam onlangs op 30 miljard kuub tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer. Minister Kamp hanteert echter een minimum van 33 miljard, plus 2 miljard kuub als reserve. Dat is volgens Kamp de minimale hoeveelheid om zowel aan alle gascontracten te kunnen voldoen als om Nederland bij een strenge winter niet in de kou te laten zitten. Hij beroept zich op een rapport van de Gasunie uit 2013.

Bleker

'Kamp krijgt het moeilijk', voorspelde voormalig staatssecretaris én Groninger Henk Bleker (CDA) voorafgaand aan het debat. Al vertrouwde een topadviseur van Economische Zaken Bleker in de wandelgangen toe: 'We hebben het gemanaged', aldus Bleker tegen RTV Noord.

PvdA-voorzitter Hans Spekman zei in het Radio 1-programma De Nieuws BV dat geld geen rol mag spelen bij het zorgen van veiligheid voor de Groningers. 'Geld interesseert mij eigenlijk niks. Niets gaat boven de veiligheid van de Groningers. De mensen in Groningen verdienen dat ook, want hun veiligheid is te lang veronachtzaamd', zei Spekman. Daarnaast moet het kabinet er wat hem betreft wel voor zorgen dat er nog genoeg gas wordt gewonnen om onze kachels en fornuizen te laten branden.

Hij wilde niet zeggen of de PvdA ermee instemt dat de extra kosten voor het verder dichtdraaien van de gaskraan elders op de begroting bezuinigd zullen worden, wat de VVD wil. 'Ik zeg niet dat ik daarmee akkoord ga. Veiligheid staat op één, welke consequentie dat ook heeft.'

Bronnen rond de coalitie houden er rekening mee dat de het dichtdraaien van de gaskraan en het dalen van de inkomsten door een lagere gasprijs in totaal een gat van meer dan 2 miljard euro in de begroting van dit jaar kan slaan. Het besluit van afgelopen december om de gaskraan al deels dicht te draaien scheelt de overheid 700 miljoen aan inkomsten. Als in juli besloten wordt de gaswinning nog verder te stoppen, kost dat nog eens 1 miljard euro.

Omdat de gasprijzen wereldwijd dalen, verdient de Staat ook minder op de gasproductie. Dat zou gaan om enkele honderden miljoenen. Opgeteld ruim 2 miljard. Hoe dat wordt opgelost moet in het voorjaar blijken, als alle mee- en tegenvallers bekend zijn. De VVD wil de tegenvallers compenseren met bezuinigingen.

Noodklok

In de provincie Groningen luidden voor aanvang van het gasdebat rond de vijftig kerken de noodklok. Zij gaven daarmee gehoor aan de oproep van de Groninger Bodem Beweging om op die manier te protesteren tegen het gaswinningsbesluit van minister Kamp. Net als de inwoners van Groningen hebben kerken en andere monumenten flink te lijden onder de aardbevingen als gevolg van gaswinning.

'Cultureel erfgoed dreigt uit onze vingers te glippen', aldus Peter Breukink, directeur van de Stichting Oude Groninger Kerken. Van de 77 kerken die in eigendom zijn van de stichting hebben er dertig bevingsschade. De schade wordt geschat op zeker zes miljoen euro. Ook op andere manieren wordt vandaag steun betuigd aan de Groningse zaak. Voor het Friese provinciehuis hijst men uit solidariteit de Groningse vlag.