Kabinet zet kritische noten over Nederlandse identiteit omfloerst bij het oud vuil

Zeer beleefd, en met veel omhaal van vergoelijkende woorden, heeft het kabinet twee kritische rapporten over de omgang van Nederland met allochtone burgers bij het oud vuil gezet.

De kritiek, van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) en de Europese Commissie tegen Racisme en Intolerantie (ECRI), en het daaropvolgende verweer volgen de lijnen van eerdere controverses over integratie. De critici stellen het autochtoon Nederlandse bevolkingsdeel verantwoordelijk voor onbehagen en problemen aan allochtone zijde. De verweerders daarentegen wijzen vooral op verantwoordelijkheden en plichten van allochtonen zelf.

Wel is er een subtiele verschuiving in de posities. Ella Vogelaar, in het begin van haar ministerschap nog stevig op de lijn van de autochtone verantwoordelijkheden, is nu als PvdA-minister van Integratie ondertekenaar van een verweer dat met kracht het tegendeel bepleit.

Het WRR-rapport, over de nationale identiteit, veroorzaakte afgelopen najaar een rel toen prinses Máxima in haar aanbiedingsspeech zei dat die eigenlijk niet bestaat. Critici zagen daarin een terugkeer naar het al te vrijblijvende ideaal van een multiculturele samenleving die een Nederlandse identiteit miskende.

Volgens Justitieminister Hirsch Ballin legt het WRR-rapport te veel nadruk op de ruimte die nieuwkomers zouden moeten krijgen. Want daartegenover staat dat ‘állen die deel uitmaken van de Nederlandse samenleving’ oog moeten hebben ‘voor de opgave tot sociale binding’.

De samenleving moet ‘ruimte én houvast’ bieden, aldus het kabinet. Ruimte voor nieuwkomers, dus, maar houvast voor autochtone Nederlanders die de ontwikkelingen wel erg snel vinden gaan. De overheid moet dat houvast bieden door de kernwaarden en vrijheden van de Nederlandse rechtsstaat te ‘borgen’ en grenzen te stellen en te handhaven. Vervolgens volgt een opsomming van de plichten en verantwoordelijkheden van nieuwkomers

Dezelfde teneur heeft de Kamerbrief van minister Vogelaar over het rapport van de ECRI. Dat poneerde afgelopen februari onder meer dat in Nederland islamofobie, racistisch geweld en discriminatie welig tieren en dat de toon in het islamdebat veel te hard is. ‘Onvermijdelijk’, schrijft Vogelaar nu. Bovendien heeft dat harde debat ook positieve effecten gehad: de reacties op Fitna bewezen dat allochtone groepen zelfbewuster en volwassener zijn geworden.