Kamer wil opeens toch strenger toezicht op eigen integriteit

Tijdens het jaarlijkse overleg over het functioneren van de Tweede Kamer pleitten meerdere partijen maandag voor een snelle oplossing – liefst vóór 1 december – om de controle op de eigen (onkosten)regelingen te verbeteren. Kamervoorzitter Khadija Arib toonde zich bereid op zoek te gaan naar ‘een gouden oplossing’. Ze hintte daarbij op de oprichting van een onafhankelijke commissie die voortaan integriteitsschendingen kan onderzoeken.

Het zou een kleine doorbraak zijn, want de Kamer houdt een dergelijke stap al jaren af. Zelfs de aanhoudende kritiek van de Europese waakhond Greco kon daar niets aan veranderen. De verdeeldheid bleek telkens te groot, erkende Arib dinsdag. Kamerleden zijn huiverig om elkaar de maat te nemen, ook omdat dan al snel het verwijt zal klinken van een politieke afrekening. ‘Je gaat je eigen collega’s niet beoordelen’, zo vatte Arib de stemming samen. Ook als Kamervoorzitter wil ze niet zelf vonnissen over het gedrag van Kamerleden. ‘Dat is toch als de slager die zijn eigen vlees keurt.’

Door twee nieuwe affaires lijkt de Kamer nu wel te neigen naar meer controle, mogelijk dus via een externe commissie. ‘Geen verlegenheid meer, we moeten het nu goed gaan regelen,’ aldus CDA-Kamerlid Harry van der Molen.

Graus en Hiddema

Eind april bleek dat de Kamerleden Dion Graus (PVV) en Theo Hiddema (FvD) aanspraak maakten op de zogenoemde verblijfskostenvergoeding van ruim 2.000 euro per maand netto voor parlementariërs die op meer dan 150 kilometer van het Binnenhof wonen. In beide gevallen waren er sterke aanwijzingen dat ze in werkelijkheid niet zo ver van de Tweede Kamer wonen.

De meeste Kamerleden vinden dat partijen zelf in actie moeten komen om zo'n integriteitskwestie te onderzoeken, maar bij de PVV gebeurt dat niet. Graus blijft volhouden dat hij wel bij zijn moeder in Heerlen woont, al zien buurtbewoners hem daar zelden of nooit. De Kamer kan verder niks ondernemen en maakt voor zover bekend nog steeds de 2.000 euro verblijfskostenvergoeding netto per maand over naar de PVV’er.

Hiddema erkende wel meteen dat hij te veel geld heeft ontvangen, naar eigen zeggen omdat hij de werking van de regeling niet goed had begrepen. Het Forum-Kamerlid heeft het te veel ontvangen geld – zo’n 15 duizend euro – inmiddels teruggestort naar de Kamer. Als extra boetedoening heeft hij een vergelijkbaar bedrag ook nog eens overgeboekt aan een poezenopvangboot in Amsterdam.

Volgens Arib zijn burgers verontwaardigd over het gebrek aan toezicht in de Kamer. ‘Dat snap ik ook. Bij gewone burgers wordt gekeken of er wel twee tandenborstels staan bij een opgegeven adres, maar we hebben die middelen niet. We kunnen niet achterhalen of een Kamerlid wel bij zijn moeder woont.’

Woonplaats openbaar

De VVD wil als remedie dat Kamerleden voortaan ieder jaar hun officiële woonplaats openbaar maken. ‘Dan zullen buurtbewoners ook wel melden als er iets niet klopt,’ aldus VVD-Kamerlid Erik Ziengs. Het is niet duidelijk of er een meerderheid bestaat voor dat voorstel. De stemmingen vinden waarschijnlijk volgende week plaats.

Als Arib dan inderdaad opdracht krijgt om ‘een gouden oplossing’ te zoeken voor de integriteitskwesties, is dat allerminst een garantie voor succes. De Kamer heeft al eerder ‘werkgroepen’ in het leven geroepen, maar aanbevelingen voor strenger toezicht werden vervolgens lang niet altijd overgenomen. Reden: sommige partijen vinden dat uiteindelijk alleen de kiezer kan oordelen over een Kamerlid.