NIEUWSECONOMISCHE MAATREGELEN CORONACRISIS
Kabinet toont diepe zakken en zet ‘alles op alles’ om economie overeind te houden
Met een niet eerder vertoond pakket aan rigoureuze steunmaatregelen hoopt het kabinet de nationale economie in elk geval drie maanden lang door de coronacrisis te slepen.
Een reeks ministers beloofde dinsdagavond ‘alles op alles’ te zetten om ondernemingen en werkenden overeind te houden nu de bedrijvigheid in veel sectoren plotseling volledig stilvalt.
Die dreun treft in eerste instantie de luchtvaart, de horeca, de evenementen en de culturele sector, maar binnen afzienbare termijn vrijwel alle bedrijven en instellingen. Het acute karakter is niet eerder vertoond. Meestal dient een crisis zich geleidelijk aan. Dan kunnen bedrijven een beroep doen op werktijdverkorting. Dan houden werknemers hun baan, maar krijgen deels WW. Vorige week deden 1.700 bedrijven een beroep op deze regeling, maandag 27 duizend bedrijven. Dinsdag waren het er al 78 duizend met honderdduizenden werknemers.
Het kabinet heeft de noodklok gehoord. Zondagavond kregen de ministers Wopke Hoekstra (Financiën), Eric Wiebes (Economische Zaken) en Wouter Koolmees (Sociale Zaken) al een gezamenlijk wensenlijstje van vakbeweging en werkgevers. In goed overleg is daarna een noodpakket in elkaar getimmerd volgens de beste poldertraditie. In tijden van nood weten de sociale partners en het kabinet elkaar te vinden. Ook dat was vorige week nog vrijwel ondenkbaar.
Nieuwe daadkracht
Maandag werd al een voorproefje gegeven van de nieuwe daadkracht. Nog geen week geleden, donderdag 12 maart, werd gemeld dat ‘eind maart’ de zogenoemde BMKB, de borgstelling midden- en kleinbedrijf, zou worden verruimd. Dat werd maandag 16 maart. Toen is 300 miljoen euro beschikbaar gesteld voor deze regeling. Bedrijven kunnen de overheid vragen borg te staan voor een lening bij bijvoorbeeld een bank. Normaal doet de overheid dat voor de helft van de lening, dat is nu verruimd naar 90 procent.
Dinsdagavond volgden de hoofdlijnen van een groots noodpakket. Koolmees zet de werktijdverkorting stil. Er komt een nieuwe regeling, de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud (NOW). Die moet nog uitgewerkt, dus werkgevers moeten nog even geduld hebben, maar de regeling is ruimer dan de werktijdverkorting.
Ook voor de vogelvrijen op de arbeidsmarkt, de schijnzelfstandigen zonder personeel, komt het kabinet met een vangnet. Zij kunnen de komende drie maanden makkelijker en sneller inkomenssteun krijgen tot het sociaal minimum – het bijstandsniveau. Minister Wiebes kondigde die maatregel met ironie aan. ‘Ik heb gemerkt dat ik me wat onhandig heb uitgedrukt’, verwijzend naar kritiek op een recente opmerking van hem dat zzp’ers zelf voor het risico van het ondernemerschap hebben gekozen. Minister Koolmees markeerde hun positie nog eens: ‘Zij krijgen nu harde klappen, want zij staan in de frontlinie bij zwaar weer. Zij merken het eerst de gevolgen.’
Noodloket
Wiebes kondigt een noodloket aan voor bedrijven waar de bedrijvigheid van de ene dag op de andere is weggevallen. Denk aan de cultuursector, die donderdag abrupt stilviel omdat bijeenkomsten van honderd mensen of meer zijn verboden. Denk aan de horeca - hotels, restaurants, cafés - die zondagavond op slot ging. Het kabinet komt daarom met een compensatieregeling met passende maatregelen voor bedrijven maar moet daarover eerst met de Europese Commissie overleggen om te voorkomen dat die het aanmerkt als verboden staatssteun.
Het concreetst waren de aankondigingen van minister Hoekstra, die ondernemend Nederland moed inpraatte: ‘Het zijn uitzonderlijke tijden en het zijn uitzonderlijke maatregelen. We hebben vele miljarden ter beschikking om banen te behouden en ondernemingen overeind te houden.’
