Kamer woedend op kabinet over Afghanistan: ‘De vertrouwensvraag ligt op tafel’

Het debat dat woensdag om 11.30 uur zou beginnen is voorlopig uitgesteld nadat bijna alle partijen een verzoek tot uitstel en een verzoek tot meer informatie hadden gesteund van Kamerleden Kati Piri (PvdA) en Jasper van Dijk (SP). De Kamer wil dat het demissionaire kabinet eerst alle communicatie tussen de post in Kabul en Den Haag openbaart aan het parlement.

Brede steun was er aanvankelijk ook voor het verzoek van het teruggekeerde Kamerlid Pieter Omtzigt om namens de Defensiecommissie inzage te krijgen in het draaiboek voor de evacuatie uit Kabul (inclusief het worst-case-scenario en de aanpassingen die daarop zijn gemaakt) en wat er met Frankrijk en over Frankrijk is gecommuniceerd. Dat land evacueerde in mei al het lokale ambassadepersoneel. D66 trok de steun voor dit commissieverzoek echter weer in. Waarna Omtzigt het verzoek nogmaals indiende als individueel Kamerlid tijdens de regeling van werkzaamheden. Daar ging D66 niet voor liggen.

Uit geheime stukken die de Volkskrant in handen heeft, blijkt dat het demissionaire kabinet de evacuatie van Afghaanse ambassademedewerkers maandenlang heeft uitgesteld, ondanks herhaalde klemmende hulpverzoeken vanuit de Nederlandse diplomatieke post in Kabul.

Zo stuitte een evacuatielijst van de ambassade met de namen van zestig inwonende en afhankelijke familieleden tot twee dagen voor de val van Kabul op weerstand op het ministerie in Den Haag en in de ministerraad. De ambassade kreeg te horen dat slechts drie mensen van die lijst mee mochten. De ambassade mocht zelf kiezen welke drie. Dat weigerde de ambassadeleiding.

Vertrouwensvraag

‘Het is verbijsterend’, zegt het SP-Kamerlid Jasper van Dijk. ‘De ambassade mag zelf kiezen van de regering welke 3 van de 60 mensen mee mogen. Sophie’s Choice in het kwadraat. ‘Ongelooflijk’, zegt hij, verwijzend naar een beroemde film waarin moeder Sophie tijdens de Holocaust de onmogelijke keuze moet maken wie van haar twee kinderen de gaskamer in moet.

‘De vertrouwensvraag ligt op tafel’, zegt Piri (PvdA). Zij stelt vast dat er nu al drie Kamermoties niet goed zijn uitgevoerd door het demissionaire kabinet. Moties in juni en juli riepen het kabinet op om de tolken van Defensie te evacueren voor het einde van de Nederlandse militaire aanwezigheid in Afghanistan. Maar ook om andere Afghanen die voor Nederlanders werkten in Afghanistan en die daardoor gevaar liepen, zo snel mogelijk naar Nederland te halen.

Uit de beantwoording van Kamervragen maandagavond blijkt dat zeker nog 22 tolken en hun gezinnen vast zitten in Afghanistan en mogelijk nog honderden anderen die in gevaar zijn niet zijn geëvacueerd. Buitenlandse Zaken en Defensie hebben geen goed overzicht om hoeveel mensen het gaat.

Informatievoorziening

Het chagrijn in de Kamer over het optreden van het demissionaire kabinet gaat dus over de hele aanpak van de evacuatiemissie, maar ook over de informatievoorziening aan de Kamer. De antwoorden op de bijna vijfhonderd Kamervragen over de missie werden maandagavond om 22.30 uur pas aan de Kamer gestuurd. ‘Meer dan 24 uur te laat’, aldus Piri (PvdA). Zij vindt dat de Kamer haar werk op deze manier niet goed kan doen.

Een deel van de Kamer wil dat het debat niet meer plaatsvindt op woensdag, maar wil langer uitstel om zich beter te kunnen voorbereiden. Daar lijkt een meerderheid niets voor te voelen. Om 14.00 uur komt de Kamer opnieuw bijeen om te zien of het debat kan beginnen en of de gevraagde stukken zijn geleverd.