Kamer mag landsadvocaat niet horen over wissen sms’jes door Rutte

Volgens landsadvocaat Reimer Veldhuis staat de deelname aan een rondetafelgesprek dinsdag in de Tweede Kamer op gespannen voet met zijn ‘positie als vertrouwenspersoon’ van zijn cliënt, in dit geval de premier. Hij kan niet vrijuit praten vanwege de geheimhoudingsplicht waar hij als advocaat aan gebonden is. ‘Ik acht het niet verenigbaar met mijn rol en positie als landsadvocaat om tegelijkertijd in een rondetafelgesprek een (eigen) opvatting te geven over de zaken die de Kamercommissie wenst te vernemen,’ aldus Veldhuis in een brief.

Een ruime meerderheid van de Kamer deed eind vorige week nogmaals een beroep op de premier om alsnog toestemming te geven aan de landsadvocaat om deel te nemen aan de zitting. Premier Rutte wees dat verzoek dinsdag opnieuw af en herhaalde daarbij de eerdere bezwaren van de landsadvocaat.

Archiefwet

De rondetafel met experts is een gevolg van een hoogoplopend Kamerdebat eind mei over de archivering van sms-berichten door minister-president Rutte. Uit een rechtszaak met de Volkskrant was gebleken dat de premier jarenlang dagelijks sms-berichten van zijn Nokia wiste. De premier stuurde naar eigen zeggen wel alle belangrijke berichten ‘die onderdeel uitmaken van (de toekomstige reconstructie van) besluitvorming’ eerst door aan ambtenaren. Langere berichten belde hij ‘parafraserend’ door, voordat hij ze vernietigde. Dat was volgens de premier nodig omdat zijn mobiele telefoon een beperkte opslagcapaciteit had en langere berichten niet kon doorsturen.

Rutte en de oppositie botsten hard over die aanpak. Volgens de premier was zijn methode ‘van A tot Z’ in lijn met de ‘letter en geest van de Archiefwet’, maar oppositiefracties zagen juist een patroon van gebrekkige transparantie en informatieverstrekking aan de Kamer.

Uit de position papers van experts die zijn uitgenodigd voor de hoorzitting dinsdag blijkt dat er ook bij deskundigen twijfel bestaat over de aanpak van de premier. Hoogleraren Wim Voermans (staatsrecht) en Charles Jeurgens (archiefwetenschappen) menen dat Rutte niet ‘naar eigen goeddunken’ berichten had mogen wissen. De juridisch adviseur Roger Vleugels stelt eveneens dat de berichten niet vernietigd hadden mogen worden, omdat nooit in selectielijsten is vastgelegd dat de sms’jes verwijderd werden. ‘Is het niet geregeld dan mag er, zo bepaalt de Archiefwet, niet vernietigd worden.’

Volgens de voorschriften van de overheid mogen bewindspersonen en ambtenaren wel zelf ‘periodiek’ een schifting maken. Berichten die van belang zijn voor de besluitvorming moeten daarbij wel bewaard worden.

Eenheid van kabinetsbeleid

Of Rutte inderdaad alleen onbelangrijke berichten heeft gewist, kan duidelijk worden als andere bewindspersonen hun bewaarde sms-verkeer met de premier openbaar maken. Maar het kabinet weigert dat vooralsnog omdat de ‘eenheid van kabinetsbeleid’ dan in gevaar zou komen. Volgens hoogleraar Voermans is die weigering ‘in strijd met zowat alle openbaarheids- en archiefregels die we hebben’.

Naar aanleiding van het debat over de sms-berichten van Rutte werkt het kabinet aan ‘een aanvulling en aanscherping van beleidslijnen en instructies’ voor het archiveren van berichten. Ook premier Rutte meent dat er ‘een vierogenprincipe’ moet worden ingevoerd, zodat bestuurders voortaan niet meer helemaal alleen kunnen bepalen welke berichten gewist worden.