Soepelere belastingheffing
Alle ondernemers krijgen te maken met soepelere belastingheffing, van zzp’ers tot multinationals. De rente die de Belastingdienst rekent gaat van 4 procent naar ‘vrijwel nul’. En ondernemers kunnen makkelijker verlaging van de voorlopige aanslag krijgen nu de inkomsten sterk terugvallen. Dit zijn veruit de duurste maatregelen, omdat de inkomsten van de schatkist hierdoor snel en sterk teruglopen. Hoekstra benadrukt dat deze blanco cheque tijdelijk wordt uitgeschreven. ‘Het is een tijdelijk pakket, maar buitengewoon fors. Waar nodig zullen we het uitbreiden.’ Kortom, het pakket is niet in beton gegoten, maar wordt al doende bijgeschaafd en bijgevijld.
De staatskas kan dat hebben, benadrukte Hoekstra. Nederland kan 90 miljard euro bijlenen zonder dat het in problemen komt met de Europese begrotingsregels. Zulke diepe zakken hebben weinig Europese landen. Tot voor kort kibbelden de ministers, Hoekstra en Wiebes voorop, over een investeringsfonds van 50 miljard euro. Daar zouden ze leuke dingen mee kunnen doen, 50 miljard extra lenen tegen nul procent rente. Nu is het gekibbel plots voorbij en wordt het gedroomde investeringsfonds een noodfonds om de economie draaiend te houden tot ‘corona’ voorbij is.
De belangrijkste maatregelen uit het steunpakket:
Zelfstandigen
- Zzp’ers staan volgens minister Koolmees (SZW) aan ‘de frontlinie’, zij voelen de gevolgen van gemiste arbeid het eerst. Daarom komt er een versoepeling van de bijstand voor zelfstandigen (Bbz). Alle zzp’ers kunnen voor een periode van drie maanden een aanvulling krijgen op hun inkomen tot het sociaal minimumloon. Anders dan de huidige Bbz hoeft dit bedrag niet te worden terugbetaald.
- Tot nu kwamen zzp’ers alleen voor bijstand in aanmerking als zij een levensvatbare onderneming hadden, niet konden terugvallen op eigen vermogen of het inkomen van een partner. Die voorwaarden komen te vervallen.
- Gemeenten krijgen de opdracht de bijstand binnen vier weken uit te keren. Nu kan het dertien weken duren voordat een aanvraag wordt goedgekeurd.
Werknemers
- Werknemers van bedrijven die een omzetverlies van minimaal 20 procent verwachten, krijgen tot 90 procent van hun loon doorbetaalt door de overheid. Deze noodmaatregel moet werkgevers ervan weerhouden hun personeel te ontslaan.
- Ook flexwerkers met tijdelijke- en oproepcontracten komen hiervoor nu in aanmerking.
- De regeling werktijdverkorting komt te vervallen. De afgelopen drie weken kreeg de overheid 78 duizend aanvragen van bedrijven, terwijl dat normaal gesproken zo’n 200 per jaar zijn. Dat leidde tot grote problemen in de uitvoering. Daarom is de oude regeling per direct stopgezet. Gedane aanvragen worden in het nieuwe systeem meegenomen.
Bedrijven
- Er komt een noodloket, waar bedrijven in de zwaarst getroffen sectoren direct 4.000 euro kunnen krijgen. Dat geldt voor getroffenen in onder meer de horeca- en reisbranche. Er wordt nog gewerkt aan een aanvullende compensatieregeling.
- Alle ondernemers, van mkb tot zzp, kunnen de komende drie maanden uitstel krijgen van belastingbetaling. Het gaat dan bijvoorbeeld om de inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting, omzetbelasting en loonbelasting. Eventuele verzuimboetes voor het niet op tijd betalen van belastingen, hoeven niet te worden betaald.
- Het kabinet overlegt met de gemeenten over de mogelijkheid om lokale aanslagen aan ondernemers, zoals toeristenbelasting, stop te zetten en al opgelegde aanslagen in te trekken.
- Sinds maandag kunnen bedrijven die in financiële problemen dreigen te komen, de overheid vragen garant te staan voor leningen bij hun bank. Normaal doet ze dat voor de helft van de lening, maar dat is nu verruimd naar 90 procent.
Door: Marieke de Ruiter
In dit dossier leest u alles wat u moet weten over het coronavirus. De laatste ontwikkelingen worden bijgehouden in ons liveblog.
