Nieu
Kabinet scherpt lobbyverbod voor oud-bewindspersonen aan: twee jaar afkoelperiode
Ministers en staatssecretarissen worden aan strengere regels onderworpen om te voorkomen dat zij na vertrek hun politieke invloed gaan gebruiken als lobbyist. Er komt een afkoelperiode van twee jaar, waarin een onafhankelijke commissie beoordeelt of er kans is op belangenverstrengeling. In het algemeen geldt een draaideurverbod: twee jaar lang geen opdrachten van het ministerie waar ze werkten.
De derde nieuwe maatregel behelst een uitbreiding van het lobbyverbod zoals dat in 2017 door minister Plasterk werd ingesteld. Oud-bewindspersonen worden in de toekomst niet alleen verboden te lobbyen bij hun eigen ministerie, maar ook bij andere ministeries waarmee ze ‘actieve bemoeienis’ hadden. Dat blijkt uit een brief die minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken maandag aan de Tweede Kamer stuurde.
Dat laatste verbod lijkt een directe reactie op het recente vertrek van Cora van Nieuwenhuizen als minister van Infrastructuur en Waterstaat (I en W), waarna ze lobbyist werd in de daaraan verwante energiesector. Van Nieuwenhuizen was ook enkele dagen de opvolger van Eric Wiebes als minister van Economische Zaken, waaronder het energiebeleid valt.
In september nam de Tweede Kamer een motie van Laurens Dassen (Volt) aan die de minister opdroeg in de toekomst een dergelijke overstap te voorkomen. Alleen VVD en CDA stemden toen tegen. Eerder had Greco, de anticorruptiewaakhond van de Raad van Europa, de regering al gemaand de regels aan te scherpen voor de ‘draaideur’ die politici nemen om in het Haagse circuit, met medeneming van kennis en contacten, van functie te veranderen. ‘Er zijn geen heldere regels voor de overstap van topambtenaren en politici naar de private sector’, had Greco al drie jaar geleden geconstateerd.
Lobbypas
De regering heeft zich ertoe verplicht de aanbevelingen van Greco op te volgen. In plaats daarvan bleek dit jaar na een WOB-verzoek van de Volkskrant dat het lobbyverbod juist was zoekgeraakt. Het was opgenomen in een circulaire die het ambtenaren verbood contact te onderhouden met hun voormalige bewindspersoon. Toen die circulaire op 1 januari 2020 kwam te vervallen, werd het verbod niet in een nieuwe regeling opgenomen. ‘Ik ben bang dat dit tussen wal en schip is beland’, was te lezen in ambtelijke correspondentie uit 2020. De brief van Ollongren moet die fout nu herstellen.
Stientje van Veldhoven (D66), voormalig staatssecretaris van I en W, stapte in juli over naar het World Resources Institute, dat de afgelopen vijf jaar 1,7 miljoen euro subsidie kreeg van datzelfde ministerie. Ook die overstap zou volgens de nieuwe regels niet mogen. Een schijn van belangenverstrengeling was er ook toen Halbe Zijlstra, voormalig minister van Buitenlandse Zaken en nu in dienst van bouwbedrijf VolkerWessels, contact legde met I en W vanwege een vergunning voor de stort van granuliet in een zandafgraving.
Ook veel oud-Kamerleden begeven zich na hun vertrek in de lobbysector. Volgens onderzoek dat de Volkskrant deed samen met de Open State Foundation, stapte sinds 2012 44,4 procent van de oud-Kamerleden over naar het bedrijfsleven in een aan lobby verwante functie. Voor die overstap gelden tot dusver geen beperkingen.
Onlangs besloot de Tweede Kamer wel de zogeheten ‘lobbypas’ af te schaffen. Dit is de pas die oud-Kamerleden kunnen aanvragen om na hun vertrek toegang te houden tot de besloten afdelingen van het Kamergebouw. Die pas maakt hen aantrekkelijk als lobbyist. Vanaf 1 maart volgend jaar komt die pas met terugwerkende kracht te vervallen.
Twee weken geleden werd – opnieuw na een motie van Volt – de regering opgeroepen een andere aanbeveling van Greco na te leven: de invoer van een lobbyregister, waarin de contacten van bewindspersonen en de ambtelijke top met lobbyisten worden vastgelegd.
